Llywydd, mae Cymru yn wynebu prinder sgiliau. Mae gennym ormod o bobl ifanc nad ydyn nhw mewn addysg, cyflogaeth na hyfforddiant. Mae'n ffaith drist bod pobl yng Nghymru’n fwy tebygol o fod heb gymwysterau na phobl yn yr Alban nac yn Lloegr. Mae cyfran is o bobl yng Nghymru wedi cael gradd nag yn unrhyw ranbarth yn Lloegr, heblaw am y gogledd-ddwyrain. Mae cyrhaeddiad addysgol yn 16 oed yng Nghymru wedi bod yn waeth nag mewn mannau eraill yn y Deyrnas Unedig, ac yn wir yn rhyngwladol, ers tro. Mae gan Gymru lefel uwch o anllythrennedd ymarferol na Lloegr, ac mae tua hanner oedolion Cymru heb sgiliau rhifedd swyddogaethol.

Mae angen inni wella addysg a hyfforddiant yng Nghymru i’n pobl ifanc, a hefyd ymestyn y cyfleoedd a gynigir i oedolion, ein lleiafrifoedd ethnig a phobl anabl. Mae pobl o gefndir lleiafrifol ethnig yn fwy tebygol o fethu â chyflawni llythrennedd a rhifedd swyddogaethol o gymharu â’r gymuned gynhenid o'u hamgylch. Mae cyfran uwch o bobl heb gymwysterau ymhlith y rhai sy'n anabl. Mae pobl ag anableddau dysgu’n llawer mwy tebygol o fod heb lythrennedd a rhifedd sylfaenol o gymharu â gweddill y boblogaeth y Deyrnas Unedig.

Mae Llywodraeth Cymru wedi datgan mai eu nod yw rhoi brwdfrydedd i bawb i ddysgu drwy gydol eu bywydau, a’u hysbrydoli gydag uchelgais i fod cystal â phosibl, ac eto bydd y gyllideb dysgu oedolion yn y gymuned yn lleihau £400,000 yn 2018-19 a 2019-20. Bydd y gyllideb ar gyfer darpariaeth addysg bellach hefyd yn lleihau dros yr un cyfnod.

Llywydd, cafodd bron i chwarter yr holl swyddi a oedd yn agored yn 2015 eu gadael yn wag oherwydd na allai cyflogwyr ddod o hyd i bobl â’r sgiliau iawn a'r galluoedd iawn i'w llenwi. Mae hynny'n sefyllfa drist sy’n ein hwynebu oherwydd polisïau'r Llywodraeth hon yn y sector addysg a sgiliau yng Nghymru. Dylem fod yn gwneud mwy yn awr, yn enwedig yn y senario Brexit hwn. Mae angen mwy na 2 filiwn o reolwyr arnom ni—rheolwyr busnes—yn y Deyrnas Unedig yn y saith mlynedd nesaf. Felly, dylem fod yn ymbaratoi: dylai fod gan ein sector prentisiaethau, sgiliau a hyfforddiant ddigonedd o uwch gynghorwyr a swyddogion i addysgu a dysgu sgiliau arwain a rheoli yng Nghymru i lenwi’r swyddi gwag yn y Deyrnas Unedig, yn enwedig mewn rhai meysydd fel trafnidiaeth, addysg a’r sector amaethyddol, sydd wedi'u datganoli, a lle ceir prinder enfawr o sgiliau.

Mae'n rhaid inni osod targedau er mwyn cyflawni ein nodau. Weinidog, rwy’n meddwl—dydw i ddim yn amau eich gallu, ond rwy’n meddwl bod rhyw ddiffyg uchelgais a rhyw fath o anogaeth—. Dydw i ddim yn gallu deall. Clywais fy siaradwr blaenorol ar nifer o feysydd yr oedd yn eu creu ei hun yn y fath fodd nad yw Llafur yn helpu’r wlad hon o gwbl. Nid wyf yn cytuno â’r hyn a ddywedodd o gwbl, ond y ffaith yw bod rhaid i Lafur fuddsoddi mewn addysgu a hyfforddi ein plant ifanc a’n pobl ifanc, yn abl, yn anabl, ac yn lleiafrifoedd ethnig, ac mae angen hynny er mwyn gwneud yn siŵr mai nhw sy’n creu’r economi ac arian yn y dyfodol; rydym i gyd yn dweud hynny. A chlywais bawb yn sôn am fesurau cyni a hyn a'r llall. Y ffaith wir yw bod y gyllideb wedi cael ei lleihau 1c yn y £1. Os na allwch chi oroesi ar £1, dydy 99c ddim yn gwneud gwahaniaeth, ond rhaid ichi ddysgu mewn bywyd. Rhaid ichi addasu. Daeth Brexit yn ddirybudd, a'r ffaith yw nad ydym yn barod yma. Yn ôl yr hyn a ddeallaf i, mae angen inni fuddsoddi yn ein sector addysg, sgiliau a hyfforddiant yng Nghymru a dylai ein cenhedlaeth nesaf fod yn ffyniannus gyda dim ond yr agwedd honno; fel arall, nid yw’r gyllideb hon yn mynd i gyflawni ein huchelgais. Diolch.