Grŵp 7. Y Tribiwnlys Addysg (Gwelliannau 11, 19, 20, 42, 46, 21)

– Senedd Cymru am 5:49 pm ar 21 Tachwedd 2017.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Elin Jones Elin Jones Plaid Cymru 5:49, 21 Tachwedd 2017

Grŵp 7, felly. Mae'r grŵp yma'n ymwneud â'r tribiwnlys addysg, a gwelliant 11 yw'r prif welliant. Rydw i'n galw ar Darren Millar i gynnig y prif welliant ac i siarad am y gwelliant yma a'r gwelliannau eraill—Darren Millar.

Cynigiwyd gwelliant 11 (Darren Millar, gyda chefnogaeth Llyr Gruffydd).

Photo of Darren Millar Darren Millar Conservative 5:49, 21 Tachwedd 2017

(Cyfieithwyd)

Diolch, Llywydd. Rwy'n cynnig gwelliant 11 ac fe hoffwn i siarad am welliannau 19 a 20 a 21, a gyflwynwyd yn fy enw i hefyd, ac fe hoffwn i siarad hefyd am welliannau 42 a 46, a gyflwynwyd yn enw Ysgrifennydd y Cabinet.

Fe hoffwn i ddweud ar goedd ar ddechrau'r ddadl hon y byddwn ni'n cefnogi gwelliannau'r Llywodraeth, sy'n ymwneud â rhannu gwybodaeth a gallu'r tribiwnlys i allu penodi dirprwy gadeirydd. Rwy'n credu bod y ddau welliant yn rhai synhwyrol.

Photo of Darren Millar Darren Millar Conservative 5:50, 21 Tachwedd 2017

(Cyfieithwyd)

Diben gwelliant 11 yw diddymu gallu'r gwasanaeth iechyd gwladol i anwybyddu dyfarniad Tribiwnlys Addysg Cymru pan fo'r dyfarniad hwnnw yn ymwneud â rhywbeth y mae'n rhaid i'r GIG ei ddarparu i gefnogi dysgwr sydd ag anghenion dysgu ychwanegol. Ar hyn o bryd, nid yw'r Bil, fel yr ysgrifennwyd, yn ei gwneud yn ofynnol i'r GIG fod yn atebol i ddyfarniadau'r tribiwnlys addysg, ac ni ellir gorfodi cyrff y GIG i roi argymhelliad gan y tribiwnlys ar waith.

Nawr, yn ystod Cyfnodau 1 a 2, awgrymodd y Gweinidog ar y pryd hwnnw fod y mesurau a oedd mewn bodolaeth i gywiro camarfer y GIG yn ddigonol i sicrhau bod unrhyw bryderon sy'n ymwneud ag ymgysylltiad y GIG yn y broses anghenion dysgu ychwanegol am fethu â darparu gwasanaethau a chymorth penodol yn fesurau priodol. Ond mae arnaf ofn ein bod i gyd yn gwybod o'n profiadau ni ein hunain gyda'r rhai sy'n ymgodymu â'r system anghenion addysgol arbennig sy'n bodoli, a lleisiau di-ri eraill a roddodd dystiolaeth i'r pwyllgor, fod y dystiolaeth yn awgrymu fel arall.

Rydym wedi clywed tystiolaeth ysgubol gan randdeiliaid, bob un ohonyn nhw'n cytuno, ac eithrio'r Gweinidog bryd hynny, y dylai fod gan y tribiwnlys y gallu i gyfarwyddo'r GIG i ddarparu cymorth ar gyfer dysgwyr ag anghenion dysgu ychwanegol. Dywedodd Comisiynydd Plant Cymru ei bod yn credu nad oedd y pwerau a roddir i'r tribiwnlys ar wyneb y Bil fel y mae'n sefyll yn mynd yn ddigon pell i sicrhau bod ei gorchmynion i gyd cael eu cyflawni gan y rhai sydd â dyletswydd i wneud hynny. Dywedodd y Tribiwnlys Anghenion Addysgol Arbennig cyfredol ar gyfer Cymru, TAAAC, wrth y pwyllgor y bydden nhw'n aml yn gofyn i fyrddau iechyd lleol roi'r gefnogaeth ychwanegol, a phan oedden nhw'n gwrthod diwallu anghenion y plentyn, gan nad oedd gan y tribiwnlys presennol ychwanegol bwerau i orfodi byrddau iechyd, yn syml, ni chafodd yr anghenion hynny eu diwallu. Roedden nhw'n dweud mai dyna un o wendidau sylfaenol y system bresennol sy'n gwneud newid yn angenrheidiol.

