Part of the debate – Senedd Cymru am 6:15 pm ar 10 Ionawr 2018.
Yr hyn na chlywais gydag argyhoeddiad gan y Gweinidog, mae arnaf ofn, yw'r mater sy'n ymwneud â chlustnodi arian Cefnogi Pobl. Clywsom Leanne Wood yn ymyrryd ac yn gofyn i chi a oeddech wedi penderfynu clustnodi. Cawsoch eich gwthio i egluro ond rydych yn dal i fod heb benderfynu. A chredaf y byddai'r rhai yn y sector a ninnau ar y meinciau hyn yn bryderus ynglŷn â hynny, oherwydd o ble rwy'n eistedd—neu'n sefyll ar hyn o bryd—dyna pam y cytunasom i'r cytundeb hwnnw ar y gyllideb, gan wybod bod y sector wedi dweud yn benodol fod angen inni glustnodi'r arian hwnnw. Gallwn sôn am effeithiolrwydd rhaglenni a phethau felly, ond mae clustnodi hwnnw'n gwneud synnwyr o ran gallu sicrhau bod yr arian yn mynd i'r mannau cywir. Rydym yn gwybod o brofiad mewn mannau eraill, os caiff ei roi mewn cyllideb gyffredinol, gallai gael ei ddefnyddio mewn mannau eraill, a gallai wedyn—mae gennyf y gair Cymraeg yn fy mhen, glastwreiddio—gallai leihau effaith y bwriad polisi. Felly, bydd yn rhaid inni fynd ar drywydd hyn unwaith eto, mae arnaf ofn.
Clywaf yr hyn a ddywedodd David Melding mewn perthynas ag adroddiad yr archwilydd cyffredinol a'i fod yn faes heriol, a chredaf y dylai pawb ohonom ddarllen yr adroddiad hwnnw ac ystyried y materion cymhleth hynny sy'n gorgyffwrdd, yn enwedig mewn perthynas â Deddf cenedlaethau'r dyfodol.
O ran cyfraniad Siân Gwenllian, rwy'n falch y bydd cyfarfod yng Ngwynedd i edrych ar rai o'r atebion hyn mewn perthynas â chysgu ar y stryd. Mae'n dangos ein bod yn rhoi dull rhagweithiol ar waith, eich bod chi fel Aelod Cynulliad lleol yn ceisio mynd i'r afael â hynny'n uniongyrchol.
Mewn perthynas â'r hyn a ddywedodd John Griffiths, nid wyf byth yn amau eich ymrwymiad i'r mater hwn ac rwy'n falch y bydd y pwyllgor yn edrych ar gysgu ar y stryd, ond nodaf yr hyn a ddywedodd Simon Thomas o ran ei ymyriad a'r ffordd y gallai Cyngor Dinas Casnewydd wasgaru pobl ddigartref yng nghanol Casnewydd. Fe fyddwch yn gwybod bod Jeremy Corbyn wedi ymosod ar y cyngor Torïaidd am wneud yn union hynny yn ddiweddar iawn, felly efallai y dylai fod gennym ymagwedd gyson. Os yw hyn yn mynd i ddigwydd mae'n beth drwg lle bynnag y mae'n digwydd a dylid ei gondemnio fel y cyfryw. Ac rwyf wedi cymryd rhan yn rhai o'r profiadau hynny, ac rwy'n credu bod peth o'r gwaith arloesol gan y Wallich yn rhywbeth y dylem roi ystyriaeth lawer mwy difrifol iddo.
Unwaith eto, soniodd Leanne am dai yn gyntaf a'r rhestr o opsiynau y gallai eu darparu, a Cefnogi Pobl a'r ymyriadau a wnaethom fel plaid—y trydydd tro i ni ymyrryd i geisio sicrhau bod yr arian hwnnw wedi'i glustnodi. Ac rwy'n siŵr y byddwn yn dweud hynny dro ar ôl tro.
Soniodd Caroline Jones am garcharorion a chyn-garcharorion, fel y gwnaeth Julie Morgan, a chredaf ei bod yn bwysig ein bod yn dileu'r angen blaenoriaethol am yr union reswm hwnnw. Mae angen inni sicrhau, pan fydd pobl yn disgyn allan o angen blaenoriaethol y gallant hwythau hefyd gael y cymorth sydd ei angen arnynt yn ein cymdeithas. Soniodd Julie Morgan hefyd, rwy'n credu, am neges destun a anfonodd un o gynghorwyr Llafur at bobl ynglŷn â lloches. Tybed faint o bobl na lwyddodd i'w gweld o bosibl am nad oedd ganddynt y dechnoleg briodol, a gafodd y neges ei hanfon dros y ffôn, a sut y gellir gwneud hynny mewn ffordd wahanol yn y dyfodol. Nid wyf eisiau ei wneud yn ormod o fater gwleidyddiaeth plaid, ond fe ddarllenais ar y pryd fod un cynghorydd yn dweud wrth bobl am beidio â phrotestio, ond i gymryd rhan mewn ymgyrch elusennol. Wel, nid wyf yn meddwl bod digartrefedd yn fater o naill ai/neu. Os yw pobl am brotestio oherwydd bod y materion hyn yn bethau y maent yn teimlo'n angerddol yn eu cylch, dylent allu gwneud hynny, yn ogystal â helpu Shelter a Wallich a pha gorff bynnag arall sydd allan yno. Ac nid wyf yn credu ei fod yn sylw defnyddiol iawn i fod wedi ei wneud ar y pryd.
Soniodd Rhun am y costau wrth gwrs, a chredaf ei fod wedi dweud yn huawdl iawn fod goblygiadau costau digartrefedd yn gorbwyso'r manteision yn helaeth, felly mae angen rhoi arferion ataliol a chamau ataliol ar waith fel y bydd yn costio llai yn y tymor hir, ac mae defnyddio'r enghreifftiau nid yn unig o America ond o adref yn dangos y gellir gwneud hynny.
Credaf mai'r hyn sydd gennym yma heddiw yw ymrwymiad gan bawb i ddangos bod hyn yn flaenoriaeth, ond mae angen inni roi'r gwaith hwnnw ar y gweill ar y cyd, a gobeithio bod hynny'n rhywbeth y gall pawb ohonom ei wneud. Hefyd, credaf y dylem ystyried sut rydym yn ymgysylltu â'r bobl sy'n cysgu ar y stryd ar hyn o bryd, ac sydd ar ein strydoedd ar hyn o bryd. Roeddwn yng Nghaerdydd yr wythnos o'r blaen a rhoddais rywfaint o fwyd i unigolyn digartref, a chyn gynted ag y'i rhoddais iddo, daeth plismon a'i symud o'r ganolfan siopa dan sylw. Os ydym yn mynd i'w symud, rwy'n credu bod angen inni sicrhau ein bod yn gwybod i ble maent yn mynd, ac nad ydynt yn mynd i rywle a allai fod yn fwy niweidiol iddynt yn y tymor hir o bosibl. Diolch yn fawr iawn.