Yna dywedodd Mick fod angen archwilio'r arfer ar gyfer lesddeiliaid presennol. Unwaith eto, credaf fod y Gweinidog wedi nodi bod hynny'n fater o bwys gwirioneddol. Felly, yn gyffredinol rwy'n credu eich bod wedi dechrau lle yr aeth yr Aelodau eraill â ni wedyn mewn mwy o fanylder, ac yna, rwy'n credu bod y Gweinodog wedi ymateb yn fras i'r rhan fwyaf o'r pwyntiau.

Soniodd Janet Finch-Saunders am y camau, neu'r bwriadau, a fynegwyd gan Lywodraeth y DU, a cheir yr holl fater hwn ynghylch faint o bŵer sydd gennym mewn perthynas â Deddf Cymru, ond credaf y dylem yn sicr geisio gweithredu'n gyflym. Nid oes angen inni ddilyn Llywodraeth y DU, ac nid yw Llywodraeth y DU wedi cyflwyno ei chynigion deddfwriaethol ei hun eto mewn gwirionedd, er y gobeithiaf eu gweld yn fuan. Soniodd Janet am y ffenomen newydd hon o lesddaliadau'n cael eu defnyddio ar gyfer adeiladu o'r newydd, a oedd yn rhan ganolog o'r ddadl. Soniodd hefyd, pan fo hynny'n digwydd, am y diffyg gwybodaeth i brynwyr cartrefi—prynwyr tro cyntaf yn aml, teuluoedd ifanc efallai, heb sylweddoli'n iawn beth yw goblygiadau lesddaliad a beth y byddai'n ei olygu.

Soniodd Lynne Neagle am fater ychydig yn wahanol—a chredaf ei fod yn hynod o bwysig, mewn gwirionedd—sef y rhai sydd wedi prynu tai cymdeithasol, neu'r hyn a oedd yn dai cymdeithasol yn y gorffennol, ac sydd â lesddaliad gydag ymrwymiad eithaf cryf o ran cynnal a chadw, a lle mae'r bobl hyn wedyn yn wynebu taliadau cynnal a chadw sylweddol. Credaf ein bod ni i gyd wedi cael gwaith achos lle y gwnaed gwaith adnewyddu allanol helaeth ar flociau o fflatiau, gan ddefnyddio sgaffaldiau, ffenestri newydd ac atgyweirio toeau—drud eithriadol. Rwy'n credu bod bobl hyn yn aml yn grŵp go agored i niwed, ac fe wnaethoch awgrymiadau diddorol yn hynny o beth, ac rwy'n siŵr fod y Gweinidog wedi clywed, megis y cap ar ffioedd.

Yna siaradodd Siân Gwenllian am fflatiau i bobl wedi ymddeol a'r hyn sy'n digwydd pan na fydd eich cymdeithas breswylwyr mor weithgar neu'n cael ei dirwyn i ben oherwydd nad oes gennych y bobl allweddol sydd eu hangen arnoch i ymgymryd â'r gwaith, ac arferion rhai cwmnïau rheoli i ddefnyddio'r eiddo fel ffordd o gael incwm allan o bobl. Credaf fod hwnnw'n bryder go iawn sydd gan lawer ohonom ac rydym wedi gweld y problemau—mae cwmnïau cynnal a chadw heb fawr o gymhelliant wedi arwain at sefyllfa wael iawn i'r tenantiaid hynny.

Cawsom ein hatgoffa wedyn gan David Rees nad yw hon yn ffordd gyffredin o drefnu perchnogaeth tir o amgylch y byd. Yn anffodus, ymddengys ein bod yn gaeth mewn arfer braidd yn ffiwdal. Fe ddywedoch—roeddwn yn meddwl bod hyn yn ddiddorol, oherwydd rwyf innau wedi'i glywed hefyd—nad oes llawer o wahaniaeth yn y pris pan fyddwch yn prynu cartref newydd ar rydd-ddaliad neu lesddaliad. Credaf fod hynny'n wirioneddol ddiddorol, oherwydd clywais am ddatblygiad yn ne-ddwyrain Cymru lle y newidiodd y datblygwr ei bolisi hanner ffordd drwy'r gwaith. Ni newidiodd prisiau'r tai, ond mae'r rhai a brynodd yn gynnar yn y datblygiad bellach yn wynebu taliadau ychwanegol i gael eu rhydd-ddaliad o tua £3,000 ar gyfartaledd. Nawr, os ydych chi'n brynwr tro cyntaf, yn deulu ifanc, sy'n sydyn yn wynebu bil o £3,000 i gael eich rhydd-ddaliad—rwy'n credu bod yna broblem go iawn.

Soniodd Gareth Bennett am y 1950au a'r 1960au. Fe gofiwch y trafodaethau a oedd hyd yn oed yn ddiweddarach, yn y 1970au a'r 1980au, pan oedd diwygio lesddaliadau wedi dechrau go iawn, ond roedd ychydig mwy o broblemau yn dal i ymddangos. Ond roedd yna broblem go iawn yng Nghymru yn y 1950au, ac mae wedi dychwelyd bellach, felly credaf fod arnom ddyletswydd i'n hetholwyr i chwilio am yr arferion gorau a'u sefydlu unwaith ac am byth. Ac unwaith eto, fe sonioch fod prynwyr tro cyntaf yn arbennig o agored i niwed.

Yna, yn olaf, soniodd Jane Hutt am y datblygiad ar y glannau yn y Barri. Mae'n ddatblygiad pwysig ac mae'n nodweddiadol o rai o'r datblygiadau mwy cyffrous sydd wedi digwydd yn ystod y degawd neu ddau ddiwethaf. Yno, mae Cymorth i Brynu wedi cael ei ddefnyddio'n aml hyd yn oed pan y ceir lesddeiliadaeth. Dywedodd David Rees fod hwnnw'n un peth y gallem ei newid, ac rwy'n credu mewn gwirionedd, os anfonwn neges o'r fath, fe welech y datblygwyr yn newid eu polisi—byddai'r rhai nad ydynt wedi ymrwymo i'ch arferion gorau eto yn newid yn fuan. Dyna rywbeth y dylem ei wneud.

Ac yn olaf, hoffwn orffen gyda'r hyn a ddywedodd Jane Hutt—y dylai Cymru arwain y ffordd, y dylem ddiwygio. Clywsom yr hyn a ddywedodd y Gweinidog. Nid wyf yn hollol siŵr y gellir gwneud popeth heb ddeddfwriaeth. Credaf y dylem wneud cymaint â phosibl yn gyflym, ond rwy'n credu y bydd angen deddfwriaeth yn ôl pob tebyg. Pan allwn sicrhau ein hunain fod gennym gymhwysedd o dan y Ddeddf Cymru newydd, yn amlwg fe gewch gefnogaeth drawsbleidiol i weithredu, ac i weithredu'n gyflym. Diolch yn fawr iawn, Ddirprwy Lywydd.