Diolch yn fawr iawn, Dirprwy Lywydd. Rydw i'n falch o gael cymryd rhan yn y ddadl sy’n deillio o’r adroddiad ar y ddeiseb yma. Nid oeddwn i’n aelod o’r Pwyllgor Deisebau pan oedd y ddeiseb yma yn cael ei hystyried, ond rydw i yn gwybod o brofiad, o drafod efo etholwyr ac efo amrywiol fudiadau, y problemau sydd yn wynebu pobl anabl wrth iddyn nhw geisio defnyddio trafnidiaeth gyhoeddus. 

Yn digwydd bod, rydw i’n cyfarfod yfory efo criw o Gyngor ar Bopeth a Fforwm Anabledd Taran yn fy etholaeth i drafod trafnidiaeth gyhoeddus a hygyrchedd trafnidiaeth gyhoeddus efo nhw. Mi fydda i’n falch o gael rhannu efo nhw yr ymateb—y sylwadau sydd wedi cael eu clywed yn y Cynulliad yma heddiw ac ymateb yr Ysgrifennydd Cabinet hefyd. Y rheswm y maen nhw wedi cysylltu efo fi ydy fel rhan o brosiect gan Gyngor ar Bopeth i helpu grwpiau penodol i allu dweud eu dweud ar faterion sy’n effeithio arnyn nhw. Mae trafnidiaeth yn un o’r pethau yna sydd wirioneddol yn effeithio ar bobl sydd ag anableddau.

Rydw i'n falch iawn mai dyna mae Whizz-Kidz wedi ei wneud: cael dweud eu dweud drwy ddod â’r ddeiseb yma at sylw’r Cynulliad. Mi fuaswn i’n licio diolch yn fawr iawn i’r bobl ifanc o Whizz-Kidz, nid yn unig am gyflwyno’r ddeiseb ei hun ond hefyd am y ffordd y gwnaethon nhw wedyn, fel rydym ni wedi clywed gan Mike Hedges, ymateb i’r her yna o roi tystiolaeth wyneb yn wyneb yn y pwyllgor ei hun. Fel rydw i’n ei ddweud, nid oeddwn i’n rhan o’r ymgynghoriad, ond wir, mae’r fideo yna i chi allu ei wylio ac yn sicr mae angen llongyfarch y bobl ifanc am y ffordd y maen nhw yn gallu gwneud eu pwynt nhw mor arbennig o huawdl.

Maen nhw’n sôn am eu profiadau nhw efo tacsis, efo bysus, efo trenau, eu bod nhw’n methu teithio ar y funud olaf a bod yn rhaid iddyn nhw roi 48 awr o rybudd er mwyn cael y ramp trên, er enghraifft, a'u bod nhw’n teimlo o dan bwysau i fynd oddi ar drafnidiaeth gyhoeddus am eu bod nhw yn ymwybodol bod y bws eisiau gadael a bod gyrwyr ddim yn wastad yn ymwybodol sut i wthio neu sut i osod cadair olwyn. Mae’r problemau yn rhai lluosog iawn.

Mae’r problemau yna, o’u cymryd efo’i gilydd, yn gwneud i’r bobl ifanc yma deimlo fel bwrn, ac yn gwneud iddyn nhw deimlo nad ydyn nhw’n gydradd â’u cyfoedion sydd heb gadeiriau olwyn ac sydd ddim yn gorfod wynebu trafferthion fel hyn wrth deithio. Mae o’n effeithio ar eu hyder nhw. Mae’n gallu cael effaith ar eu gallu neu eu parodrwydd nhw i edrych am waith, hyd yn oed, neu i gymdeithasu. Mae perig, felly, eu bod nhw yn mynd i deimlo eu bod nhw’n cael eu hynysu. Mae hynny’n clymu efo’r gwaith yr ydym ni wedi bod yn ei wneud yn y pwyllgor iechyd, wrth inni edrych ar unigrwydd ac unigedd. Roedd y dystiolaeth a gawsom ni fel rhan o’n hymchwiliad yn awgrymu bod unigrwydd ac unigedd yn gallu cael effaith sylweddol ar iechyd corfforol a meddyliol unigolion. Roedd y Groes Goch Brydeinig yn dweud hyn: