Part of the debate – Senedd Cymru am 3:47 pm ar 16 Ionawr 2018.
Diolch ichi am y pwyntiau hynny. Rwy’n adnabod rhywun a oedd yn arfer bod ar yr ochr arall i’r bwrdd fel cyn-bennaeth iechyd Unsain—wrth gwrs, mae undebau llafur eraill ar gael yn y gwasanaeth iechyd. Ond roeddech chi'n iawn bod hyn yn her i bob un ohonom, i bob un ohonom yn y lle hwn. Oherwydd, fel y dywedais, mae dewis peidio â gwneud rhywbeth yn dal i fod yn ddewis, ac rwy’n meddwl ei fod yn bwynt pwysig iawn y mae’r adroddiad wir yn tynnu sylw ato ac yn ei ddilyn o'r achos dros newid, a dywedasoch eich hun fod hyn yn ymwneud â darparu gwasanaethau’n wahanol ac weithiau darparu gwasanaethau gwahanol. Ac i wneud hynny, ni allwch chi fuddsoddi ym mhopeth a wnawn yn awr, fel y dywedasoch chi. Mae hynny’n golygu bod angen inni wneud pethau'n wahanol, ac mae hynny'n anodd, oherwydd mae'r rhan fwyaf o bobl eisiau gallu ychwanegu at bethau yn hytrach na dweud, 'Rhaid i chi benderfynu, o fewn yr amlen ariannol, beth nad ydym yn mynd i’w wneud, yn ogystal â beth yr ydym yn mynd i ddewis ei wneud ac i wella'r hyn a wnawn yn y dyfodol.' Bydd hynny'n anodd ac mae angen inni ddeall bod hynny’n anodd i bobl yn y gwasanaethau, yn anodd i rai cymunedau lleol sydd ynghlwm wrth wasanaethau—mae pobl yn mynd yn hoff iawn o frics a morter. Er eu bod yn dweud nad ydyn nhw, y realiti yw bod pobl yn gwneud hynny. Gallwch chi ddeall rhywfaint o’r ymlyniad emosiynol hwnnw â gwasanaethau sy’n bodoli ers amser ac â phobl y maent yn ymddiried ynddyn nhw, ond os na allwn ni sicrhau rhaglen ar gyfer newid a thrawsnewid fel y mae'r adroddiad yn ei nodi, byddwn yn rheoli gwasanaeth sy’n dirywio, ac ni all hynny fod yn dderbyniol i neb ohonom mewn unrhyw blaid.
Ar eich pwyntiau penodol am y cyfeiriad teithio a’r nod pedwarplyg a staff, rwy’n meddwl bod yr adroddiad yn gosod cyfeiriad teithio inni ac mae’n fater o sut y byddwn yn cyflawni hynny a sut y byddwn yn dewis blaenoriaethau o fewn y Llywodraeth, gyda'r gwasanaeth, gyda phartneriaid llywodraeth leol ac eraill yn ogystal, i gyflawni yn erbyn yr heriau go iawn a’r cyfeiriad y mae'r adroddiad yn ei nodi. Mae'n hanfodol, wrth wneud hynny, ein bod yn cymryd o ddifrif y rhan o'r nod pedwarplyg sy’n ymwneud ag ymgysylltu a chyfoethogi’r ffordd y mae staff yn gwneud eu swyddi. Mae pobl sy'n mwynhau eu swyddi’n tueddu i ddarparu gwell gofal iechyd, gofal cymdeithasol ac mewn gwasanaethau a sectorau eraill hefyd. Ac nid yw hynny'n hawdd, o ystyried y pwysau ar weithwyr iechyd a gofal cymdeithasol, yn enwedig—anaml y byddwn yn sôn am hyn, ond mae gweithwyr gofal cymdeithasol, sydd ddim yn cael eu talu’n dda iawn am wneud swyddi sy’n anodd, yn heriol ac yn gorfforol iawn, yn aml, a’r gred yr ydym yn ei rhoi i’r bobl hynny, a'r ffordd nad ydym bron byth yn siarad amdanynt—. A phan fyddwn yn gwneud hynny, a dweud y gwir, mae llawer o stigma o gwmpas y sector gofal cymdeithasol o hyd hefyd, felly mae’r gwaith y dechreuodd Rebecca Evans ei arwain, ac sydd nawr o dan arweiniad Huw Irranca-Davies, i godi hunan-barch pobl o fewn y sector hwnnw, yn hanfodol i gyflawni'r nodau yn yr adroddiad hwn ac, yn benodol, y pwynt a wnewch am y nod pedwarplyg ac ymgysylltu â staff yn nyfodol y gwasanaeth cyfan.