Dywedodd Cynghrair Anghenion Dysgu Ychwanegol y Trydydd Sector, y gynghrair a ddaeth ynghyd o wahanol sefydliadau yn y trydydd sector i roi tystiolaeth gerbron y Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg yn ystod Cyfnod 1, fod angen cael un system unioni ar gyfer yr holl gymorth a allasai fod ei angen ar ddysgwr, fel y gallai pob rhan o gynllun datblygiad unigol feddu ar yr un cadernid cyfreithiol. Dywedodd UCAC hefyd eu bod o'r farn y byddai sicrhau rhyw fath o fecanwaith unioni ar gyfer unigolion i herio cyrff iechyd sy'n methu ag ymdrin ag anghenion iechyd yn un o'r meysydd allweddol sydd yn dal heb ei ddatrys. Dywedodd hyd yn oed y byrddau iechyd eu hunain wrth y pwyllgor eu bod yn teimlo'n gyfforddus iawn o ran gallu Tribiwnlys Addysg Cymru i gyfarwyddo cyrff y GIG cyn belled â bod gweithwyr iechyd proffesiynol yn gallu cymryd rhan—ac yn gallu rhoi tystiolaeth wrth i'r tribiwnlys wneud ei benderfyniadau.

Nawr, fe geisiodd y cyn-Weinidog fynd i'r afael â rhai o'r materion hyn, yn enwedig o ran y diffyg ymgysylltu, o bryd i'w gilydd, gan y gwasanaeth iechyd gwladol drwy wneud rhai diwygiadau i'r Bil a oedd yn ei gwneud yn ofynnol i'r gwasanaeth iechyd gwladol adrodd yn ôl ar yr hyn yr oedden nhw wedi'i wneud o ganlyniad i benderfyniad a gorchymyn a wnaed gan dribiwnlys. Ond roedd y gwelliannau hynny a wnaed yng Nghyfnod 2 wedi methu â gorfodi'r byrddau iechyd i weithredu eu penderfyniadau, ac mae hynny'n golygu bod gennym system sydd â dwy system unioni: un ar gyfer y gwasanaeth iechyd gwladol, ac un ar gyfer yr awdurdod addysg lleol ac eraill. Nid wyf i o'r farn fod hynny'n foddhaol o gwbl.

Rydym ni i gyd yn gwybod o'n profiad ni ein hunain, yn anffodus, fod problemau gyda'r system i unioni camweddau'r GIG. Mae'n bell o fod yn berffaith. Roedd Llywodraeth Cymru yn cydnabod ei bod ymhell o fod yn berffaith pan gafodd darn o waith ei gomisiynu ar system unioni camweddau'r GIG. Adroddiad oedd 'Defnyddio cwynion yn rhodd' a ystyriwyd gan y Cynulliad hwn, ac nid ydym wedi clywed dim o ran unrhyw waith yn ei ddilyn. Nid ydym wedi gweld unrhyw newidiadau i'r system unioni o ganlyniad i hynny, er y nodwyd rhai diffygion sylweddol, ac nid oedd y GIG yn dysgu digon am gwynion.

Nid wyf yn awyddus i weld system gymhleth yn cael ei rhoi i blant a phobl ifanc, ac i rieni ledled Cymru, o ganlyniad i'r darn hwn o ddeddfwriaeth. Nid wyf yn awyddus i gael dwy system unioni. Os oes ganddyn nhw broblem o ran unioni, rwy'n awyddus iddyn nhw allu mynd drwy un sianel i ddatrys hynny, a'r sianel honno, yn gwbl briodol, ddylai fod Tribiwnlys Addysg Cymru, a dylai ei ddyfarniadau sefyll. Felly, rwy'n gobeithio'n fawr y bydd Ysgrifennydd y Cabinet yn derbyn y gwelliannau a gyflwynais i—19 a 20.  

