Yr wythnos hon gwelwn y gostyngiad cyntaf yn y tollau ar bont Hafren ers 1966. Gweithred y Llywodraeth Geidwadol i ddileu'r dreth ar werth oddi ar y tollau yw'r cam cyntaf tuag at gael gwared ar daliadau ar y bont yn gyfan gwbl erbyn diwedd y flwyddyn hon. Mantais hyn i economi Cymru, Lywydd, mantais diddymu'r taliadau hyn, yw tua £100 miliwn y flwyddyn. Drwy weithredu fel hyn, mae'r Llywodraeth Geidwadol wedi dechrau'r broses o ddileu'r rhwystr economaidd symbolaidd sy'n atal busnesau rhag ehangu i mewn i Gymru. Hefyd, ar y llaw arall, mae rhai o'r cludwyr nwyddau yn mynd i arbed mwy na £50,000 y flwyddyn. Rydym yn gwybod hynny. Mae'n creu arbedion mawr ac yn ddatblygiad gwych ar gyfer ein heconomi leol. Fel y dywedodd Ysgrifennydd Gwladol Cymru, Mr Alun Cairns AS:

Bydd cael gwared ar y tollau yn cadarnhau'r cysylltiadau rhwng economïau a chymunedau de Cymru a de-orllewin Lloegr, gan greu coridor twf sy'n ymestyn o Gaerdydd, drwy Gasnewydd, i Fryste.

Rhaid i Lywodraeth Cymru roi'r camau angenrheidiol ar waith i sicrhau bod Cymru'n cael y budd mwyaf posibl o'r weithred hon. Mae hynny'n golygu ymdrin â'r tagfeydd traffig costus a rhwystredig a welodd pawb ohonom yn rhy aml o lawer yn 2017 a thu hwnt. Roedd y cwmni dadansoddi traffig INRIX yn amcangyfrif bod tagfeydd traffig ar ein ffyrdd wedi costio bron i £278 miliwn i economi Cymru y llynedd. Fel y dywedais yn gynharach mewn cwestiynau i'r Gweinidog, gallech adeiladu o leiaf ddau ysbyty modern yng Nghymru am hynny. Dyna'r golled rydym yn ei hwynebu gyda'r tagfeydd hyn.

Caerdydd sy'n dioddef yr effaith fwyaf. Mae cost tagfeydd i Gaerdydd yn £134 miliwn, y gost i Gasnewydd yn £44 miliwn, ac i Abertawe mae'n £62 miliwn. Mae'r rhain yn ffigurau syfrdanol. Credaf nad yw hyn yn bwysig i'r Blaid Lafur, pedwar Aelod yn unig sy'n eistedd ar y meinciau cefn. Mae'n fater mor bwysig ac un Gweinidog Cabinet yn unig sydd yn y tu blaen, sy'n dangos nad oes diddordeb yn y system drafnidiaeth yng Nghymru. I'r Blaid Geidwadol hon o leiaf, os down i rym, dyma fydd un o'r blaenoriaethau mwyaf, i gael cysylltedd—yn yr awyr, ar y ffyrdd ac ar y môr.

Yr ardal sydd â'r broblem tagfeydd waethaf yng Nghymru yw twnelau Bryn-glas. Lywydd, rwy'n byw ychydig fetrau oddi yno ac mae'r tagfeydd traffig dros y 10 mlynedd diwethaf, ers i mi fod yn y Cynulliad hwn, yn anhygoel o erchyll. Mae'n cymryd dros awr i deithio 10 i 12 milltir yn unig yn y bore os dof ar ôl 7 o'r gloch. Ond os dof cyn hynny, rhwng 6.30 a 7 y bore, mae'n cymryd llai na hanner awr. Dyna fel y mae ar hyn o bryd. Felly, roedd yr amodau o'r blaen yn waeth na hyn.

Cafwyd 465 o dagfeydd traffig yn y twnnel tua'r gorllewin y llynedd. Parhaodd y gwaethaf bron i awr gan ymestyn dros 4 milltir. Rydym yn gwybod eu bod weithiau fwy neu lai'n cau yr M4 cyfan oherwydd damwain, ac mae hynny'n digwydd yn eithaf aml. Y twnelau hyn yw'r darn o draffordd canol dinas lle y gwelir fwyaf o dagfeydd traffig yn y DU, ar wahân i'r M25 amgylch Llundain. Yn wir, mae'r M4 yn ne Cymru yn nodedig am ei thagfeydd traffig a'r darn o ffordd o amgylch Casnewydd yw'r darn prysuraf o ffordd yng Nghymru. Mae tagfeydd yn cael effaith andwyol ar economi Cymru, a busnesau Cymru, a modurwyr sy'n ysgwyddo'r baich. Mae angen inni wneud cynnydd brys ar ffordd liniaru'r M4. Bydd y cyhoeddiad diweddaraf cyn y Nadolig ynghylch oedi pellach i'r prosiect hanfodol hwn yn destun siom i fodurwyr Cymru. Bydd bron ddwy flynedd o oedi cyn agor ffordd liniaru'r M4 a bydd bellach yn costio £135 miliwn yn ychwanegol.

Yn ôl yn 2014, roedd adroddiad Llywodraeth Cymru ei hun yn dweud nad yw'r darn hollbwysig hwn o'r draffordd yn bodloni safonau dylunio traffyrdd modern, gan arwain at amodau teithio gwael, ac erchyll weithiau, i'w defnyddwyr niferus. Nodai 17 o fannau lle y ceir problemau'n ymwneud â chapasiti, cydnerthedd, diogelwch a datblygu cynaliadwy. Ond nid dyma'r unig brosiect sy'n wynebu oedi cyn cael ei gwblhau a chostau cynyddol. Roedd gwaith ar ffordd ddeuol yr A465 ym Mlaenau'r Cymoedd i fod i gael ei gwblhau erbyn gwanwyn 2019. Mae'r prosiect hwn yn wynebu cynnydd o £200 miliwn yn y costau ac mae ar ei hôl hi. Lywydd, nid yw hyn yn ddigon da. Methodd y Llywodraeth hon ddarparu system drafnidiaeth i bobl Cymru, ac rwy'n siŵr y byddant yn dysgu'n gyflym iawn y bydd hyn yn creu rhywbeth gwell yn ein heconomi os yw eu synnwyr yn gwella hefyd. Diolch.