Diolch, Ddirprwy Lywydd. A gaf fi ddiolch i'r Gweinidog am ei ymateb i'r ddadl, a oedd yn cydnabod, roeddwn i'n meddwl, mewn ffordd fwy nag a welwyd o'r blaen, fod yna angen dybryd o hyd i wella pethau ym mwrdd iechyd prifysgol Betsi Cadwaladr? Rydych wedi clywed y sylwadau gan Aelodau'r Cynulliad o bob plaid y prynhawn yma, sydd wedi nodi'n glir iawn y mha feysydd y mae'r bwrdd iechyd penodol hwn yn methu. Credaf mai'r hyn sy'n peri pryder mawr i ni yw bod y pethau hyn wedi dirywio rhagor, lawer ohonynt, ers i'r bwrdd gael ei osod o dan fesurau arbennig. Dylai hynny fod yn destun pryder. Rwy'n siŵr ei fod yn peri pryder i chi. Fe awgrymoch nad oedd Llywodraeth Cymru yn rheoli'r bwrdd yn uniongyrchol, ond wrth gwrs, yn syth ar ôl gosod y mesurau arbennig, fe benodoch chi ddirprwy brif weithredwr yr adran rydych bellach yn gyfrifol amdani i redeg y bwrdd iechyd. Felly, mae awgrymu nad oedd Llywodraeth Cymru yn rhedeg y bwrdd iechyd yn ymddangos ychydig yn rhyfedd mewn gwirionedd.

Wrth gwrs, ni ddylem anghofio ychwaith fod y daith tuag at y mesurau arbennig yn un anodd. Roeddem wedi bod yn galw ers tro am i'r bwrdd gael ei osod o dan fesurau arbennig ond ni phenderfynodd Llywodraeth Cymru wneud hynny hyd nes y cyhoeddwyd adroddiad Tawel Fan pan drodd y fantol o'r diwedd. Eto i gyd, ni chyhoeddwyd yr adroddiad hwnnw am oddeutu chwe mis ar ôl ei rannu â Llywodraeth Cymru, a'i rannu gyda'r bwrdd iechyd hwnnw mewn gwirionedd. Rhoddwyd adroddiad Tawel Fan, a luniwyd gan Donna Ockenden, ac a nodai'n glir y driniaeth erchyll—y driniaeth gwbl annerbyniol a'r diffygion gofal ar ward Tawel Fan—i'r bwrdd iechyd ym mis Medi 2014, ac eto cymerodd tan fis Mehefin 2015, a oedd ychydig wedi etholiad cyffredinol, rhaid i mi ddweud, cyn y cyhoeddwyd yr adroddiad hwnnw ar gyfer y cyhoedd ac y penderfynodd y Llywodraeth hon roi camau ar waith. Felly, credaf fod yna gwestiynau difrifol i'w gofyn ynglŷn â pham nad yw'r mesurau arbennig a osodwyd ar y bwrdd wedi gweithio hyd yma a pham rydych bellach yn gorfod, sut y gallaf ei roi, cymryd mwy o ddiddordeb personol yn y broses o newid cyfeiriad Betsi Cadwaladr.

Rydym wedi clywed eisoes eu bod mewn trafferthion ariannol. Pan aethant o dan fesurau arbennig roedd eu diffyg ar gyfer 2014 yn £26 miliwn; mae bellach yn £36 miliwn—perfformiad gwaeth, er gwaethaf y ffaith bod perfformiad ariannol yn un o'r materion y cafodd ei osod o dan fesurau arbennig o'i herwydd. Clywsom eisoes fod mwy o bobl yn aros yn hwy am eu llawdriniaeth nag erioed o'r blaen ym mwrdd iechyd prifysgol Betsi Cadwaladr—mae rhai pobl yn aros dros ddwy flynedd rhwng atgyfeiriad a thriniaeth, yn enwedig am eu llawdriniaethau orthopedig. Mae'n gwbl annerbyniol. Dyma'r bwrdd iechyd sy'n perfformio waethaf o ran mynediad at adrannau brys. Dyma fwrdd iechyd sydd i fod yn destun craffu llawer mwy gofalus nag unrhyw un o'r byrddau iechyd eraill yng Nghymru. Felly, os mai dyma y mae craffu gofalus iawn yn ei wneud i fwrdd iechyd, efallai y buasai wedi bod yn well i chi fod wedi peidio ag ymwneud o gwbl, gan ei bod yn amlwg nad yw wedi gweithio.

Gwasanaethau meddyg teulu: ymddengys bod yr argyfwng yn mynd yn waeth ac yn waeth ac yn waeth. Mae pum meddygfa eleni hyd yma—chwech os credaf yr hyn y mae Mark Isherwood wedi'i rannu gyda'r Siambr heddiw—wedi penderfynu dychwelyd eu contract i'r bwrdd iechyd am nad ydynt yn gallu cynnal a chyflawni'r contract hwnnw. Mae ganddo'r nifer uchaf o bractisau meddygon teulu a gaiff eu hystyried fel mannau gwan gan Gymdeithas Feddygol Prydain, sy'n awgrymu bod pethau'n gwaethygu eto yn y dyfodol. Felly, ymddengys bod y problemau'n cyflymu ym maes meddygon teulu a gwasanaethau gofal sylfaenol yn ogystal.

Cyfeiriodd Janet Finch-Saunders at faterion diogelwch cleifion yn y bwrdd iechyd, ac mae'n siwr y byddwch yn dweud wrthym mai'r rheswm am hynny yw eu bod yn adrodd y pethau hyn yn fwy gonest y dyddiau hyn. Ond mae cael mwy na hanner yr holl farwolaethau a gofnodwyd o ganlyniad i gamgymeriadau yn digwydd yn yr un bwrdd iechyd hwnnw—nad yw'n gwasanaethu hanner y boblogaeth yng Nghymru—yn afreolaidd. Nid yw'n iawn. Mae'n dangos bod rhywbeth mwy problemus yn digwydd yno. Yn gwbl briodol, clywsom am beth o'r pwysau staffio a wynebwyd gan y bwrdd iechyd penodol hwnnw. Fi fydd y cyntaf i ganmol staff y bwrdd iechyd hwnnw. Maent yn gwneud gwaith gwych ac ardderchog yn wyneb pwysau sylweddol ar y rheng flaen, ond nid oes digon ohonynt. Ymwelais â dwy uned iechyd meddwl yr wythnos diwethaf ac roeddent yn dweud wrthyf eu bod yn gorfod dibynnu ar staff asiantaeth drwy'r amser. Mae hynny'n golygu bod gennych bobl nad ydynt yn adnabod y cleifion o un diwrnod i'r llall, nid ydynt yn staff rheolaidd ac o ganlyniad, mae hynny'n achosi pwysau o fewn y timau gwaith hynny.

Felly, nid yw'r hyn a ddigwyddodd hyd yma yn gweithio; rhaid inni weld newid sylweddol yn y bwrdd iechyd. Mae teuluoedd Tawel Fan yn haeddu gweld y sefyllfa yn y gwasanaethau iechyd meddwl yn benodol yn newid cyfeiriad. Nid ydynt yn mynd i weld unrhyw ganlyniadau o ran y gwaith dilynol a gomisiynwyd tan fis Mawrth nesaf fan lleiaf. Credaf fod yr holl bethau hynny'n awgrymu bod Llywodraeth Cymru wedi methu'n gyfan gwbl ag ymdrin â heriau yn y bwrdd iechyd hwn a bod angen newid trywydd yn sylweddol os ydym yn mynd i gael hyn yn iawn.