Ac ond yn fyr iawn ar welliant 21, mae'r gwelliant hwn ychydig yn wahanol o ran ei natur. Nid yw'n ymwneud â'r GIG. Mae'n gofyn yn syml fod yn rhaid i'r tribiwnlys addysgol, a gaiff ei sefydlu o ganlyniad i'r system newydd hon, gynhyrchu adroddiad blynyddol ar ei waith a rhoi'r adroddiad hwnnw gerbron Cynulliad Cenedlaethol Cymru. Felly, ar hyn o bryd, mae'r tribiwnlys anghenion addysgol arbennig sy'n bodoli eisoes yn cynhyrchu adroddiad blynyddol ar ei wefan, ond dogfen eithaf sych yw honno. Yn y bôn, crynodeb ydyw o'i weithgaredd, crynodeb o'i wariant yn ystod y flwyddyn. Nid yw'n ofynnol ar hyn o bryd fod y tribiwnlys yn cyflwyno'r adroddiadau hynny ar fformat sy'n fwy hygyrch i'r cyhoedd. Nid yw ychwaith yn ofynnol iddo adrodd ar y materion a'r pynciau sy'n codi dro ar ôl tro yn yr achosion sy'n dod gerbron yn y ffordd y mae'n ofynnol i gomisiynwyr Cymru neu ombwdsmon ein gwasanaethau cyhoeddus ei wneud.

Rwyf i o'r farn fod ei gwneud yn ofynnol i'r tribiwnlys newydd gynhyrchu adroddiad blynyddol a osodir gerbron y Cynulliad Cenedlaethol a gosod gofyniad yn y Bil fod yn rhaid i'r adroddiad fod ar fformat y gofynnir amdano gan y Cynulliad Cenedlaethol yn un ffordd o fynd i'r afael â rhai o'r diffygion hynny sydd yn y system bresennol. Gallwn sicrhau bod adroddiadau blynyddol yn y dyfodol yn ddefnyddiol, eu bod yn ddealladwy i'r holl randdeiliaid sydd â diddordeb mewn anghenion dysgu ychwanegol, ac felly rwy'n mawr obeithio ei fod hefyd yn welliant y bydd yr Aelodau yn gweld yn dda i'w gefnogi.

Photo of Llyr Gruffydd Llyr Gruffydd Plaid Cymru 5:56, 21 Tachwedd 2017

Rwy'n codi i gefnogi holl welliannau'r grŵp yma, nifer ohonyn nhw'n ffurfiol, yn enwedig y gwelliant arweiniol—gwelliant 11. Mae'n rhaid cydnabod bod y Llywodraeth wedi symud ar rôl y tribiwnlys ac wedi cyflwyno nifer o welliannau yng Nghyfnod 2 i geisio ymateb i'r dystiolaeth gref a dderbyniom ni ar yr angen i'r tribiwnlys addysg gael y pŵer i gyfarwyddo cyrff iechyd mewn perthynas ag anghenion dysgu ychwanegol. Maen nhw wedi symud yn nes at yr hyn rwyf am ei weld, a beth mae'r mwyafrif llethol o'r rhai a roddodd dystiolaeth i'r pwyllgor hefyd am ei weld, ond mae'r Llywodraeth yn dal yn fyr o'r nod yn fy marn i.

Mae Gweinidogion wedi ein hatgoffa ni yn gyson mai naratif y Bil yma a'r pecyn ehangach o ddiwygiadau o safbwynt anghenion dysgu ychwanegol yw ei gwneud hi'n haws ac yn fwy syml i blentyn, person ifanc a'u teuluoedd i lywio eu ffordd trwy'r maes anghenion dysgu ychwanegol, bod gwasanaethau wedi'u canoli ar y plentyn, bod y gyfundrefn yn gweithio o gwmpas y plentyn, ac nad yw'r plentyn yn gorfod gweithio ei ffordd o gwmpas cyfundrefn sy'n gymhleth ac yn amlhaenog.

Nawr, mae cadw dwy gyfundrefn ar wahân ar gyfer apêl neu geisio iawn am rywbeth yn tanseilio hynny'n llwyr yn fy marn i. Mi fyddai estyn cyfrifoldeb y tribiwnlys addysg i gynnwys cyrff y gwasanaeth iechyd—dim ond, wrth gwrs, mewn perthynas ag anghenion dysgu ychwanegol—yn symleiddio pethau yn sylweddol, gan fod pob dim perthnasol, wrth gwrs, wedyn yn dod o dan un tribiwnlys. Mi fyddwn i'n annog Aelodau i gefnogi gwelliant 11 yn benodol.

