Part of the debate – Senedd Cymru am 3:58 pm ar 5 Rhagfyr 2017.
Ond, wrth gwrs, byddai wedi bod yn uwch o lawer pe na bai polisïau'r Ceidwadwyr wedi eu gweithredu, oherwydd ni allwch newid cwrs llong—[torri ar draws.] Nid wyf yn mynd i adael i chi gael ymyriad arall; rwyf wedi bod yn hael iawn. Ni allwch chi newid cwrs llong yn llwyr dros nos, ac mae'r diffyg wedi gostwng, efallai nid cymaint ag y byddem wedi ei ddymuno, rwy'n cyfaddefaf hynny, ond dyna ni, nid oes neb yn berffaith, ond, pan rydych chi'n teithio yn y cyfeiriad cywir, rydych chi'n teithio yno, onid ydych?
Wrth gwrs, mae addysg yn hanfodol er mwyn datblygu sgiliau, ac rydym yn cefnogi rhaglenni fel rhaglen ysgolion yr unfed ganrif ar hugain, a gyflwynwyd ledled Cymru mewn cydweithrediad ag awdurdodau lleol. Mae hynny i'w groesawu, ond, ar yr un pryd, os edrychwch chi ar y gostyngiad yn nifer y myfyrwyr rhan-amser, os edrychwch chi ar y toriadau i'r cyllidebau addysg bellach, yna does dim modd croesawu hynny, ac mae Swyddfa Archwilio Cymru wedi tynnu sylw at y ffaith bod cyllid grant wedi gostwng 13 y cant, mewn termau real, rhwng 2011 a 2016-17, i addysg bellach, felly nid yw hynny'n dda.
A gaf i ddweud, cyn cloi, Llywydd—ie, Llywydd—nid ydym wedi sôn am—? [Torri ar draws.] Dim ond eisiau gwneud yn siŵr yr oeddwn i. Nid ydym wedi sôn am gaffael. Mae Swyddfa Archwilio Cymru wedi rhyddhau dau adroddiad sy'n feirniadol o ddulliau caffael Llywodraeth Cymru, gan gynnwys y ffaith y bu'n rhaid iddo ariannu'r Gwasanaeth Caffael Cenedlaethol, nad yw'r sector cyhoeddus yn defnyddio digon arno. Credaf, yn y gorffennol, na chyfeiriwyd yn ddigonol at gaffael a chredaf ei bod yn dod yn fwyfwy amlwg, os ydym eisiau datblygu economi Cymru, yna mewn gwirionedd mae caffael yng Nghymru gymaint ag y gallwn ni yn bwysig iawn, ac yn manteisio i'r eithaf ar bob punt Gymreig sy'n cael ei gwario. Felly, hoffwn i weld mwy o bwyslais ar hynny yn y dyfodol.
Roeddwn i'n gwybod y byddai Ysgrifennydd y Cabinet yn cyfeirio at y sefyllfa o ran cyllid gan Lywodraeth y DU. Wnaethoch chi ddim cnoi cil gormod drosto, i fod yn deg, Ysgrifennydd y Cabinet. Fel y dywedais, rwy'n credu, er ein bod mewn sefyllfa anodd ar lefel y DU, sydd yn cyfrannu at y wasgfa ar eich cyllideb yma—credaf ein bod ni i gyd yn sylweddoli—ar yr un pryd, fod angen inni fynd i'r afael â beth y gallwn ei wneud yma i wella'r sefyllfa.
Fe wnaethoch chi sôn yr wythnos diwethaf am—rwy'n credu fy mod i wedi cael hyn yn gywir—y trafodion cyfalaf ariannol. Rydych chi'n fwy cyfarwydd â'r term na fi. Rwyf wedi edrych ar rai o'r manylion hyn, ac rwy'n credu eich bod yn bryderus nad oedd y £1.2 biliwn gan Lywodraeth y DU yn union fel yr ymddangosai, oherwydd nad oedd modd defnyddio'r cyfalaf hwnnw ar bob agwedd, ond rwyf yn credu bod rhai prosiectau yng Nghymru wedi manteisio ar hynny. Rwy'n credu bod Cymorth i Brynu yn un o'r rhai hynny ac, fel y dywedodd Lesley Griffiths y Gweinidog, yn gwbl gywir, yn 2015, mae hynny'n hwb mawr i ddiwydiant adeiladu Cymru. Felly, er bod y sefyllfa economaidd yn anodd, ac nad oes cymaint o arian yma ag y buasem yn hoffi ei gael, rwyf yn credu bod yn rhaid i'r Llywodraeth gydnabod bod yr arian sy'n dod gan Lywodraeth y DU i'w groesawu.
I gloi, yn olaf, Llywydd, credaf fod agweddau ar y gyllideb hon y byddem yn eu croesawu, ond ar y cyfan, nid wyf yn credu ei bod yn rhoi digon o sylw i'r tymor canolig a hir. Nid wyf yn credu ei bod, yn y tymor hir, yn gosod economi Cymru ar y sail honno y byddem yn hoffi ei gweld—yn ddiogel, cynaliadwy a chystadleuol, a dyna pam na fyddwn ni'n cefnogi'r gyllideb hon.