Fel y dywedodd y Gweinidog yn ystod Cyfnod 2, rydym wedi ceisio ail-lunio'r berthynas rhwng iechyd ac addysg drwy ddarpariaeth y Bil oherwydd y dystiolaeth a roddwyd inni a'r profiad y bydd Aelodau'r Cynulliad wedi ei gael yma ar ran eu hetholwyr. Bydd y cam nesaf yn cyflwyno hyn ar lawr gwlad, a dyna lle y bydd gweithgareddau'r rhaglen drawsnewid ehangach yn ymddangos.

Gan droi at y gwelliannau penodol, nid ydym yn cefnogi gwelliant 11 Darren Millar. Mae'n ceisio dileu is-adran (9) o adran 19. Mae is-adran hon yn ei gwneud yn eglur yn ein polisi nad yw gorchmynion y tribiwnlys yn rhwymo'r GIG. Nid wyf yn derbyn y dylid ei dileu, ac felly ni allwn gefnogi'r gwelliant.

Byddai gwelliant 19 a gwelliant 20 gyda'i chanlyniadau i welliant 19 yn llwyr danseilio ein safbwynt ar gylch gorchwyl y tribiwnlys o ran cyrff y GIG. I bob pwrpas bydden nhw'n golygu bod argymhellion y tribiwnlys o dan adran 72 yn rhwymo'r GIG, ac oherwydd y rhesymau a nodais eisoes, ni allaf eu cefnogi. Mae'r sefyllfa y darperir ar ei chyfer hi nawr yn y Bil yn egluro y gall y tribiwnlys wneud argymhellion y mae'n rhaid i'r GIG eu hystyried a bod yn rhaid i'r GIG roi adroddiad i'r tribiwnlys ar ganlyniadau ei ystyriaethau. Bydd y rheidrwydd hwn i adrodd yn ôl i'r tribiwnlys yn gofyn am ystyriaeth fanwl o'r mater ac esboniad o'r camau a gymerwyd i ymateb iddo. Ar y sail honno, byddwn yn annog Aelodau i wrthwynebu gwelliannau 11, 19 a 20.

Ni allaf i gefnogi gwelliant 21 chwaith gan nad wyf i o'r farn ei fod yn angenrheidiol. Mae Tribiwnlys Anghenion Addysgol Arbennig Cymru eisoes yn cyhoeddi adroddiad blynyddol, ac mae hwn ar gael i'r cyhoedd ar eu gwefan. Byddai gwelliant Darren Millar yn cyflwyno gorchymyn i adrodd sy'n wahanol ar gyfer adroddiadau'r tribiwnlys o'i gymharu â'r rhan fwyaf o dribiwnlysoedd eraill Cymru. Nawr, rwy'n derbyn pwynt Darren am ddeallusrwydd, ac y dylai'r adroddiad blynyddol fod yn hawdd ei ddeall. Ond mae'n rhaid inni gydnabod bod y tribiwnlys yn gorff barnwrol annibynnol ac mae'r adroddiad blynyddol yn fater ar eu cyfer nhw. Ond, wedi dweud hynny, byddwn yn croesawu cynnwys rhagor o wybodaeth am y gwersi a ddysgwyd o'r achosion tribiwnlys yn yr adroddiad blynyddol fel y gall y partneriaid cyflenwi eraill ddysgu'r gwersi hynny. O gofio natur unigol yr achosion, ni fyddai modd efallai ddod i gasgliadau ehangach bob amser. Ond byddaf i'n ysgrifennu, Darren, at y llywydd i ofyn a fyddai'n ymarferol i roi mwy o sylwadau yn adroddiadau blynyddol y dyfodol. Byddai unrhyw symudiad i'r cyfeiriad hwnnw'n cael ei gefnogi'n llawn gennyf i pe byddai'r tribiwnlys yn penderfynu gwneud hynny, ond, yn y pen draw, mater i'r tribiwnlys a'r llywydd ei ystyried yw hwn, a byddwn yn annog yr Aelodau i wrthod gwelliant 21.

Gan droi at welliant 42 y Llywodraeth, mae hwn yn adeiladu ar y gwelliannau y cytunwyd arnyn nhw yng Nghyfnod 2 ynghylch cydymffurfio â gorchmynion y tribiwnlys, sef adran 73 y Mesur erbyn hyn. Bydd y gwelliant hwn yn galluogi'r tribiwnlys i rannu gyda Gweinidogion Cymru adroddiadau a dderbyniwyd gan awdurdodau lleol, sefydliadau addysg bellach a chyrff iechyd am eu cydymffurfiaeth â rheolau ac am y camau a gymerwyd i ymateb i argymhellion, ynghyd â gwybodaeth berthnasol arall. Gellid rhannu hefyd wybodaeth ynghylch methiant i gydymffurfio â rheolau, neu fethiant cyrff iechyd i gymryd camau mewn ymateb i argymhellion. Yr wybodaeth hon fydd yn caniatáu i Weinidogion Cymru fonitro sut y mae'r system yn gweithio a hefyd i gymryd camau lle bo hynny'n briodol mewn ymateb i ddiffyg cydymffurfio, er enghraifft drwy bwerau ymyrryd amrywiol Gweinidogion Cymru. Mae monitro a gwerthuso'r system a gaiff ei hwyluso gan y gwelliant hwn yn berthnasol o ran cydymffurfiaeth i orchmynion tribiwnlys gan awdurdodau lleol a sefydliadau addysg bellach. Bydd hefyd yn ddefnyddiol ar gyfer darganfod a yw argymhellion tribiwnlys ar gyrff iechyd ac adroddiadau dilynol gan y cyrff iechyd i'r tribiwnlys yn cael yr effaith a ddymunir. Mae llywydd y tribiwnlys wedi nodi pa mor ddefnyddiol oedd y gwelliannau yng Nghyfnod 2, a byddai'r gwelliant pellach hwn yn sicrhau y caiff potensial llawn adran 73 ei wireddu.

Mae gwelliant 46 y Llywodraeth yn creu swydd newydd 'Dirprwy Lywydd y tribiwnlys'. Eglurodd y cyn-Weinidog ein bwriad i gyflwyno gwelliannau i greu dirprwy lywydd yn ystod camau cynharach y Bil, a gwnaed hyn mewn ymateb uniongyrchol i achos gweithredol cryf o'i blaid gan lywydd presennol y tribiwnlys. Mae'r llywydd wedi dweud y byddai dirprwy lywydd y tribiwnlys—ac, eto, rwy'n dyfynnu—yn gwella effeithlonrwydd gweithredol, parhad busnes a chynaliadwyedd y tribiwnlys yn sylweddol. Yn ymarferol, bydd y dirprwy lywydd yn cael ei benodi gan y llywydd o'r gronfa bresennol o gadeiryddion cyfreithiol. Rwyf wedi clywed gan y llywydd ar y mater hwn, ac mae hi'n falch iawn ein bod wedi cyflwyno'r gwelliant. O ystyried y manteision gweithredol a gyflwynir ynddo, byddwn yn annog yr Aelodau i'w gefnogi.