Photo of Kirsty Williams Kirsty Williams Liberal Democrat 5:57, 21 Tachwedd 2017

(Cyfieithwyd)

Rwy'n ofni na allaf i gefnogi gwelliannau 11, 19, 20 a 21. A siarad yn gyffredinol, o ran gwelliannau 11, 19 ac 20 Darren Millar, maen nhw'n ceisio tanseilio'r safbwynt yr ydym wedi ei gyrraedd o ran cylch gorchwyl y tribiwnlys o ran y GIG. Mae'r Llywodraeth wedi bod yn glir iawn ynghylch ei safbwynt yma. Rydym wedi gwrando'n ofalus iawn ar farn y Pwyllgor Addysg, Plant a Phobl Ifanc ac ar farn rhanddeiliaid wrth graffu ar y Bil, ac rwy'n credu ein bod ni wedi ymateb mewn dull cadarnhaol.

Yn wir, os edrychir ar y Bil drafft, bu symudiad mawr oddi wrth y darpariaethau o ran y GIG yn y Bil drafft sydd ger ein bron heddiw. Cafodd hynny ei gydnabod yn deg, rwy'n credu, gan Darren a Llŷr yn eu cyfraniadau nhw.

Bydd y gwelliannau y cytunwyd arnyn nhw yng Nghyfnod 2, ynghylch y tribiwnlys yn gwneud argymhellion ar gyrff y GIG ac yn ei gwneud yn ofynnol i'r GIG adrodd yn ôl i'r tribiwnlys, yn cael effaith gadarnhaol ac maen nhw wedi cael croeso mawr gan lywydd y tribiwnlys. Maen nhw'n cyflwyno lefel newydd o graffu ar weithredoedd cyrff y GIG ac mae hynny i'w groesawu. Mae'r Llywydd wedi nodi y bydd y gwelliannau yng Nghyfnod 2, wrth eu cymryd yn gyfochrog â rhai a wnaed i adran 73 o'r Bil ar ddiffyg cydymffurfio â gorchmynion y tribiwnlys—ac rwy'n dyfynnu—yn rhoi cipolwg gwirioneddol ar yr hyn sy'n digwydd ar ôl i'r tribiwnlys wneud ei orchymyn.

Mae gwelliant 42 y Llywodraeth, y byddaf yn dod ato, yn uniongyrchol berthnasol yma. Mae'r Llywodraeth wedi gwrando ar aelodau'r pwyllgor ac wedi symud at sicrhau bod gan y GIG swyddogaeth lawn a phriodol yn ystod pob cyfnod allweddol yn y system newydd, gan gynnwys yn ystod ac yn dilyn apeliadau i'r tribiwnlys.

Gyda hynny mewn golwg, mae hi'n werth sôn am adran 18, nad yw'n bodoli yn y system bresennol ac sydd yn golygu cryfhau swyddogaeth y GIG yn fawr. Mae'n ei gwneud yn ofynnol i unrhyw un o gyrff y GIG, pan gaiff atgyfeiriad, ystyried a oes triniaeth berthnasol neu wasanaeth sy'n debygol o fod o fudd wrth ymdrin a'r plentyn neu'r person ifanc o ran ei anghenion dysgu ychwanegol. Os bydd y corff yn nodi triniaeth neu wasanaeth o'r fath, mae'n rhaid iddo sicrhau bod hynny'n digwydd.

Photo of Kirsty Williams Kirsty Williams Liberal Democrat 6:00, 21 Tachwedd 2017

(Cyfieithwyd)

Fel y dywedodd y Gweinidog yn ystod Cyfnod 2, rydym wedi ceisio ail-lunio'r berthynas rhwng iechyd ac addysg drwy ddarpariaeth y Bil oherwydd y dystiolaeth a roddwyd inni a'r profiad y bydd Aelodau'r Cynulliad wedi ei gael yma ar ran eu hetholwyr. Bydd y cam nesaf yn cyflwyno hyn ar lawr gwlad, a dyna lle y bydd gweithgareddau'r rhaglen drawsnewid ehangach yn ymddangos.

