Diolch. Nid wyf i erioed wedi deall y cysyniad hwn o entrepreneuriaeth yn iawn, er gwaethaf ceisio'i addysgu am ryw gyfnod yn fy mywyd proffesiynol. Y pryder sydd gennyf i yw pan fo entrepreneuriaeth yn rhan o'r cysyniad o fentrau bach a chanolig, ac, wrth gwrs, pan eich bod chi'n sôn am entrepreneuriaeth arloesol, sef yr hyn y mae Ysgrifennydd Cabinet wedi ei godi heddiw, fe allwch chi ddechrau deall yr hyn yr ydym ni'n sôn amdano. Rydym ni'n sôn o bosib am dwf cyflym uwch-dechnoleg.

Ond, serch hynny, ni chaiff pob busnes bach a chanolig ei ystyried yn entrepreneuraidd yn y termau hynny, ac mae llawer iawn ohonyn nhw yn gwmnïau bychain iawn, dydyn nhw byth yn mynd i dyfu y tu hwnt i 10 o weithwyr ac fe allech chi hyd yn oed ddweud mai dyna'r rhan fwyaf o gwmnïau yn y sector. Felly, fe ddylem ni fod yn ofalus pan rydym ni'n defnyddio ymadroddion fel 'busnesau bach yw anadl einioes yr economi'. Mae angen inni wybod yn union beth yr ydym ni'n siarad amdano, ac rwy'n ofalus wrth ddefnyddio iaith o'r fath.

Mae hunangyflogaeth yn beth ar wahân, hefyd, i'r cysyniad o entrepreneuriaeth, a gwelwn fod cynnig y Llywodraeth yn sôn am swyddi gwell ochr yn ochr â'r cysyniad o entrepreneuriaeth. Wel, nid yw pob swydd mewn cwmnïau bach yn swyddi gwell. Mae rhai swyddi eithaf erchyll mewn cwmnïau bach, lle mae gennych chi bobl, pobl ifanc efallai, ar gyflogau bychain iawn y math o swyddi y gallai peiriannau ei wneud ar gost uwch i berchennog y busnes. Felly, gall fod yr hyn y mae academyddion yn ei alw yn adnoddau dynol 'bleak house' mewn cwmnïau bach, felly ni ddylem ni dybio bod entrepreneuriaeth yn golygu busnesau bach a chanolig yn unig a bod hynny'n mynd i ddatrys yr holl broblemau economaidd.

Wedi dweud hynny, yr hyn y mae Ysgrifennydd y Cabinet yn sôn amdano, yn arbennig yn y cysyniad o ganolfannau busnes, yw gweithio gyda'r byd academaidd, gweithio gyda diwydiant a phartneriaid i ddatblygu entrepreneuriaeth arloesol, sef y peth hwnnw y cyfeiriodd Rhun ap Iorwerth ato hefyd, fydd yn sbarduno twf. Dychwelaf at hunangyflogaeth mewn munud, ond fe soniodd Ysgrifennydd y Cabinet hefyd am brosiectau entrepreneuriaeth gymunedol, ac, yn hynny o beth, rwy'n tybio bod Ysgrifennydd y Cabinet hefyd yn cyfeirio at fentrau cymdeithasol, ac fe hoffwn i, ar yr adeg yma, felly, fanteisio ar y cyfle i sôn am fenter gymdeithasol yn fy etholaeth i, sef Clwb Golff Ridgeway. Mae'r holl elw'n mynd yn ôl i Glwb Golff Ridgeway; mae gan y Clwb naw o weithwyr llawn amser, pedwar rhan-amser—dyma'r mathau o bethau y dylem ni fod yn eu hannog o ran entrepreneuriaeth gymunedol—ac maen nhw hefyd yn cynnal priodasau am bris rhesymol iawn, rhag ofn bod rhai o'r teulu brenhinol yn gwylio'r ddadl hon, fel rwy'n siŵr y gallan nhw fod.

