Part of the debate – Senedd Cymru am 4:05 pm ar 7 Chwefror 2018.
A phan ystyriwn y peth yn y termau hynny, pan fyddwn yn meddwl am y posibilrwydd ein bod eisoes yn edrych ar ymhell dros £1.5 biliwn pan ychwanegwch yr elfennau gwahanol hyn, yna credaf ei bod hi ond yn iawn ac yn briodol wrth gwrs i'r Senedd hon gael yr hawl i benderfynu. Oherwydd mae yna gost cyfle enfawr yno: £1.5 biliwn, £1.7 biliwn, £1.8 biliwn. Gallwch gael system drafnidiaeth integredig newydd, metro, ar gyfer bae Abertawe a'r Cymoedd gorllewinol—mae Mark Barry wedi amcangyfrif y dylai £1 biliwn dalu am gam cyntaf yr holl system drafnidiaeth ranbarthol honno. Byddai gennych rywfaint o arian dros ben—mae'n debyg y gallech wneud yr amcangyfrifon a awgrymwyd ar gyfer ailagor rheilffordd Aberystwyth i Gaerfyrddin yn ogystal. Gallech gael system trafnidiaeth gyhoeddus newydd gyfan ac ailagor y rheilffordd yng ngorllewin Cymru yn hytrach na gwneud hyn.
Nawr, bydd yna Aelodau sy'n credu, yn gwbl gywir, na, mae'n dal i fod—. Bydd eu hasesiad yn wahanol, ac fe welant gost a budd gwahanol i'r hyn y mae fy mhlaid yn ei weld, ac mae hawl ganddynt i wneud hynny wrth gwrs. Pwynt y cynnig hwn, yn syml iawn, yw bod angen clywed ystod o safbwyntiau er mwyn dylanwadu ar y penderfyniad terfynol. Nawr, rydym wedi cael dadleuon ym mhob Cynulliad, rwy'n credu, ar ffordd liniaru'r M4, gan adlewyrchu'n rhannol yr amrywiaeth o anghytundeb sy'n bodoli. Y broblem, wrth gwrs, yw eu bod wedi'u cyflwyno fel cynigion gan y gwrthbleidiau, ac rydym wedi clywed yn ystod yr wythnosau diwethaf, wrth gwrs, nad yw'r Llywodraeth bob amser yn gwrando ar ganlyniad dadleuon y gwrthbleidiau. Dyna pam y mae'r cynnig hwn yn nodi'n glir y dylai gael ei gyflwyno ar benderfyniad gan y Llywodraeth, fel ei fod yn gynnig rhwymol. A dyna'r arfer safonol, wyddoch chi, ar gyfer prosiectau seilwaith mawr: pan edrychwn ar San Steffan, os edrychwn ar rai o'r mega-brosiectau hynny, lle y cafwyd amrywiaeth o safbwyntiau unwaith eto, weithiau o fewn y pleidiau yn ogystal—HS2, trydydd llain lanio yn Heathrow, hyd yn oed prosiect adnewyddu Tŷ'r Cyffredin, gallech ddweud; mae hwnnw'n brosiect seilwaith mawr yn awr, £5 biliwn—fe bleidleisiwyd ar y materion hyn. Ac wrth gwrs, mae hynny'n hollol hanfodol mewn democratiaeth, a'r broses, gyda'r Comisiwn Seilwaith Cenedlaethol a'r datganiadau polisi cenedlaethol yn y DU, yw bod pleidlais seneddol—bydd pleidlais seneddol—fel y dylai fod, yn sicr pan fyddwn yn sôn am y lefel hon o wariant. Ac felly rwy'n gobeithio y cawn gefnogaeth ar draws y Siambr, ar ydraws yr amrywiaeth o safbwyntiau o ran yr hyn a ddylai ddigwydd ar ôl diwedd yr ymchwiliad cyhoeddus gyda'r prosiect penodol hwn.
Os caf ddweud yn fyr am welliant y Llywodraeth, sy'n dweud na ddylem wneud unrhyw beth i niweidio neu ragfarnu canlyniad yr ymchwiliad cyhoeddus, pwynt y cynnig yw y dylem gael pleidlais ar ôl yr ymchwiliad cyhoeddus. Nid yw hynny'n rhagfarnu; byddwn wedyn yn cael ein llywio gan ganlyniad yr ymchwiliad cyhoeddus. Ond yn y pen draw, Seneddau a ddylai benderfynu, 'does bosibl, ar benderfyniadau polisi pwysig. Ac yn sicr, pan oeddem yn sôn am raddau'r gwariant, graddau'r effaith mewn termau eraill—yn nhermau trafnidiaeth, yr amgylchedd ac yn gymdeithasol—yna dylai fod yn iawn, mae'n rhaid iddi fod yn iawn, mai'r lle hwn a ddylai wneud y penderfyniad terfynol, a byddwn yn gwrando'n ofalus iawn ar yr hyn sydd gan y Llywodraeth i'w ddweud ar hynny.