Gan droi at y gwelliannau penodol, nid ydym yn cefnogi gwelliant 11 Darren Millar. Mae'n ceisio dileu is-adran (9) o adran 19. Mae is-adran hon yn ei gwneud yn eglur yn ein polisi nad yw gorchmynion y tribiwnlys yn rhwymo'r GIG. Nid wyf yn derbyn y dylid ei dileu, ac felly ni allwn gefnogi'r gwelliant.

Byddai gwelliant 19 a gwelliant 20 gyda'i chanlyniadau i welliant 19 yn llwyr danseilio ein safbwynt ar gylch gorchwyl y tribiwnlys o ran cyrff y GIG. I bob pwrpas bydden nhw'n golygu bod argymhellion y tribiwnlys o dan adran 72 yn rhwymo'r GIG, ac oherwydd y rhesymau a nodais eisoes, ni allaf eu cefnogi. Mae'r sefyllfa y darperir ar ei chyfer hi nawr yn y Bil yn egluro y gall y tribiwnlys wneud argymhellion y mae'n rhaid i'r GIG eu hystyried a bod yn rhaid i'r GIG roi adroddiad i'r tribiwnlys ar ganlyniadau ei ystyriaethau. Bydd y rheidrwydd hwn i adrodd yn ôl i'r tribiwnlys yn gofyn am ystyriaeth fanwl o'r mater ac esboniad o'r camau a gymerwyd i ymateb iddo. Ar y sail honno, byddwn yn annog Aelodau i wrthwynebu gwelliannau 11, 19 a 20.

Ni allaf i gefnogi gwelliant 21 chwaith gan nad wyf i o'r farn ei fod yn angenrheidiol. Mae Tribiwnlys Anghenion Addysgol Arbennig Cymru eisoes yn cyhoeddi adroddiad blynyddol, ac mae hwn ar gael i'r cyhoedd ar eu gwefan. Byddai gwelliant Darren Millar yn cyflwyno gorchymyn i adrodd sy'n wahanol ar gyfer adroddiadau'r tribiwnlys o'i gymharu â'r rhan fwyaf o dribiwnlysoedd eraill Cymru. Nawr, rwy'n derbyn pwynt Darren am ddeallusrwydd, ac y dylai'r adroddiad blynyddol fod yn hawdd ei ddeall. Ond mae'n rhaid inni gydnabod bod y tribiwnlys yn gorff barnwrol annibynnol ac mae'r adroddiad blynyddol yn fater ar eu cyfer nhw. Ond, wedi dweud hynny, byddwn yn croesawu cynnwys rhagor o wybodaeth am y gwersi a ddysgwyd o'r achosion tribiwnlys yn yr adroddiad blynyddol fel y gall y partneriaid cyflenwi eraill ddysgu'r gwersi hynny. O gofio natur unigol yr achosion, ni fyddai modd efallai ddod i gasgliadau ehangach bob amser. Ond byddaf i'n ysgrifennu, Darren, at y llywydd i ofyn a fyddai'n ymarferol i roi mwy o sylwadau yn adroddiadau blynyddol y dyfodol. Byddai unrhyw symudiad i'r cyfeiriad hwnnw'n cael ei gefnogi'n llawn gennyf i pe byddai'r tribiwnlys yn penderfynu gwneud hynny, ond, yn y pen draw, mater i'r tribiwnlys a'r llywydd ei ystyried yw hwn, a byddwn yn annog yr Aelodau i wrthod gwelliant 21.

Gan droi at welliant 42 y Llywodraeth, mae hwn yn adeiladu ar y gwelliannau y cytunwyd arnyn nhw yng Nghyfnod 2 ynghylch cydymffurfio â gorchmynion y tribiwnlys, sef adran 73 y Mesur erbyn hyn. Bydd y gwelliant hwn yn galluogi'r tribiwnlys i rannu gyda Gweinidogion Cymru adroddiadau a dderbyniwyd gan awdurdodau lleol, sefydliadau addysg bellach a chyrff iechyd am eu cydymffurfiaeth â rheolau ac am y camau a gymerwyd i ymateb i argymhellion, ynghyd â gwybodaeth berthnasol arall. Gellid rhannu hefyd wybodaeth ynghylch methiant i gydymffurfio â rheolau, neu fethiant cyrff iechyd i gymryd camau mewn ymateb i argymhellion. Yr wybodaeth hon fydd yn caniatáu i Weinidogion Cymru fonitro sut y mae'r system yn gweithio a hefyd i gymryd camau lle bo hynny'n briodol mewn ymateb i ddiffyg cydymffurfio, er enghraifft drwy bwerau ymyrryd amrywiol Gweinidogion Cymru. Mae monitro a gwerthuso'r system a gaiff ei hwyluso gan y gwelliant hwn yn berthnasol o ran cydymffurfiaeth i orchmynion tribiwnlys gan awdurdodau lleol a sefydliadau addysg bellach. Bydd hefyd yn ddefnyddiol ar gyfer darganfod a yw argymhellion tribiwnlys ar gyrff iechyd ac adroddiadau dilynol gan y cyrff iechyd i'r tribiwnlys yn cael yr effaith a ddymunir. Mae llywydd y tribiwnlys wedi nodi pa mor ddefnyddiol oedd y gwelliannau yng Nghyfnod 2, a byddai'r gwelliant pellach hwn yn sicrhau y caiff potensial llawn adran 73 ei wireddu.

