12. A wnaiff Arweinydd y Tŷ ddatganiad am ddatblygu technoleg 5G? OAQ51413

Byddaf yn ymgynghori ar—. Mae'n ddrwg gennyf, byddai'n help pe bawn yn dod o hyd i'r cwestiwn iawn, oni fyddai, mewn difrif.

Rydym yn gwneud llawer mewn technoleg 5G yng Nghymru. Rydym wedi bod yn edrych cryn dipyn drwy'r bargeinion dinesig ar ddatblygu profion peilot technoleg 5G a hefyd yn y parc newydd, y parc modurol rydym wedi sôn amdano. Rydym hefyd yn ei ddefnyddio fel ategiad i fand eang ffibr i weld beth y gallwn ei wneud gyda thechnolegau cyfunol, a rhan fawr iawn o hyn fydd beth a wnaiff Llywodraeth y DU gyda gwerthiannau'r sbectrwm. Felly, byddwn yn cyflwyno llawer o sylwadau i'r DU na ddylent ystyried 5G fel coeden arian parod, ond mewn gwirionedd, dylent feddwl ynglŷn â pha ran o seilwaith y gallai ei chwarae wrth gyflwyno rhai o'r technolegau newydd deallusrwydd artiffisial yn gyhoeddus, yn enwedig cerbydau awtonomaidd ac ati. Felly, mae llawer o waith i'w wneud i sicrhau y cawn y budd iawn o ran y defnydd a wnawn o'r technolegau hyn, a bod Llywodraeth y DU mewn gwirionedd yn gwneud yr hyn a ddylai a gweld 5G, fel y dywedaf, nid fel coeden arian parod, ond fel adnodd seilwaith cyhoeddus o bwys.

Yn hollol, ac ni fyddwn yn anghytuno â hynny. Mae eraill wedi eich llongyfarch ar eich penodiad i'r Cabinet heddiw. Rydym eisoes wedi gweithio gyda'n gilydd yn fy rôl i fel rheolwr busnes a chi fel arweinydd y tŷ. Hoffwn eich llongyfarch ar ddod â chysylltedd digidol o'r meinciau gweinidogol i'r fainc flaen. Mae gennyf gynnig caredig i'w wneud i chi i nodi eich rôl newydd yn y Cabinet, sef defnyddio Ynys Môn fel man arbrofi ar gyfer datblygu technoleg 5G. Mae pobl sy'n gwybod llawer mwy na mi am gysylltedd digidol yn dweud wrthyf, o ran daearyddiaeth mewn gwirionedd, o ran presenoldeb milwrol—[Torri ar draws.]—wel, y ffaith ei bod yn gymharol wastad, ynghyd â'r mynyddoedd gerllaw, mewn gwirionedd, byddai Ynys Môn yn fan da iawn ar gyfer datblygu technoleg 5G. Mae gwaith da'n digwydd ym Mhrifysgol Bangor hefyd yn y maes hwn. Buaswn yn fwy na pharod i hwyluso mewn unrhyw ffordd y gallaf unrhyw waith ar lunio cyflwyniadau i'r Llywodraeth ar sut y gallai hyn ddigwydd, ond buaswn yn croesawu, ar y cam hwn o leiaf, arwydd gan y Llywodraeth eu bod yn awyddus i edrych ar ardaloedd arbrofi yng Nghymru a allai, ac a ddylai yn wir, gynnwys Ynys Môn.

Rydym yn awyddus iawn i gefnogi'r gwaith o ddatblygu profion 5G ar draws Cymru, ac yn sicr rwy'n hapus iawn i ddod i edrych, gyda'r aelod ar y posibiliadau ar Ynys Môn. Ar hyn o bryd rydym eisoes yn edrych ar un neu ddau o fannau arbrofi. Rydym wedi penodi Yr Arloesfa i gynghori, ysgogi a chyd-drefnu gweithgaredd 5G yng Nghymru, gan gynnwys cyfleoedd i sicrhau cyllid o'r gronfa brofion a threialu. Felly, byddwn yn edrych ar hynny cyn bo hir.

Soniais am Lynebwy a'r parc technoleg modurol eisoes; hefyd mae'r cynnig seilwaith digidol yn ninas-ranbarth bae Abertawe yn canolbwyntio ar fuddsoddi mewn technoleg 5G a sut y gallai ceisiadau drwy'r fargen ddinesig gefnogi prosiectau yn yr ardal. Mae bargen ddinesig Caerdydd hefyd yn edrych arni. Hoffwn bwysleisio ei bod yn bwysig i Lywodraeth y DU ddatblygu'r cynnig yn y ffordd iawn mewn gwirionedd. Nid ydym yn disgwyl cyflwyno'r rhwydweithiau 5G yn unrhyw le yn y byd tan oddeutu 2020, felly mae gennym amser i wneud yn siŵr fod hynny'n digwydd. Mae'n hanfodol, fodd bynnag, nad yw'r Llywodraeth yn gwneud dim sy'n amharu ar ei allu i fod yn adnodd seilwaith cyhoeddus gwirioneddol dda.

Diolch i Ysgrifennydd y Cabinet.