Diolch, Lywydd. Fel Cadeirydd y Pwyllgor Cyfansoddiadol a Deddfwriaethol, rwy'n aelod awtomatig o'r Pwyllgor Craffu ar Waith y Prif Weinidog. Ar y dechrau—ac yn rhinwedd y swydd honno'n unig—rwyf am egluro fy mod wedi penderfynu gwrthod cynnig y Ceidwadwyr a chefnogi'r ffaith fod Llywodraeth Cymru am sefydlu panel o gynghorwyr annibynnol i ddarparu ffynhonnell o gyngor annibynnol ar ymddygiad Gweinidogion, fel sy'n ofynnol o dan god y gweinidogion, fel yr amlinellwyd yn y datganiad ysgrifenedig ar 23 Tachwedd.

Croesawaf benodiad James Hamilton fel cynghorydd annibynnol ac rwy'n croesawu'r ffaith fod yr honiadau a wnaed mewn perthynas ag ymddygiad y Prif Weinidog wedi'u cyfeirio ato, a'r ffaith y bydd adroddiad Mr Hamilton yn cael ei gyhoeddi wedi i'r ymchwiliad gael ei gwblhau. Mae Mr Hamilton yn berson o gymeriad dilychwin ac yn gymwys iawn yn ei swydd flaenorol fel cyfarwyddwr erlyniadau cyhoeddus ac fel aelod o banel cynghorwyr annibynnol Llywodraeth yr Alban, ac yn berson y gallwn oll fod yn sicr y bydd yn ymchwilio i'r materion hyn yn ddiwyd a heb ofn na ffafriaeth.

Fel aelod o'r Pwyllgor Craffu ar Waith y Prif Weinidog—[Torri ar draws.] Na, credaf y dylech aros hyd nes y byddaf wedi datblygu fy nadleuon a gosod fy nadansoddiad. Fel aelod o'r Pwyllgor Craffu ar Waith y Prif Weinidog, rhaid i mi ychwanegu nad wyf yn gwbl argyhoeddedig o bell ffordd mai'r dull a fabwysiadwyd yng nghynnig y Ceidwadwyr yw'r ffordd orau o ymdrin â'r materion hyn, na'i fod yn gyfansoddiadol briodol na'r rôl gywir ar gyfer y pwyllgor hwn. Mae gennyf bryderon difrifol hefyd ynglŷn ag a yw cyfansoddiad y pwyllgor hwn mewn gwirionedd yn bodloni rheolau angenrheidiol cyfiawnder naturiol a fuasai'n berthnasol. Mae'n bwyllgor sy'n gyfrifol am graffu'n wleidyddol ar y Prif Weinidog a'i Lywodraeth, sydd ar wahân i'r ddeddfwrfa yn unol ag arfer seneddol fodern ac yn rhinwedd Deddf Llywodraeth Cymru 2006.

Fodd bynnag, buasai cynnig y Ceidwadwyr yn creu rôl a chyfrifoldeb nas bwriadwyd erioed ar gyfer y pwyllgor hwn, buasai'n drysu ei rôl a buasai'n tresbasu ar, ac yn cymylu'r rhaniad rhwng pwerau a fwriadwyd gan Ddeddf 2006. Buasai'n trawsnewid y pwyllgor, yn y mater hwn, yn bwyllgor ymchwilio i safonau ac ymddygiad, ac mae'n amlwg nad dyna oedd ei fwriad ar unrhyw adeg. Buasai'n rhoi statws pwyllgor lled-farnwrol iddo, neu swyddogaeth led-farnwrol fan lleiaf ac nid yw'n addas ar gyfer hynny.

Mae rheolau cyfiawnder naturiol wedi cael eu hailadrodd mewn llawer o achosion dros y blynyddoedd yn y llysoedd, ac maent yn gymwys, nid yn unig ar gyfer barnwyr a llysoedd sefydledig ond hefyd ar gyfer swyddogaethau a gweithdrefnau barnwrol a lled-farnwrol. Daeth y dadansoddiad mwyaf sefydledig o'r rheolau hyn i'r amlwg mewn achos blaenllaw adnabyddus lle y cododd mater gwrthdaro buddiannau ac yn benodol, y potensial ar gyfer gwrthdaro buddiannau canfyddedig. Yn yr achos hwnnw cafodd y rheolau eu gosod yn glir iawn: nid yn unig fod yn rhaid gweithredu cyfiawnder ond rhaid iddo gael ei weld yn cael ei weithredu hefyd. Mae ymddangosiad neu ganfyddiad o natur ddiduedd yn annerbyniol. Er efallai nad oes unrhyw dystiolaeth na fuasai unigolyn yn gweithredu'n drylwyr ac yn annibynnol, buasai'r ffaith y gallai fod canfyddiad o natur ddiduedd yn ddigon i danseilio hyder y cyhoedd yn y broses.