Mae gwelliant 46 y Llywodraeth yn creu swydd newydd 'Dirprwy Lywydd y tribiwnlys'. Eglurodd y cyn-Weinidog ein bwriad i gyflwyno gwelliannau i greu dirprwy lywydd yn ystod camau cynharach y Bil, a gwnaed hyn mewn ymateb uniongyrchol i achos gweithredol cryf o'i blaid gan lywydd presennol y tribiwnlys. Mae'r llywydd wedi dweud y byddai dirprwy lywydd y tribiwnlys—ac, eto, rwy'n dyfynnu—yn gwella effeithlonrwydd gweithredol, parhad busnes a chynaliadwyedd y tribiwnlys yn sylweddol. Yn ymarferol, bydd y dirprwy lywydd yn cael ei benodi gan y llywydd o'r gronfa bresennol o gadeiryddion cyfreithiol. Rwyf wedi clywed gan y llywydd ar y mater hwn, ac mae hi'n falch iawn ein bod wedi cyflwyno'r gwelliant. O ystyried y manteision gweithredol a gyflwynir ynddo, byddwn yn annog yr Aelodau i'w gefnogi.

Photo of Darren Millar Darren Millar Conservative

(Cyfieithwyd)

Diolch, Llywydd. Mae'n rhaid imi ddweud fy mod braidd yn siomedig gydag ymateb y Llywodraeth. Rwy'n sylwi fod yna lawer o gyfeirio at farn llywydd y tribiwnlys mewn cysylltiad â safbwynt y Llywodraeth o ran croesawu'r hyn y mae'r Llywodraeth wedi ei wneud hyd yn hyn. Ond dyma'r unigolyn a roddodd dystiolaeth i'n pwyllgor ni ac fe wnaeth yn gwbl glir ei bod yn awyddus i gael y pwerau cyfarwyddo i'r tribiwnlys hwnnw fel bod ganddo allu i wneud y gwaith ar ran plant a phobl ifanc sydd ag angen ychwanegol am ddarpariaeth addysg wedi ei sicrhau gan y GIG. Ac ar hyn o bryd, nid yw hynny'n digwydd yn ddigon aml. Rydyn ni'n cael problemau wrth ddarparu cymorth i'r bobl sydd ei angen ac mae hynny'n arwain at anfantais sylweddol i'r plant a'r bobl ifanc.

Fel y dywedodd Llŷr Gruffydd yn gwbl briodol, mae'n rhaid inni gael gwared ar gymhlethdod diangen. Dyna oedd un o nodau allweddol y Bil hwn ac, yn anffodus, mae arnaf ofn ei fod yn gadael llawer iawn o gymhlethdod o ran cael dwy system unioni i geisio llywio trwyddyn nhw. Hynny yw, mae gennyf i achosion yn fy etholaeth sydd yn mynd drwy system unioni camweddau'r GIG sydd wedi para dwy flynedd. A yw hynny'n dderbyniol i blant a phobl ifanc sydd angen y cyfle i gael y cymorth sydd ei eisiau arnynt yn y lle y cânt eu haddysg? Nid wyf yn credu hynny, a gwn nad ydych chwithau'n credu bod hynny'n dderbyniol chwaith.

