Part of the debate – Senedd Cymru am 4:35 pm ar 29 Tachwedd 2017.
Diolch i chi, Lywydd. Os caf, cyn i mi ddechrau fy nghyfraniad, hoffwn anghytuno â chyfraniad yr Aelod dros Lanelli, yn fy nghyhuddo o wneud honiad ar fy eistedd am Lynne Neagle, yr Aelod dros Dorfaen. Ni wneuthum hynny. Mae gennyf y parch mwyaf at yr Aelod, ac nid wyf am i'r Cofnod ddangos hynny gan fy mod yn gwybod yn iawn eich bod yn Gadeirydd pwyllgor craffu nad yw'n ymatal pan fo angen craffu, ac rydych yn sicrhau bod y Llywodraeth yn cael ei dwyn i gyfrif , ac rwyf wedi gweld hynny yn y 10 mlynedd y gwelais i chi yma, yn cyflawni eich rôl fel yr Aelod dros Dorfaen.
Mae'r ddadl heddiw—[Torri ar draws.] Mae'r ddadl heddiw—[Torri ar draws.] Mae'r ddadl heddiw—[Torri ar draws.] Mae'r ddadl heddiw yn eithaf clir. Mae rôl i'r Cynulliad ei chwarae yn craffu ar yr hyn a ddaeth i sylw'r cyhoedd dros y tair wythnos diwethaf. Ni ellir dychmygu na fuasai unrhyw sefydliad arall a fuasai wedi cael y cyhuddiadau hyn gan uwch-swyddogion yn gweithio ynghanol y sefydliad hwnnw yn cael eu dwyn i gyfrif gan y sefydliad hwnnw. Mae'n drueni y bydd y tŷ'n rhannu ar hyd llinellau plaid, ac rwy'n rhagdybio bod llinellau plaid yn cael eu chwipio o ochr y Llywodraeth i'r rhaniad ddigwydd.
Ceir tri ymchwiliad a allai ddigwydd, o bosibl, pe bai'r cynnig hwn yn cael ei dderbyn. Y cyntaf yw'r ymchwiliad annibynnol y mae'r Ysgrifennydd Parhaol yn gweithio i'w sefydlu gyda'r teulu, ac nid yw'n berthnasol i'r hyn rydym yn ei drafod yma heddiw. Yr ail yw'r ymchwiliad a gyhoeddwyd gan y Prif Weinidog ddydd Iau diwethaf, gyda'r person annibynnol i gael ei roi yng ngofal atgyfeiriad ganddo ynghylch materion y cred eu bod wedi cael eu codi dros y 14 diwrnod diwethaf. Ond yr hyn sy'n wirioneddol bwysig yw bod yna ymchwiliad gan y Pwyllgor Craffu ar Waith y Prif Weinidog i edrych ar yr honiadau cyffredinol, cyhuddiadau—beth bynnag yr hoffech eu galw—a wnaed gan lawer o bobl, rhai yn ddienw, ond gan ddau berson yn arbennig sydd wedi cael profiad uniongyrchol yn mynd yn ôl i 2009—nid 2014 yn unig; 2009—ac am yr holl gyfnod roeddent yn y Llywodraeth.
Ni fydd neb yn hapusach na fi yn y Siambr hon os gellir gwrthbrofi'r honiadau hynny. Does bosibl fod yna unrhyw berson yn y Siambr hon sy'n goddef bwlio, bygythiadau ac unrhyw rai o'r cyhuddiadau eraill a wnaed gan unigolion yn ystod eu cyfnod yn y Llywodraeth. Rwy'n tynnu sylw'r Aelodau at y ffaith hon: a allwch enwi sefydliad arall, pe baech wedi clywed yn eich rôl fel Aelod Cynulliad—cymeraf ymyriad mewn munud—pe baech wedi clywed am sefydliad arall, lle rydych yn aelod o bwyllgorau amrywiol ac rydych yn craffu ar waith y sefydliad hwnnw, na fuasech yn dwyn y sefydliad hwnnw i gyfrif ynglŷn â'r cyhuddiadau a wnaed ac yn cymryd datganiadau tystion gan y bobl a wnaeth y cyhuddiadau hynny?