Part of the debate – Senedd Cymru am 4:15 pm ar 9 Ionawr 2018.
Rwy'n ddiolchgar i chi, Dirprwy Lywydd. Bydd yr Aelodau'n ymwybodol fy mod i wedi cytuno i gael y ddadl hon yn gynharach nag y bwriadwyd yn dilyn sesiynau holi cyn y Nadolig, pan ofynnodd yr Aelodau am y cyfle i gael sgwrs ehangach a mwy manwl ynglŷn â thasglu'r Cymoedd a'r gwaith yr oedd y tasglu yn arwain arno ac yn ei wneud. Rwy'n ddiolchgar i chi, Dirprwy Lywydd, am ganiatáu inni gyflwyno'r ddadl hon mor gynnar â phosib yn y flwyddyn newydd.
Dywedaf ar y cychwyn y bydd y Llywodraeth yn derbyn yr holl welliannau heblaw am welliant 4. Mae Paul Davies, yn ei welliannau, yn nodi yn amlwg, mewn llawer o ffyrdd, nifer o'r heriau sy'n ein hwynebu yng Nghymoedd y de a nifer o'r heriau sy'n wynebu trigolion cymunedau Cymoedd y De. Mae'n gwneud hyn yn amlwg iawn ac yn eithaf huawdl. Diben y tasglu, wrth gwrs, yw nid dim ond sôn drachefn am yr anawsterau a'r heriau hynny, ond cynnig atebion iddynt.
Nid ydym ni'n cefnogi'r gwelliant a gyflwynwyd gan Rhun ap Iorwerth oherwydd nid ydym eisiau creu cwango yng Nghymoedd y de. Nid ydym eisiau creu lefel neu haen arall o gymhlethdod o fewn daearyddiaeth cyflenwi gwasanaethau cyhoeddus yn y Cymoedd. Yr hyn yr ydym eisiau ei wneud yw sicrhau bod yr holl adnoddau sydd ar gael inni yn canolbwyntio ar gyflawni, a chyflawni ar y rheng flaen, y nodau, yr amcanion a'r dyheadau a amlinellwyd gennym yn y flwyddyn neu ddwy ddiwethaf.
Diben y Tasglu —. Ac rwy'n credu ei bod hi'n bwysig iawn ein bod yn egluro diben y tasglu, oherwydd credaf, mewn rhai cylchoedd, y bu rhywfaint o gamddealltwriaeth ynghylch hyn. Diben y tasglu yw defnyddio holl fanteision adnoddau Llywodraeth Cymru i ddylanwadu ar y materion sy'n wynebu'r Cymoedd, a chymunedau a thrigolion Cymoedd y De. Nid diben y tasglu yw sefydlu haenau biwrocratiaeth newydd, na chwaith sefydlu mathau newydd o gyflenwi. Y diben yw llunio sut mae'r Llywodraeth yn mynd ati, a defnyddio'r holl rymoedd a'r adnoddau sydd ar gael i'r Llywodraeth, defnyddio'r adnoddau sydd gennym o ran pobl, yr arbenigedd, yr wybodaeth a'r profiad, yr adnoddau ariannol sydd ar gael i ni, ond hefyd, ac efallai yn fwyaf allweddol, y dylanwad a'r adnoddau y gall y Llywodraeth eu defnyddio i ddwyn pobl ynghyd—y grym o fod yn gatalydd ar gyfer newid, y grym o ddod â phobl at ei gilydd i edrych am atebion i gwestiynau sydd wedi bod yn ein hwynebu ers rhai cenedlaethau—ac yna defnyddio'r grym hwnnw o eiddo'r Llywodraeth er mwyn nodi'n glir sut y dymunwn fynd i'r afael â materion sy'n ein hwynebu, a gwneud hynny mewn ffordd benodol.
Roeddwn yn glir iawn 18 mis yn ôl, pan sefydlwyd y tasglu hwn gennym ni, nad oeddwn i eisiau iddo fod yn grŵp o wleidyddion neu weision sifil yn cyfarfod yn breifat, bron iawn yn y dirgel—cyfrin-gyngor o wleidyddion yn cyflwyno i'r etholwyr eiddgar yr atebion i'r problemau nad oedden nhw hyd yn oed wedi meddwl amdanynt. Roeddwn i eisiau gweld proses a oedd yn cynnwys, ac sy'n ceisio mynd ati i gynnwys, pobl ym mhob un o gymunedau'r Cymoedd, ond hefyd roeddwn eisiau gweld atebolrwydd wrth wraidd yr hyn yr oeddem ni'n ei wneud. Un o'r cwestiynau cyntaf a ofynnwyd imi, ac un o'r atebion cyntaf a roddais, pan sefydlwyd y tasglu, oedd cadarnhau y bydd ein papurau yn ddogfennau cyhoeddus— yr agendâu, y papurau, y cyflwyniadau, ein cyfarfodydd, byddai pob un yn llygaid y cyhoedd. Byddai pobl yn gallu deall a gweld a dilyn ein gwaith, dylanwadu ar ein gwaith, llywio ein gwaith.