Fel y dywedaf, byddai'n ddefnyddiol cael gwybod beth ar y ddaear sydd wedi digwydd i'r gwelliannau a awgrymwyd gan Keith Evans yn ei adroddiad, 'Defnyddio'r Rhodd o Gwynion', o ran y gwasanaeth iechyd gwladol fel y gallwn ddatrys y problemau sydd ganddo wrth ymdrin â gofidiau sy'n cael eu mynegi a chwynion a wneir iddo. I bob pwrpas, mae gennym wyth o gyrff unigol yn y GIG a phob un ohonyn nhw gyda'i systemau unioni sy'n gweithio ychydig yn wahanol, ond gallem gael un corff, y tribiwnlys, yn gwneud penderfyniadau a fyddai'n gyson ledled Cymru gyfan, a dyna mae fy ngwelliannau i yn yr adran hon yn ceisio ei gyflawni.

Roeddech chi'n dweud yn gwbl briodol fod y tribiwnlys yn gorff barnwrol annibynnol. A mater i'r tribiwnlys yw ei adroddiadau. Ond rwyf i'n croesawu'r ohebiaeth yr ydych wedi ymrwymo i'w chael gyda'r tribiwnlys i wneud yn siŵr ei fod yn ymwybodol o rai o'r pethau—ac roeddech chi'n gallu gwneud awgrymiadau am rai o'r pethau—efallai y byddai'n ddefnyddiol eu cynnwys yn eu hadroddiadau yn y dyfodol. Rwyf i'n credu mai ffordd well o wneud yn siŵr bod yr adroddiadau'n mynd i fod yn fwy defnyddiol yw trwy ganiatáu i'r Cynulliad Cenedlaethol ei gwneud yn ofynnol y dylai pethau sy'n cael eu hadrodd fod mewn fformat a ystyrir yn briodol gan y Cynulliad Cenedlaethol, ac yna dylid dwyn yr adroddiad hwnnw gerbron y Cynulliad Cenedlaethol fel bod cyfle priodol i graffu arno. Ar hyn o bryd, rhoddir yr adroddiad hwnnw yn aml iawn ar y wefan. Buaswn i'n cael fy synnu, a dweud y gwir, pe byddai'n cael ei lawrlwytho cwpwl o gannoedd o weithiau dros gyfnod o 12 mis. Rydw i wedi bod ar y wefan ac wedi cael golwg arno: 'does 'na fawr o werth ynddo, a bod yn onest gyda chi. Ac yn sicr nid yw o unrhyw ddefnydd i'r plant a'r bobl ifanc a'u rhieni a fyddai am ddod o hyd i wybodaeth ddefnyddiol ohono.

Felly, rwy'n siomedig iawn eich bod chi'n gwrthod gwelliannau 11, 19 a 20. Rwyf i o'r farn fod pobl yn dymuno gweld y pŵer hwn i gyfarwyddo. Fel y dywedais, roedd un tyst yn neilltuol a ymddangosodd gerbron y pwyllgor yng Nghyfnod 1 nad oedd yn teimlo ei bod yn briodol i roi'r pŵer hwn i gyfarwyddo, a'r cyn-Weinidog oedd hwnnw. Roedd pob unigolyn arall yn cytuno—. A hwnnw oedd deiliad blaenorol y portffolio. Roedd pob unigolyn arall a wnaeth ymddangos gerbron y pwyllgor hwnnw a phob unigolyn a roddodd dystiolaeth ysgrifenedig i'r pwyllgor yn unfryd eu barn y dylai'r tribiwnlys gael mwy o bwerau gyda chyfle i  gyfarwyddo'r gwasanaeth iechyd genedlaethol. Felly, rwyf yn annog pob aelod yn y Siambr hon i fod yn ymwybodol o hynny pan fyddan nhw'n dod i bleidleisio.

Photo of Elin Jones Elin Jones Plaid Cymru 6:09, 21 Tachwedd 2017

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn gwelliant 11? A oes unrhyw wrthwynebiad? [Gwrthwynebiad.] Symudwn i bleidlais electronig. Agor y bleidlais. Cau’r bleidlais. O blaid 24, neb yn ymatal, 27 yn erbyn. Felly, gwrthodwyd y gwelliant.

Gwelliant 11: O blaid: 24, Yn erbyn: 27, Ymatal: 0

Gwrthodwyd y gwelliant

Rhif adran 539 Gwelliant 11

Ie: 24 ASau

Na: 27 ASau

Ie: A-Z fesul cyfenw

Cynigiwyd gwelliant 30 (Kirsty Williams).

