Part of the debate – Senedd Cymru am 3:47 pm ar 13 Rhagfyr 2017.
A gaf fi ddweud ei bod yn bleser gennyf ymwneud â'r adroddiad hwn? Credaf ei fod yn waith pwysig iawn. Gwelsom beth ymarfer rhagorol, ond yn gyffredinol, mae'n faes polisi cyhoeddus sydd angen ei wella. Hoffwn ganolbwyntio fy sylwadau ar y sector coedwigaeth, oherwydd credaf fod ei bwysigrwydd yn aml yn cael ei anghofio, ar ychydig dros £0.5 biliwn bob blwyddyn.
Mae coed yn gyffredinol—gyda llawer ohonynt yn y sector coedwigaeth, yn hytrach na choetiroedd gwasgaredig neu goetiroedd trefol neu beth bynnag—yn amsugno llawer iawn o lygredd carbon. Unwaith eto, mae hynny o fudd mawr, yn ogystal â'r budd masnachol, ac o ran cynefinoedd ar gyfer miloedd o wahanol rywogaethau o blanhigion ac anifeiliaid, yn enwedig pan fo coedwigoedd wedi eu cynllunio i ganiatáu ar gyfer cynnal amrywiaeth eang o rywogaethau, gall greu llawer iawn o fanteision. Mae hefyd yn dda ar gyfer rheoli llifogydd pan welwn goedwigo i fyny'r afon.
Eisoes, gwelsom dwf yn yr hamdden a thwristiaeth y mae coedwigaeth a choetiroedd yn eu darparu, ac mae mwy o botensial hyd. Mae dros 10,000 o swyddi yng Nghymru mewn coedwigaeth, mae'n rhan hanfodol o'r economi wledig, ac mae hefyd yn cynnig ffordd ymarferol i lawer o ffermwyr arallgyfeirio. Felly, dyna rai o'r manteision amlwg a dylid eu datblygu.
Felly, mae braidd yn siomedig, fel y soniodd y Cadeirydd, nad yw Cymru ers 2010 ond wedi llwyddo i blannu un rhan o ddeg yn unig o'i tharged o 35,000 hectar. Mae'r perfformiad hwn yn waeth o lawer, dywedwch, na'r hyn sydd wedi digwydd yn yr Alban. Yn gyffredinol yn y DU, rwy'n credu y dylem fod yn plannu rhagor, ond mewn gwirionedd mae'n faes lle rydym ymhell o dan y cyfartaledd Ewropeaidd mewn cymhariaeth. Felly, buaswn yn annog y Llywodraeth i edrych ar ei thargedau a gweld sut y gellir eu cyrraedd yn fwy effeithiol, neu o leiaf, sut y gallwn wella'r gyfradd, fel y gallwn ar ryw adeg yn y fframwaith cyfredol o 2010 i 2030 ddweud o ddifrif y gallem gyrraedd 100,000 hectar.
A gaf fi edrych ar un neu ddau o'r argymhellion eraill? Rhaid i mi ddweud, Lywydd, fy mod wedi sylwi yn y Cynulliad fod y Llywodraeth yn fwyfwy parod i dderbyn argymhellion mewn egwyddor. Gall fod yn anodd iawn i bwyllgor i fynd i wraidd—heb fwriadu chwarae ar eiriau—yr hyn y mae'r cyfyngiad hwn yn ei olygu. Nid yw Llywodraeth Cymru wedi cychwyn ar ohebiaeth fywiog gyda'r pwyllgor ynglŷn â'r hyn a olygai 'mewn egwyddor', ac nid yw ond wedi dweud y bydd yn amlinellu rhai o'r rhesymau yn y ddadl heddiw. Rwy'n falch eu bod yn gwneud hynny mewn fforwm cyhoeddus, ond rydym wedi bod ar ôl yr atebion hyn ers rhai misoedd, felly rwy'n bryderus ynglŷn â hyn, fel rwyf fi ynglŷn â'r egwyddor gyffredinol, yn hytrach na derbyn neu wrthod, o gael ffrwd ganol o amwysedd dwys fel hyn.
Rwy'n arbennig o bryderus hefyd ynglŷn â'r ffaith fod argymhelliad 4 wedi'i wrthod yn llwyr, ond o leiaf mae hynny'n ein galluogi i ymgysylltu a thrafod a cheisio dwyn perswâd ar y Llywodraeth i newid ei meddwl. Ond, beth bynnag, argymhelliad yw hwn ynghylch sicrhau isafswm o 20 y cant o orchudd canopi coed trefol—unwaith eto, cyfeiriodd ein Cadeirydd at hyn. Y targed a gydnabyddir yn rhyngwladol ar gyfer sefydlu coedwigoedd trefol—fod gorchudd canopi gan 20 y cant o'ch tir trefol. Credaf o ddifrif fod hwnnw'n ddyhead a ddylai fod gennym ar gyfer ein hardaloedd trefol, neu yn sicr y rhan fwyaf ohonynt, yng Nghymru. Ni chawsom resymau argyhoeddiadol iawn gan y Llywodraeth yn fy marn i pam na ddylai hyn ddigwydd. Roeddent yn dweud, 'Wel, byddai'n tanseilio penderfyniadau lleol'—wel, mawredd, os mai dyna'r prawf y maent yn mynd i'w ddefnyddio drwy Ddeddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol (Cymru) 2015 i gyd, mae arnaf ofn nad ydym yn mynd i weld y math o gynnydd y mae'r rhan fwyaf o bobl yn edrych amdano. Unwaith eto, rwy'n gobeithio y byddant yn archwilio hynny. Dylwn ddweud, Lywydd, fod gorchudd canopi coed trefol yng Nghymru yn lleihau; rydym ar hyn o bryd ar 16.3 y cant, felly rwy'n credu ei bod yn bryd i ni gynyddu ein lefel a mabwysiadu'r 20 y cant.
Roeddwn yn mynd i siarad am y dimensiwn Glastir ar gyfer cynlluniau coetir; credaf fod y Cadeirydd wedi trafod hynny. A gaf fi ddweud i gloi, Lywydd, o ran y polisi coetiroedd, unwaith eto rwy'n meddwl bod angen i ni fod yn fwy uchelgeisiol? Mae Cymru'n ardal naturiol ar gyfer coedwig law dymherus. Gallem weld rhagor o blannu ac annog y sector i dyfu. Yn aml, mae'n dda iawn i gymunedau lleol gymryd perchenogaeth neu gael cynlluniau. Rwy'n meddwl bod llawer ohonom a ymwelodd â Maesteg a gweld Coetir Ysbryd Llynfi wedi cael ein hysbrydoli'n fawr, ac rwy'n annog y Llywodraeth i ddilyn yr esiampl honno a chodi ei golygon.