6. Dadl Aelodau o dan Reol Sefydlog 11.21(iv): Inswleiddio waliau ceudod

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:17 pm ar 29 Tachwedd 2017.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Jayne Bryant Jayne Bryant Labour 5:17, 29 Tachwedd 2017

(Cyfieithwyd)

Rwy'n falch iawn o weld y cynnig hwn yn cael ei drafod yn y Siambr heddiw, a hoffwn ddiolch i'r Aelodau am gyflwyno hyn. Fel y dywed Mick Antoniw, rhaid inni dalu teyrnged i bawb sydd wedi dod yma heddiw. Mae fy etholwr, Pauline Saunders, sydd yn yr oriel gyhoeddus heddiw, yn ymgyrchydd dygn a chredaf fod llawer ohonom o amgylch y Siambr hon yn cydnabod hynny. Hoffwn ganmol Pauline am yr holl waith y mae wedi'i wneud ar ran llawer o bobl yng Nghymru a'r DU.

Fel y clywsom, mae miloedd o bobl wedi dioddef yn sgil y gwaith gwael a wnaed ar inswleiddio waliau ceudod, a heddiw rwy'n mynd i ganolbwyntio ar brofiad Pauline. Roedd cartref Pauline, sy'n dŷ pâr, bob amser wedi bod yn rhydd o leithder. Ond yn fuan ar ôl inswleiddio waliau ceudod, dechreuodd swigod ymddangos yn y papur wal a llwydodd y paneli pren, ac roedd y waliau'n teimlo'n llaith. Cysylltodd Pauline â Mark Group, y gosodwyr gwreiddiol, a yrrodd syrfëwr i archwilio'r eiddo. Dywedodd fod y lleithder yn deillio o waith cynnal a chadw ar yr eiddo. Ac am nad oedd wedi cael unrhyw broblemau blaenorol gyda'r eiddo, gwyddai Pauline nad oedd hyn yn debygol. Ni chynigiodd y cwmni unrhyw ateb, cyfrifoldeb na iawndal am y problemau.

Yn dilyn hyn, gofynnodd Pauline i syrfëwr CIGA archwilio'r eiddo. Mae CIGA yn cynnig gwarant 25 mlynedd os aiff rhywbeth o'i le ar waith gosod. Gan wybod hyn, gofynnodd yn benodol am y rwbel yn y wal. Drwy ymchwil Pauline ei hun fe wyddai na ddylid inswleiddio waliau ceudod os oes malurion yn y ceudod. Hyd yn oed ar ôl mynnu bod CIGA yn cynnal gwiriadau'n drylwyr, dywedwyd wrth fy etholwr nad oedd unrhyw falurion yn bresennol. Pan symudodd ei gŵr fricsen o'r wal, daethant o hyd i ddigonedd o falurion yn y ceudod.

Yn y pen draw, cafodd Pauline £1,750 mewn iawndal, a chafodd y gwaith inswleiddio ei dynnu. Ond ni fuasai wedi ei gael oni bai bod adroddiad wedi'i anfon ati mewn camgymeriad. Nodai'r adroddiad:

Roedd yr eiddo, ac mae'r eiddo'n anaddas ar gyfer inswleiddio waliau ceudod ac ni ddylai fod wedi'i insiwleiddio.

Nawr, mae hynny'n warthus. Heb yr adroddiad hwnnw, na fwriadwyd iddi ei weld, mae'n credu na fyddai byth wedi cael yr iawndal.

Er bod ei hachos wedi ei ddatrys, sylweddolodd Pauline fod ei phrofiad wedi datgelu pryderon gwirioneddol ynglŷn â sut roedd y diwydiant yn trin ei gwsmeriaid. Roedd hi o'r farn y byddai llawer o bobl eraill mewn sefyllfa debyg, ond yn llai abl i wneud hawliad. Roedd llawer o'r bobl a gysylltodd â Pauline yn oedrannus ac yn agored i niwed ac roeddent yn ei chael hi'n anodd ymdopi'n ariannol gyda'r problemau parhaus a achoswyd gan inswleiddio anaddas. Ar y pwynt hwn, aeth Pauline ati gydag eraill i ffurfio CIVALLI—y gynghrair i ddioddefwyr gwaith inswleiddio waliau ceudod. Ers hynny, mae wedi parhau i ymgyrchu'n ddiflino ar ran preswylwyr sydd wedi dioddef yn sgil gwaith gwael neu waith na ddylai fod wedi digwydd yn y lle cyntaf.

Mae Pauline yn rym go iawn ac yn ysbrydoliaeth. Mae tystiolaeth pobl sydd wedi cael cymorth gan CIVALLI yn profi faint o effaith y mae Pauline a gwirfoddolwyr eraill wedi'i chael. Dywedodd un:

Rhoddodd gyngor hyddysg i ni ar bob cam o'r ffordd ac mae hynny wedi helpu'n fawr... Heb gymorth a chyngor Pauline nid wyf yn gwybod ble y buasem. Rydym mor ddiolchgar. Mae'n wraig wych, angerddol a brwd sy'n haeddu medal! 

Ac rwy'n credu ein bod i gyd yn cytuno â hynny.

Fe wnaeth Pauline ac eraill yn CIVALLI hyn yn gyfan gwbl wirfoddol, gan helpu pobl eraill i lywio'r tir peryglus a'r broses drofaus, fel y dywedodd Mick eisoes. Er bod CIVALLI wedi bod yn llwyddiannus iawn wrth dynnu sylw at y materion hyn a darparu cymorth i dioddefwyr, mae'n bwysig ein bod ni, fel Aelodau Cynulliad a Llywodraeth Cymru yn gweithredu i ddiogelu'r rhai yr effeithir arnynt ac sy'n agored i niwed rhag wynebu'r sefyllfa hon. Dyna pam rwy'n falch o siarad o blaid y cynnig hwn heddiw, yn gyntaf i dalu teyrnged i fy etholwr, Pauline Saunders, am bob dim a wnaeth ac y mae'n parhau i wneud, ac yn ail i annog Llywodraeth Cymru i weithio gyda Llywodraeth y DU a CIGA ac i bwyso arnynt i ddarparu atebolrwydd ac iawndal priodol am waith inswleiddio gwallus. Mae'n hollbwysig ein bod yn atgyfnerthu ein hamddiffyniad i ddefnyddwyr er mwyn sicrhau nad oes yn rhaid i unrhyw un fynd drwy'r un anawsterau â fy etholwr a llawer o rai eraill yng Nghymru.