Part of the debate – Senedd Cymru am 3:52 pm ar 16 Ionawr 2018.
Diolch i'r Aelod am y rhan fwyaf o'r hyn a ddywedodd. Roedd rhai pwyntiau lle y byddai'n rhaid inni anghytuno. A dweud y gwir, nid wyf yn meddwl bod twyll yn gysylltiedig â’r Undeb Ewropeaidd a chardiau EHIC yn fater mawr a fydd yn tanseilio dyfodol y gwasanaeth. Nid wyf yn meddwl bod yr her sy'n ein hwynebu o ran angen a galw, o ran y boblogaeth sy’n cynyddu ac yn heneiddio, o ran heriau dros arian, yn rhai lle gallwn ddweud bod dinasyddion Ewropeaidd, yn gyfreithlon neu fel arall, yn mynd i danseilio dyfodol y gwasanaeth. Nid yw’n cael sylw yn yr adroddiad, nid yw wedi bod yn destun rhyw lawer o ddiddordeb, ond, wrth gwrs, ni fyddwn am i neb gymryd mantais ar y gwasanaeth. Mae gwahaniaeth rhwng dweud, 'Does dim ots gen i; caiff pobl wneud fel a fynnant,' a dweud mai dyna yw'r her fwyaf sy'n ein hwynebu. Felly, rwy’n disgwyl iddyn nhw chwarae yn ôl y rheolau. Os nad yw pobl yn gwneud hynny, rwy’n disgwyl i’r camau priodol gael eu cymryd.
O ran eich pwynt am esgeulustod meddygol, wel, mae hyn yn her gyson i unrhyw wasanaeth iechyd—pob un ohonynt. A dweud y gwir, yr ymateb yw sut yr ydym yn gwella ansawdd y gofal a ddarperir, sut y mae’r camau gwella hynny’n rhan go iawn o beth mae’r gwasanaeth yn ei wneud ac nid dim ond deilen ffigys. Dyna pam mae angen inni edrych eto ar ein rhaglenni gwella ein hunain—mae 1000 o Fywydau wedi gwneud gwaith sylweddol i wella ansawdd gofal a phenderfyniadau ar draws y gwasanaeth iechyd. Mae angen inni edrych eto ar hynny fel rhaglen wella, yr her y mae’r adroddiad yn ei gosod inni, a’r nod pedwarplyg, ac edrych ar ddarparu mwy o werth. Felly, yn sicr mae angen inni wneud y pethau hynny.
O ran eich pwynt am drawsnewid darpariaeth TG, rwy’n meddwl bod hwnnw wedi cael sylw mewn sylwadau a chwestiynau eraill. Mae'n her allweddol i’r system iechyd a gofal, sut y gallwn fanteisio mwy ar yr hyn y mae technoleg yn caniatáu inni ei wneud a dal i fyny go iawn â’r ffordd y mae dinasyddion yn byw eu bywydau ar hyn o bryd.
Ac o ran eich pwynt olaf ynglŷn â chynyddu gweithlu gofal sylfaenol—rydym mewn sefyllfa well na rhannau eraill o’r DU, mewn rhai ffyrdd, oherwydd rydym wedi cyrraedd ein niferoedd ac wedi gorlenwi’r lleoedd a oedd gennym o ran niferoedd hyfforddiant meddygon teulu, rhywbeth y gwnaethoch chi sôn amdano’n benodol. Yr her nawr yw deall beth arall sydd ei angen arnom, ac nid dim ond mater i’r Llywodraeth yw hynny. Mae hefyd yn rhan o'r rheswm pam y gwnaethom sefydlu Addysg a Gwella Iechyd Cymru—i geisio cael dealltwriaeth ar sail ehangach o gynllunio ar gyfer gweithlu yn y dyfodol, gwneud yn siŵr bod gennym y lleoedd ar gael, ac yna’r dewisiadau anodd am arian. Oherwydd, pe byddai gennyf y cyfle a'r gallu, byddwn yn buddsoddi mwy o arian yn nyfodol y gweithlu iechyd a gofal. Ond mae’n rhaid imi fyw o fewn y modd y mae’r Cynulliad hwn yn pleidleisio er mwyn imi allu gwneud hynny, yn y gyllideb y bydd y lle hwn, gobeithio, yn dewis ei phasio yn nes ymlaen heddiw. Felly, mae arian bob amser yn her, ond ni allwn osgoi’r realiti: mae angen inni ddarparu mwy o werth na'r adnoddau a rown i mewn i’n system gyfan.