Part of the debate – Senedd Cymru am 5:59 pm ar 12 Rhagfyr 2017.
Dyna eiriau da iawn o ochr arall y Siambr. Fe wnes i wenu pan wnaeth yr aelod o UKIP gyfeirio at 'hawliau dynol honedig'. Wel, mae hawliau dynol yn hawliau dynol. Ac rwy'n anghytuno â'r ymadrodd 'hawliau lleiafrifoedd'; buaswn i, gorau oll, yn dweud 'hawliau i bawb'. Mae angen parchu pawb a dylai pawb gael hawl, oherwydd, pan fydd pawb yn cael eu parchu, daw hynny â chytgord i'n cymdeithas.
Y ddeddfwriaeth sy'n destun y diwygiadau yw Deddf Trais yn erbyn Menywod, Cam-drin Domestig a Thrais Rhywiol (Cymru) 2015. Wel, cwestiwn amlwg iawn gen i yw: beth am ddynion? Beth am fechgyn? A beth am ychydig o gydraddoldeb? Mae'r ddeddfwriaeth yn dweud bod trais yn erbyn menywod a merched yn golygu trais ar sail rhyw, cam-drin domestig a thrais rhywiol lle mae dioddefwyr yn fenywod. Wel, mae un o bob tri dioddefwr yn ddyn, dynion ydyn nhw, a 10 y cant —dim ond 10 y cant—o ddynion fydd yn rhoi gwybod am gam-drin domestig.
Rwy'n ymwneud â llawer o waith achos gyda llawer o dadau yn dod i'r feddygfa sy'n dioddef cam-drin domestig, ac mae'n anodd iawn yn y De i gael dynion wedi eu cydnabod fel y cyfryw, a dim ond drwy imi ymyrryd mewn nifer o achosion y llwyddwyd i gydnabod y bobl hynny fel dioddefwyr. Nid oes unman yn y ddinas hon, neu yn y rhanbarth hwn i ddweud y gwir, i anfon y bobl hynny i gael cymorth anfeirniadol—dim un man. Asesir dynion oherwydd maen nhw'n cael eu cyfrif fel y rhai sy'n cyflawni'r trais oherwydd mai dynion ydym ni, a dim rheswm arall. Mae'r Comisiwn wedi cyhoeddi barn gyfreithiol sy'n datgan mai gwahaniaethu yw hyn, a byddaf yn gofyn i'r Llywodraeth a ydynt yn bwriadu symud ymlaen o ran hynny.
Bythefnos yn ôl, dywedodd Ysgrifennydd y Cabinet bod dwy fenyw yr wythnos yn cael eu llofruddio drwy drais yn y cartref. Mewn gwirionedd, mae'r ffigur o ddau yr wythnos yn cynnwys dynion, a'r dadansoddiad yw 29 dyn a 79 menyw ar gyfer 2015-6. Dywedasoch hefyd fod angen inni gael ein blaenoriaethau'n iawn. Nawr, onid yw'r 29 person hynny'n flaenoriaeth? Wrth gwrs, mae hwn yn ffigur ar gyfer y DU. Onid yw dynion a bechgyn yn flaenoriaeth? Dylen nhw fod, felly rwy'n gofyn ichi a ydych chi eisiau eu cynnwys nhw yn eich rhestr o flaenoriaethau, fel yr ydych chi wedi dweud.
Rwyf wedi fy ethol yma i gynrychioli pawb. Does dim ots beth yw eich rhyw, p'un a ydych chi'n wryw, benyw neu heb ryw neu yn drawsryweddol. Rwyf yma i'ch cynrychioli chi, ac mae hynny'n wir am bob un ohonom ni, a dylem ni i gyd siarad yn erbyn gwahaniaethu. Mae trais domestig yn effeithio ar bawb, gall effeithio ar bawb—pob dosbarth, pob galwedigaeth, ac mae'n rhywbeth y mae angen ei gydnabod.
Rwyf eisiau sôn am yr hyn a ddywedodd Mohammad Asghar am Islamoffobia—roedd yna rai sylwadau gwych ganddo. A chredaf mai John Griffiths a soniodd am bobl groenddu, pobl groendywyll. Rwy'n gofyn i holl Aelodau'r Cynulliad gerdded o amgylch y Cynulliad hwn a gweld a allwch chi ddod o hyd i lawer o bobl groendywyll nad ydyn nhw'n gweithio yn y maes diogelwch neu lanhau. Does dim llawer o bobl o gwbl. Mae hynny'n rhywbeth y mae angen i'r Cynulliad hwn roi sylw iddo, ac rwy'n gobeithio y bydd y Llywodraeth yn cyflwyno cynigion i wneud hynny. Os edrychwch chi ar yr ardal gerdded i'r gwaith o amgylch y Cynulliad hwn—Butetown, Glan yr Afon, Grangetown — hi yw'r ardal fwyaf amrywiol yng Nghymru, ond ni welwch chi hynny'n cael ei adlewyrchu yn y bobl a gyflogir yma y tu ôl i'r llenni yn y Cynulliad hwn, oni bai eich bod chi'n sôn am lanhau a diogelwch. Felly, rwy'n credu bod hynny'n rhywbeth y mae gwir angen gweithio arno a dylid gwneud yr ymdrech.
Rwy'n dychwelyd at fy mhwynt gwreiddiol, mewn gwirionedd, oherwydd mae'n hen bryd—yn hen bryd—cydnabod y gall dynion fod yn ddioddefwyr trais domestig hefyd. Mae rhai ohonom ni'n gwybod hynny yn iawn. Diolch yn fawr.