5. Datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Addysg: Diogelu’r Hawl i Addysg Addas i bob Plentyn

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:15 pm ar 30 Ionawr 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Kirsty Williams Kirsty Williams Liberal Democrat 5:15, 30 Ionawr 2018

(Cyfieithwyd)

Yr hyn sy'n hollbwysig yw ein bod yn gwneud y gronfa ddata mor gadarn ag y gall fod, a dyna pam ein bod yn cau'r bwlch, er enghraifft, o ran ysgolion annibynnol, fel y gallwn roi'r plant hynny yn y gronfa ddata honno. Dyna pam y byddwn yn gweithio ledled y Llywodraeth gyda chydweithwyr ym maes iechyd i allu gwirio cofrestrau genedigaethau byw ochr yn ochr â chofrestrau ysgolion awdurdodau lleol i ddod o hyd i'r plant hynny nad ydyn nhw, yn sydyn, yn ymddangos.

Felly, rwyf i o'r farn fod hyn yn rhoi'r cyfle gorau inni—. Drwy roi'r pwyslais a'r cyfrifoldeb ar y wladwriaeth i wneud y gwaith hwn, credaf ei bod yn rhoi'r cyfle gorau inni allu nodi, os oes modd o gwbl, ble mae'r plant hyn ac, yn hollbwysig, yna allu asesu a yw'r plant hynny'n derbyn addysg addas. Mae'r dull hwn yn caniatáu inni weithredu nawr, tra byddai deddfwriaeth sylfaenol yn cymryd mwy o amser, ac mae hynny eto'n ystyriaeth. Ond, Llŷr, fi fyddai'r cyntaf i gyfaddef, ar ôl profi'n llawn hyd a lled yr hyn y bydd y ddeddfwriaeth hon yn caniatáu inni ei wneud—ac mae pryderon o hyd—y bydd yn rhaid inni edrych eto. Ond mae hyn yn gyfle inni weithredu nawr, ac mae'n gyfle gwirioneddol inni brofi hyd a lled eithaf y ddeddfwriaeth bresennol. Ond rydych chi'n iawn fod angen inni barhau i weithio ar draws y Llywodraeth, o dan oedran addysg orfodol a thros yr oedran hwnnw, a dyna pam yr wyf i, Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd a'r Gweinidog dros wasanaethau cymdeithasol yn parhau i gwrdd a gweithio ar yr agenda hon.

Byddwch yn ymwybodol fod grŵp gorchwyl a gorffen wedi cael ei sefydlu gan Keith Towler, y Comisiynydd Plant blaenorol, i roi cyngor i'r Llywodraeth ar faterion sy'n ymwneud â bod yn anweledig i wasanaethau cyffredinol. Rydym yn parhau i weithio gyda'r bwrdd diogelu cenedlaethol annibynnol ar y modd y gallwn wella materion sy'n ymwneud â phlant sydd o dan oedran addysg orfodol a thros yr oedran hwnnw.

Mae angen inni fod yn lled ofalus. Nid yw hyn yn ymwneud â mynd ar drywydd unrhyw un, Llŷr, gan bod hynny'n rhoi'r argraff anghywir, yn fy marn i, o'r hyn yr ydym yn ceisio ei gyflawni yn y fan hon. Rydym yn ceisio cynorthwyo awdurdodau lleol i gyflawni eu dyletswydd i sicrhau bod plant yn cael addysg addas. Felly, nid ydym yn bwriadu mynd ar drywydd unrhyw un. Credaf mai'r geiriau y gwnaethoch chi eu defnyddio oedd, efallai mewn dyfynodau, 'mynd ar drywydd pobl'.

Mae'r pecyn cymorth yn hanfodol hefyd. Gwyddom fod plant yn yr ysgol yn gallu cael gwersi drwy gyfrwng y Gymraeg. Gallai hwnnw fod o bosib yn faes y byddai rhieni sy'n addysgwyr cartref yn teimlo'n llai hyderus yn ei gylch ac nad oes ganddynt yr adnodd  cystal i allu cynnig y cyfleoedd hynny. Felly byddwn yn edrych ar weithio gyda'r gymuned addysg yn y cartref i edrych ar gynigion realistig o ran sut y gallan nhw ennill y sgiliau i gynnig y math hwnnw o addysg yn y cartref neu i weithio gyda'i gilydd fel grŵp mewn rhai amgylchiadau. Felly, rydym yn agored iawn i syniadau, ond mae'r egwyddor hon o sicrhau bod plant yn gallu cael addysg drwy gyfrwng y Gymraeg, a bod hynny efallai yn faes y mae rhieni'n teimlo'n llai hyderus yn ei gylch, yn un bwysig iawn i mi, yn ogystal ag edrych ar faterion eraill megis, fel y dywedasom, ganolfannau arholiadau, cyngor gyrfaoedd—. Y pethau hynny sydd ar gael i blant mewn ysgolion prif ffrwd, rwyf eisiau gwneud yn siŵr eu bod ar gael i blant sy'n cael eu haddysg yn y cartref hefyd. Ac rwy'n credu bod hynny'n rhan o'n cyfrifoldeb ni tuag at y teuluoedd hynny.

Mae hyn i gyd, rwyf eisiau sicrhau pawb eto, yn destun ymgynghoriad. Felly, os oes gan yr Aelod syniadau am sut y mae e'n awyddus i gyfrannu i hyn, yna buasai hynny'n dderbyniol iawn. Ond credaf fod hyn yn gyfle inni gryfhau'r gyfraith yn y maes hwn a rhoi i'r awdurdodau lleol y gallu i fod yn sicr. A yw hynny'n golygu ein bod yn gweld y plentyn? Nid wyf i'n credu y byddai modd gwneud dyfarniad cytbwys ynghylch a yw plentyn yn derbyn addysg ddigonol heb weld y plentyn hwnnw, a byddaf yn gweithio ar sut y dylid mynd ati o ran hynny drwy gyfrwng y canllawiau statudol.