11. A wnaiff Arweinydd y Tŷ ddatganiad ar y camau y mae Llywodraeth Cymru'n eu cymryd i fynd i'r afael â chaethwasiaeth yng Nghymru? OAQ51412

Gwnaf. Rydym yn benderfynol o wneud popeth yn ein gallu gyda'n partneriaid i fynd i'r afael â chaethwasiaeth yng Nghymru. Rydym yn parhau i godi ymwybyddiaeth, darparu hyfforddiant amlasiantaethol, cynorthwyo dioddefwyr, a helpu i ddwyn cyflawnwyr y drosedd ffiaidd hon o flaen eu gwell.

Diolch i arweinydd y tŷ am ei hateb. Fe fydd hi'n gwybod, wrth gwrs, am achosion proffil uchel a thorcalonnus ar draws y wlad yn y blynyddoedd diwethaf, gan gynnwys yn ardal Heddlu Gwent. O ystyried natur gymhleth caethwasiaeth fodern a'r ffaith bod nifer o asiantaethau'n rhan o'r gwaith o'i threchu a'i hatal—rhai'n ddatganoledig, eraill heb eu datganoli—rwyf am ofyn pa fath o rôl gydgysylltu y mae Llywodraeth Cymru yn gallu ei darparu i gyrff cyhoeddus er mwyn sicrhau bod popeth a wnawn yn mynd i'r un cyfeiriad ac y gellir dileu'r drosedd ffiaidd hon o'n gwlad?

Yn wir. Mae'r Aelod yn hollol iawn i'w disgrifio felly. Ni yw'r wlad gyntaf yn y DU i benodi cydlynydd atal caethwasiaeth. Sefydlwyd grŵp arweiniol ar atal caethwasiaeth gennym yng Nghymru, fel y dywedais yn gynharach mewn ymateb i gwestiynau, er mwyn darparu arweinyddiaeth strategol ac arweiniad ar sut i fynd i'r afael â chaethwasiaeth yng Nghymru, a hefyd i ddarparu'r cymorth gorau posibl i oroeswyr, a chredaf fod hwnnw'n bwynt pwysig iawn hefyd. Mae'r grŵp arweinyddiaeth yn cynnwys nifer fawr iawn o asiantaethau, gyda llawer ohonynt yn asiantaethau Llywodraeth y DU, ond mae hefyd yn cynnwys sefydliadau academaidd, nifer o sefydliadau'r trydydd sector sy'n weithredol yn y maes hwn, ac yn y blaen. Y syniad yw rhannu'r dysgu o Gymru gyda phartneriaid eraill, gan gynnwys amryw o adrannau Llywodraeth y DU, ac rydym yn dechrau cael rhywfaint o gydnabyddiaeth i'n gwaith ar hynny, ond mae'n drosedd gymhleth iawn i'w hymchwilio a'i herlyn.

Mae angen inni wneud llawer mwy o waith gyda phartneriaid er mwyn datblygu darpariaeth hyfforddiant ar y cyd ar gyfer uwch swyddogion ymchwilio ac erlynwyr y Goron, gan mai rhan helaeth o hyn yw (a) dod o hyd i bobl sydd wedi'u dal yn y pethau hyn, a rhoi achos at ei gilydd i erlyn—ac yna rhoi cyhoeddusrwydd i'r erlyniad, am fod angen inni wneud yn siŵr fod pobl sy'n ymwneud â hyn yn gwybod y cânt eu dal a'u herlyn. Mae'n rhan fawr iawn o'r gwaith atal.

Rydym wedi darparu hyfforddiant atal caethwasiaeth o safon gyson—mae hynny'n eithaf anodd i'w ddweud mewn gwirionedd, hyfforddiant atal caethwasiaeth—i 5,500 o bobl ledled Cymru, ac mae tua 5,000 o bobl yn elwa arno unwaith eto eleni. Ac wrth gwrs, mae gennym y cod ymarfer ar gyflogaeth foesegol mewn cadwyni cyflenwi sy'n ymwneud â'n holl bartneriaid ym maes caffael cyhoeddus, gan wneud yn siŵr eu bod yn sicrhau bod eu cadwyni cyflenwi yn rhydd o'r troseddau hyn. Bydd hynny'n mynd cryn bellter hefyd i hybu arferion da yn y cadwyni cyflenwi er mwyn gwneud yn siŵr fod pobl yn ymwybodol o faint o'r pethau hyn a allai fod yn digwydd heb iddynt sylweddoli hynny mewn gwirionedd. Felly, bydd yn bwysig iawn i ni ddatblygu'r holl ddysgu hwnnw mewn blynyddoedd i ddod, ac yn bendant byddaf yn sicrhau ein bod yn gwneud hynny.

Ysgrifennydd y Cabinet, yn aml ceir pobl ag anawsterau dysgu ymhlith y bobl agored i niwed sydd wedi eu caethiwo gan yr arferion ffiaidd hyn. Mae'n bwysig iawn bod pobl sy'n cael gwasanaeth fel atgyweirio eich to, cael eich dreif wedi'i wneud, eich car wedi'i olchi, yn cadw llygad ar y bobl hynny nad ydynt i'w gweld yn ffynnu yn y gwaith hwnnw, pobl sy'n ymddangos fel pe baent wedi'u hymyleiddio, ac sy'n swil ac yn amharod i gymryd rhan, gan y gallent yn hawdd fod yn bobl sydd wedi'u caethiwo yn y modd hwn.

Yn bendant. Bydd David Melding wedi fy nghlywed yn sôn am beth o'r gwaith rydym wedi'i wneud fel rhan o'r Bwrdd Gwaith Teg i edrych ar weithdrefnau gorfodi y gellid eu dwyn i  Gymru ac a ddefnyddir gan awdurdodau lleol. Ar hyn o bryd, ceir awdurdod gorfodi yn y DU, sydd yng ngogledd Lloegr, ac sy'n cwmpasu'r DU gyfan. Rwy'n awyddus iawn i sicrhau ein bod yn gweithio gyda'r adran honno yn Llywodraeth y DU i gael ychydig o awdurdodau peilot yng Nghymru i weld beth y gallwn ei wneud gyda gorfodi lleol er mwyn—oherwydd rwy'n credu'n bersonol fod llawer i'w ddweud dros gael rhai treialon gweladwy a chosbi pobl sy'n cymryd rhan yn hynny, fel rhwystr cadarn iawn i'r rheini sy'n credu y gallant wneud hyn heb eu cosbi. Hefyd, clywsoch fi'n sôn am yr hyfforddiant helaeth rydym yn ei gael. Rwy'n cytuno ag ef y byddai ymgyrch ymwybyddiaeth gyhoeddus o'r math hwnnw'n fuddiol iawn hefyd.

Ac yn olaf, cwestiwn 12, Rhun ap Iorwerth.