Grŵp 7. Y Tribiwnlys Addysg (Gwelliannau 11, 19, 20, 42, 46, 21)

Part of the debate – Senedd Cymru am 6:05 pm ar 21 Tachwedd 2017.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Darren Millar Darren Millar Conservative 6:05, 21 Tachwedd 2017

(Cyfieithwyd)

Diolch, Llywydd. Mae'n rhaid imi ddweud fy mod braidd yn siomedig gydag ymateb y Llywodraeth. Rwy'n sylwi fod yna lawer o gyfeirio at farn llywydd y tribiwnlys mewn cysylltiad â safbwynt y Llywodraeth o ran croesawu'r hyn y mae'r Llywodraeth wedi ei wneud hyd yn hyn. Ond dyma'r unigolyn a roddodd dystiolaeth i'n pwyllgor ni ac fe wnaeth yn gwbl glir ei bod yn awyddus i gael y pwerau cyfarwyddo i'r tribiwnlys hwnnw fel bod ganddo allu i wneud y gwaith ar ran plant a phobl ifanc sydd ag angen ychwanegol am ddarpariaeth addysg wedi ei sicrhau gan y GIG. Ac ar hyn o bryd, nid yw hynny'n digwydd yn ddigon aml. Rydyn ni'n cael problemau wrth ddarparu cymorth i'r bobl sydd ei angen ac mae hynny'n arwain at anfantais sylweddol i'r plant a'r bobl ifanc.

Fel y dywedodd Llŷr Gruffydd yn gwbl briodol, mae'n rhaid inni gael gwared ar gymhlethdod diangen. Dyna oedd un o nodau allweddol y Bil hwn ac, yn anffodus, mae arnaf ofn ei fod yn gadael llawer iawn o gymhlethdod o ran cael dwy system unioni i geisio llywio trwyddyn nhw. Hynny yw, mae gennyf i achosion yn fy etholaeth sydd yn mynd drwy system unioni camweddau'r GIG sydd wedi para dwy flynedd. A yw hynny'n dderbyniol i blant a phobl ifanc sydd angen y cyfle i gael y cymorth sydd ei eisiau arnynt yn y lle y cânt eu haddysg? Nid wyf yn credu hynny, a gwn nad ydych chwithau'n credu bod hynny'n dderbyniol chwaith.

Fel y dywedaf, byddai'n ddefnyddiol cael gwybod beth ar y ddaear sydd wedi digwydd i'r gwelliannau a awgrymwyd gan Keith Evans yn ei adroddiad, 'Defnyddio'r Rhodd o Gwynion', o ran y gwasanaeth iechyd gwladol fel y gallwn ddatrys y problemau sydd ganddo wrth ymdrin â gofidiau sy'n cael eu mynegi a chwynion a wneir iddo. I bob pwrpas, mae gennym wyth o gyrff unigol yn y GIG a phob un ohonyn nhw gyda'i systemau unioni sy'n gweithio ychydig yn wahanol, ond gallem gael un corff, y tribiwnlys, yn gwneud penderfyniadau a fyddai'n gyson ledled Cymru gyfan, a dyna mae fy ngwelliannau i yn yr adran hon yn ceisio ei gyflawni.

Roeddech chi'n dweud yn gwbl briodol fod y tribiwnlys yn gorff barnwrol annibynnol. A mater i'r tribiwnlys yw ei adroddiadau. Ond rwyf i'n croesawu'r ohebiaeth yr ydych wedi ymrwymo i'w chael gyda'r tribiwnlys i wneud yn siŵr ei fod yn ymwybodol o rai o'r pethau—ac roeddech chi'n gallu gwneud awgrymiadau am rai o'r pethau—efallai y byddai'n ddefnyddiol eu cynnwys yn eu hadroddiadau yn y dyfodol. Rwyf i'n credu mai ffordd well o wneud yn siŵr bod yr adroddiadau'n mynd i fod yn fwy defnyddiol yw trwy ganiatáu i'r Cynulliad Cenedlaethol ei gwneud yn ofynnol y dylai pethau sy'n cael eu hadrodd fod mewn fformat a ystyrir yn briodol gan y Cynulliad Cenedlaethol, ac yna dylid dwyn yr adroddiad hwnnw gerbron y Cynulliad Cenedlaethol fel bod cyfle priodol i graffu arno. Ar hyn o bryd, rhoddir yr adroddiad hwnnw yn aml iawn ar y wefan. Buaswn i'n cael fy synnu, a dweud y gwir, pe byddai'n cael ei lawrlwytho cwpwl o gannoedd o weithiau dros gyfnod o 12 mis. Rydw i wedi bod ar y wefan ac wedi cael golwg arno: 'does 'na fawr o werth ynddo, a bod yn onest gyda chi. Ac yn sicr nid yw o unrhyw ddefnydd i'r plant a'r bobl ifanc a'u rhieni a fyddai am ddod o hyd i wybodaeth ddefnyddiol ohono.

Felly, rwy'n siomedig iawn eich bod chi'n gwrthod gwelliannau 11, 19 a 20. Rwyf i o'r farn fod pobl yn dymuno gweld y pŵer hwn i gyfarwyddo. Fel y dywedais, roedd un tyst yn neilltuol a ymddangosodd gerbron y pwyllgor yng Nghyfnod 1 nad oedd yn teimlo ei bod yn briodol i roi'r pŵer hwn i gyfarwyddo, a'r cyn-Weinidog oedd hwnnw. Roedd pob unigolyn arall yn cytuno—. A hwnnw oedd deiliad blaenorol y portffolio. Roedd pob unigolyn arall a wnaeth ymddangos gerbron y pwyllgor hwnnw a phob unigolyn a roddodd dystiolaeth ysgrifenedig i'r pwyllgor yn unfryd eu barn y dylai'r tribiwnlys gael mwy o bwerau gyda chyfle i  gyfarwyddo'r gwasanaeth iechyd genedlaethol. Felly, rwyf yn annog pob aelod yn y Siambr hon i fod yn ymwybodol o hynny pan fyddan nhw'n dod i bleidleisio.