Mae'n rhaid inni ystyried hunangyflogaeth, er hynny, fel rhan o'r cysyniad hwn o entrepreneuriaeth. Mae 237,200 o fentrau bach yng Nghymru, ac maen nhw'n cyflogi 389,600 o bobl. Dyna 1.6 gweithiwr i bob cwmni. Felly, ni fydd y rhan fwyaf o gwmnïau bach yn tyfu y tu hwnt i'r cam hwnnw o fod yn gwmni bychan iawn, ac nid yw'r perchnogion busnes sy'n eu rhedeg eisiau hynny. Felly, mae angen inni fod yn glir iawn ynghylch y mathau o fusnesau sydd wedi'u targedu pan rydym ni'n cyfeirio at entrepreneuriaeth. 

Yn y Cymoedd gogleddol, sef awdurdodau lleol Caerffili, Blaenau Gwent a Merthyr Tudful, er enghraifft, y mae'r lefelau isaf o hunan-gyflogaeth yng Nghymru. Yn ardal y Cymoedd hefyd mae'r lefel isaf o fenywod hunangyflogedig yng Nghymru, ond nid y lefel isaf o ddynion hunangyflogedig. Gallai hynny fod oherwydd y niferoedd mawr o fusnesau adeiladu yn yr ardal honno. Yn ddiweddar fe wnaeth y Ffederasiwn Busnesau Bach gynhyrchu, a lansio yn fy ngrŵp trawsbleidiol—y grŵp trawsbleidiol rwy'n ei gadeirio ar fentrau bach a chanolig—adroddiad ar hunangyflogaeth, sy'n rhoi'r darlun hwnnw inni.

Mae pobl hunan-gyflogedig yn y Cymoedd hefyd yn tueddu i fod â llai o gymwysterau addysgol na'r rheini yn nhrefi neu yng nghefn gwlad Cymru, a'r hyn fyddai'n peri pryder i mi yw petai'r Llywodraeth yn canolbwyntio'n llwyr ar gwmnïau uwch-dechnoleg sy'n tyfu'n gyflym gan anghofio am y bobl hunangyflogedig hynny sy'n sylfaen—yr economi bob dydd sy'n darparu cymaint i'n heconomi. Gallai entrepreneuriaeth—rwy'n pryderu—hepgor y bobl hynny. 

Felly, mae'n rhaid i Lywodraeth Cymru annog a meithrin hunangyflogaeth gynaliadwy a mynd y tu hwnt i'r sector adeiladu, gan arallgyfeirio i sectorau o'r economi bob dydd, a sicrhau bod menywod sy'n berchen busnesau yn cael cymaint o gyfle â phobl eraill.

Mae'n rhaid i Lywodraeth Cymru gydnabod hefyd nad yw rhyngweithio rhwng pobl hunangyflogedig yn gystadleuol yn unig, ac yn aml iawn, o ran busnesau bychain iawn, mae'n gydweithredol. Cwmnïau bach yn gweithio gyda'i gilydd i greu cyfalaf cymdeithasol. Felly, yn hytrach na chwilio am weithwyr, mae cwmnïau bach iawn yn aml yn gweithio gyda'u cysylltiadau i gyflawni prosiectau penodol. Felly, mae gennych chi glystyrau o gwmnïau sy'n gweithio gyda'i gilydd, sy'n—. Fe wnaethoch chi ofyn y cwestiwn. Wel, 10 cwmni bach yn cyflogi 50 o bobl: Ydy hynny mor werthfawr ag un cwmni bach yn cyflogi 50 o bobl? Mi fuaswn i'n dweud, 'Ydy, mae o'. Felly, peidiwch â gadael i ganolbwyntio ar entrepreneuriaeth siomi'r bobl hynny. Os ydym ni'n mynd i hybu entrepreneuriaeth—a gadewch inni ddefnyddio'r gair—a gwneud hunangyflogaeth yn llwyddiant, mae angen inni werthfawrogi y ffyrdd amryfal y mae'n gweithio mewn gwahanol rannau o Gymru, a chysylltu hynny â strategaethau a mentrau eraill y mae gan Lywodraeth Cymru i'w cynnig.