Part of the debate – Senedd Cymru am 5:13 pm ar 30 Ionawr 2018.
Diolch, Llŷr. A gaf i ddechrau â mater—? Ymddiheuriadau i Darren Millar. Wrth i mi ystyried y dull gweithredu, rwyf yn wir wedi edrych ar y rhwymedigaethau cyfreithiol sydd arnom ni fel Llywodraeth Cymru, ac mae hynny'n cynnwys Confensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau'r Plentyn. Mae gwella canlyniadau ar gyfer pob dysgwr, boed hynny mewn addysg ddewisol yn y cartref neu mewn addysg brif ffrwd, yn fy marn i, yn cyfrannu at erthygl 3, erthygl 4, erthygl 5, erthygl 12, ac erthyglau 18, 19, 24, 28 a 29 y Confensiwn, a byddwn yn parhau, wrth inni ddatblygu'r canllawiau statudol, i sicrhau y cynhelir asesiad llawn o'r effaith ar hawliau plant ar y camau hynny. Yn sicr, mae'r rheini wedi bod yn flaenllaw yn fy ystyriaethau wrth imi edrych ar y materion hyn.
Mae'r Aelod yn gofyn, 'Pam ddim cofrestr?' ac mewn gwirionedd oni fyddai cofrestr yn haws. Wel, mae cofrestr orfodol—cofrestr orfodol a fyddai o bosibl yn gwneud rhieni'n droseddwyr pe na byddent yn cofrestru—yn dibynnu ar y rhieni i wneud fel hynny. Y broblem yw na fyddai'r ddeddfwriaeth honno ond cystal a'n gallu ni i'w gorfodi, sy'n golygu eich bod yn gwybod pwy sydd heb gofrestru. Felly, y cwestiwn i ryw raddau yw pa un ddaeth gyntaf, yr ŵy ynteu'r iâr? Rwyf wedi ystyried y peth yn ofalus iawn. Os yw rhiant, am ba reswm bynnag, yn benderfynol o beidio a rhoi gwybod i'r gwasanaethau am eu plentyn, yr amheuaeth sydd gennyf i yw y gallai'r elfen hon o orfodaeth gael y canlyniad anfwriadol—y canlyniad anfwriadol gwirioneddol—o yrru'r rhieni ymhellach i ffwrdd o unrhyw ymgysylltiad â'r gwasanaethau statudol. Drwy osod y gofyniad hwn ar awdurdodau lleol yn hytrach nag ar y rhieni, credaf fod hynny'n rhoi'r cyfle gorau posib o nodi cymaint o blant â phosib, gan gydnabod—a, Llŷr, rydych chi a minnau wedi cael y sgwrs hon o'r blaen—nid dyma'r ateb i'r holl faterion sy'n ymwneud â diogelu plant. Os oes gennych gofrestr orfodol sy'n rhoi'r pwyslais cyfreithiol ar y rhieni, neu os ydych yn defnyddio'r dull hwn, sy'n rhoi'r pwyslais ar awdurdodau lleol, mae hyn ond yn berthnasol i blant o oedran addysg orfodol, rhwng pump ac 16 oed. Felly, byddem ar fai i feddwl y byddai unrhyw ddull sy'n golygu mwy o reoleiddio o ran addysg ddewisol yn y cartref yn datrys y broblem honno o nifer fach iawn o deuluoedd sydd, am ba resymau bynnag, yn penderfynu cadw eu plant rhag cael mynediad i wasanaethau cyffredinol.