Photo of Elin Jones Elin Jones Plaid Cymru

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn gwelliant 30? A oes unrhyw wrthwynebiad? Derbyniwyd gwelliant 30.

Derbyniwyd y gwelliant yn unol â Rheol Sefydlog 12.36.

Cynigiwyd gwelliant 31 (Kirsty Williams).

Photo of Elin Jones Elin Jones Plaid Cymru

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn gwelliant 31? A oes unrhyw wrthwynebiad? Derbyniwyd gwelliant 31.

Derbyniwyd y gwelliant yn unol â Rheol Sefydlog 12.36.

Cynigiwyd gwelliant 32 (Kirsty Williams).

Photo of Elin Jones Elin Jones Plaid Cymru

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn gwelliant 32? A oes unrhyw wrthwynebiad? Derbyniwyd gwelliant 32.

Derbyniwyd y gwelliant yn unol â Rheol Sefydlog 12.36.

Cynigiwyd gwelliant 13 (Darren Millar, gyda chefnogaeth Llyr Gruffydd).

Photo of Elin Jones Elin Jones Plaid Cymru

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn gwelliant 13? A oes unrhyw wrthwynebiad? [Gwrthwynebiad.] Symudwn i bleidlais electronig. Agor y bleidlais. Cau'r bleidlais. O blaid 24, neb yn ymatal a 27 yn erbyn. Ac felly, gwrthodwyd gwelliant 13.

Gwelliant 13: O blaid: 24, Yn erbyn: 27, Ymatal: 0

Gwrthodwyd y gwelliant

Rhif adran 551 Gwelliant 13

Ie: 24 ASau

Na: 27 ASau

Ie: A-Z fesul cyfenw

Cynigiwyd gwelliant 33 (Kirsty Williams).

Photo of Elin Jones Elin Jones Plaid Cymru

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn gwelliant 33.? A oes unrhyw wrthwynebiad? Derbyniwyd gwelliant 33. 

Derbyniwyd y gwelliant yn unol â Rheol Sefydlog 12.36.

Cynigiwyd gwelliant 34 (Kirsty Williams).

Photo of Elin Jones Elin Jones Plaid Cymru

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn gwelliant 34? A oes unrhyw wrthwynebiad? Derbyniwyd gwelliant 34.

Derbyniwyd y gwelliant yn unol â Rheol Sefydlog 12.36.

Cynigiwyd gwelliant 14 (Darren Millar, gyda chefnogaeth Llyr Gruffydd).

Photo of Elin Jones Elin Jones Plaid Cymru

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn gwelliant 14? A oes unrhyw wrthwynebiad? [Gwrthwynebiad.] Symudwn i bleidlais electronig. Agor y bleidlais. Cau'r bleidlais. O blaid 24, neb yn ymatal, 27 yn erbyn, ac felly gwrthodwyd gwelliant 14.

Gwelliant 14: O blaid: 24, Yn erbyn: 27, Ymatal: 0

Gwrthodwyd y gwelliant

Rhif adran 538 Gwelliant 14

Ie: 24 ASau

Na: 27 ASau

Ie: A-Z fesul cyfenw

Cynigiwyd gwelliant 15 (Darren Millar, gyda chefnogaeth Llyr Gruffydd).

Photo of Elin Jones Elin Jones Plaid Cymru

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn gwelliant 15? A oes unrhyw wrthwynebiad? [Gwrthwynebiad.] Symudwn i bleidlais electronig. Agor y bleidlais. Cau'r bleidlais. O blaid 24, neb yn ymatal, 27 yn erbyn, ac felly gwrthodwyd gwelliant 15.

Gwelliant 15: O blaid: 24, Yn erbyn: 27, Ymatal: 0

Gwrthodwyd y gwelliant

Rhif adran 536 Gwelliant 15

Ie: 24 ASau

Na: 27 ASau

Ie: A-Z fesul cyfenw

Cynigiwyd gwelliant 35 (Kirsty Williams).

Photo of Elin Jones Elin Jones Plaid Cymru

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn gwelliant 35? A oes unrhyw wrthwynebiad? Derbyniwyd gwelliant 35.

Derbyniwyd y gwelliant yn unol â Rheol Sefydlog 12.36.