Part of the debate – Senedd Cymru am 5:29 pm ar 29 Tachwedd 2017.
Diolch, Ddirprwy Lywydd. Wel, gwyddom fod hyn yn ymestyn ar hyd a lled Cymru. Cawsom Siân Gwenllian o'r gogledd, cawsom Jayne Bryant o'r dwyrain, cawsom Dawn Bowden, Mick Antoniw a David Melding o Ganol De Cymru, cawsom Russell George o ganolbarth Cymru a minnau o Abertawe. Mae'n broblem ledled Cymru gyfan, ac mae hwnnw'n bwynt y credaf ein bod wedi llwyddo i'w gyfleu. Cawsom Gareth Bennett hefyd, mae'n ddrwg gennyf, o Ganol De Cymru.
Credaf ei bod yn bwysig ein bod wedi cael cefnogaeth drawsbleidiol iddo. Mae pob un ohonom fel Aelodau'r Cynulliad yn gwneud ein gorau dros ein hetholwyr, ac efallai ein bod yn anghytuno ar bolisïau mawr, ond mae pawb ohonom yn ceisio gwneud ein gorau dros ein hetholwyr. Mae pob un ohonom wedi'n cynhyrfu pan fyddwn yn gweld pobl sydd â llwydni'n dod drwodd yn eu tŷ, plastr yn briwsioni, paneli pren yn dod oddi ar y waliau, lleithder yn yr eiddo, gostyngiad yng ngwerth yr eiddo, pydredd sych a'r effeithiau ar iechyd—pobl ag asthma a gorbryder, pethau a grybwyllwyd. Un peth na soniodd pobl amdano, a rhywbeth rwy'n siŵr ein bod wedi dod ar ei draws, yw'r dagrau—y gofid llwyr pan fo cartrefi pobl yn y fath gyflwr, cartref yr arferent gredu ei fod yn fendigedig a chartref roeddent yn ei fwynhau, maent yn ei weld yn wahanol bellach. Yn aml, pobl dlawd a'r henoed sy'n tueddu i ddioddef hyn, y bobl y mae'n ymddangos eu bod wedi eu targedu, fel y soniodd Mick Antoniw. Ac rwy'n credu ei fod yn fater difrifol ac yn fater y mae cyfrifoldeb ar bob un ohonom i geisio gwneud ein gorau glas i wneud rhywbeth yn ei gylch mewn gwirionedd.
Os nad oedd y ddadl ddiwethaf yn ymwneud â'r Cynulliad ar ei orau, credaf mai dyma yw'r Cynulliad ar ei orau pan fydd pawb ohonom yn ceisio gweithio ar ran ein hetholwyr ein hunain y mae pawb ohonynt yn dioddef yr un problemau'n union. Nid yw Mick Antoniw a minnau'n rhannu hyder Ysgrifennydd y Cabinet yn CIGA. O'r hyn a welais ohonynt pan y bu'n rhaid i mi ymdrin â hwy, fel y nododd Mick Antoniw, ymddengys eu bod yn dda iawn am geisio osgoi gwneud taliadau. Llongyfarchiadau i etholwr Jayne Bryant a lwyddodd i gael arian mewn gwirionedd, oherwydd nid oeddwn yn meddwl bod neb erioed wedi llwyddo. Dyna'r tro cyntaf mewn gwirionedd i mi gyfarfod ag unrhyw un sydd wedi llwyddo i'w gael. Gwn am bobl sydd wedi treulio llawer o amser, ac ymdrechu llawer, ac mae pobl wedi ei grybwyll drwy gydol y ddadl, yn ceisio ei gael, ac nid oes ond 4,167 o gwynion. Nid wyf yn meddwl bod hynny'n cyfateb i nifer y problemau. Credaf fod yna lawer iawn o bobl nad ydynt yn siŵr sut i gwyno, ac mae llawer o bobl oedrannus nad ydynt yn dda am gwyno; maent yn ei dderbyn fel y sefyllfa sy'n bodoli, a phan fydd y rhain yn dweud, 'Eich bai chi ydyw', maent yn derbyn hynny hefyd. Pam fod tŷ sydd wedi sefyll ers 120 o flynyddoedd heb unrhyw broblemau, 12 mis ar ôl inswleiddio waliau ceudod yn cael problemau, nid wyf yn deall, ac rwy'n siŵr nad yw'r rhan fwyaf o'r Aelodau yma yn deall hynny chwaith.
Mae'n rhywbeth rwy'n falch iawn—ac rwy'n gobeithio—y byddwn yn cael cefnogaeth unfrydol iddo. Mae Llywodraeth y DU dan rwymedigaeth i ddatrys hyn. Mae'n rhywbeth nad yw'n eithriadol o ddrud iddynt o ran y ffordd y maent yn ymdrin â biliynau yma, ond mae'n cael effaith mor ddifrifol, fel y soniodd pawb, ar fywydau unigolion ac mewn llawer o achosion, ar sut y mae pobl yn treulio blynyddoedd olaf eu bywydau. Rwy'n credu ei bod yn wirioneddol bwysig fod rhywbeth yn cael ei wneud.
Mae David Melding yn llygad ei le. Mae'n fuddiol o'i wneud mewn man priodol ac o'i wneud yn gywir, ond yn llawer rhy aml caiff ei wneud yn anghywir mewn mannau amhriodol. Ni all fod yn iawn fod pobl yn codi yn y bore ac yn gweld llwydni'n dod drwodd a bod rhywun yn dweud wrthynt, 'Eich bai chi yw'r cyfan, nid ydych yn edrych ar ei ôl yn briodol.' Nid wyf yn credu hynny. Credaf nad yw'r rhan fwyaf o'r Aelodau yma yn credu hynny. Gobeithio y bydd pobl yn cefnogi hyn, a gobeithiaf y gallwn barhau i ddatblygu hyn oherwydd rwy'n siarad yn awr ar ran fy etholwyr, yn hytrach nag ateb y ddadl, ac nid wyf yn ildio. Rwy'n mynd i barhau i ymladd, ac rwy'n gobeithio y bydd Aelodau eraill yma yn parhau i wneud hynny hefyd. Diolch.