3. Datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Gyllid: Cynllun Gwaith Polisi Treth 2018, gan gynnwys Trethi Newydd

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:05 pm ar 13 Chwefror 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Mark Drakeford Mark Drakeford Labour 3:05, 13 Chwefror 2018

(Cyfieithwyd)

Diolch i'r Aelod am yr hyn a ddywedodd, yn enwedig tuag at ddiwedd ei gyfraniad. Rwyf yr un mor bryderus ag yntau ein bod yn dylunio'r ffordd y gellir datganoli grymoedd i Gymru ar gyfer y dibenion newydd hyn—ac y gwneir hynny mewn ffordd sy'n gwahaniaethu'n glir rhwng y cyfrifoldebau a weithredir yn briodol gan Lywodraeth y DU ac yna gyfrifoldebau'r Cynulliad Cenedlaethol hwn. Rwy'n gobeithio pan fydd yr Aelodau yn gweld yr amlinelliad a gyhoeddwyd gennym ni heddiw, sy'n egluro sut y bydd hyn yn gweithio, y bydd yr Aelodau yn gweld ein bod wedi llwyddo i ddod i gytundeb gyda'r Trysorlys ac y bydd y Trysorlys yn canolbwyntio ar y materion hynny y credaf sy'n ddilys i Lywodraeth y DU.

Rwy'n credu ei bod hi'n deg eu bod nhw eisiau bod yn argyhoeddedig bod y dreth arfaethedig yn bendant o fewn cymhwysedd datganoledig. Rwy'n credu ei bod hi'n deg bod arnyn nhw eisiau bod yn siŵr nad ydym ni'n cynnig rhywbeth a fyddai'n casglu arian yng Nghymru ond a fyddai'n cael effaith ar gasglu arian y maen nhw'n dibynnu arno yn y DU yn ei chyfanrwydd, er enghraifft. Ond pan drosglwyddir y grym i'r Cynulliad Cenedlaethol, cyfrifoldeb y Cynulliad hwn wedyn yw craffu ar y defnydd o'r grymoedd hynny. Cyfrifoldeb y Cynulliad hwn yw penderfynu a yw o'r farn bod unrhyw syniadau y bydd Llywodraeth Cymru yn eu cyflwyno i ddeddfu arnynt yn llwyddo yn y broses graffu, ac mae'r cwestiynau manwl mewn gwirionedd yn perthyn i'r rhan honno o'r broses. Nid oes diben o gwbl i Lywodraeth Cymru ymrwymo cyfran enfawr o amser ac adnoddau i ddylunio cynnig treth mewn manylder hyd nes y gwyddom fod gan Gynulliad Cenedlaethol Cymru y gallu i gyflwyno'r dreth honno.

O ran y sylwadau a wnaeth yr Aelod ynghylch y cyhoeddiad heddiw, sef datblygu treth ar dir gwag, wrth gwrs nid oes unrhyw un yn dymuno cynllunio treth a ffurfiwyd yn y ffordd anghywir. Mae yna faterion pwysig y byddai angen rhoi sylw iddyn nhw er mwyn gwneud yn siŵr y byddai treth ar dir gwag yn berthnasol i dir gwag pan na wneir unrhyw ymdrech i'w ddefnyddio'n bwrpasol, ac nid, wrth gwrs, i geisio cosbi pobl sy'n gweithio'n galed i weithredu'r caniatâd a roddwyd, neu'r dynodiadau a amlinellwyd, a'u bod yn teimlo'n rhwystredig ei bod hi'n anodd gwneud hynny am resymau sydd y tu hwnt i'w rheolaeth weithiau. Rydych chi'n dylunio'r meini prawf ar gyfer sut y caiff tir ei gofrestru fel tir gwag ar y gofrestr i gynnwys y pethau hynny yr ydych eisiau eu cynnwys ac i wneud yn siŵr bod y rhai nad yw'r dreth hon yn berthnasol iddynt yn cael eu heithrio ohoni.

Faint fyddai'r dreth yn ei godi? Mae'n rhy gynnar, wrth gwrs, i roi ateb priodol i'r cwestiwn hwnnw. Yng Ngweriniaeth Iwerddon gosodir treth ar 3 y cant o werth y tir yn y flwyddyn gyntaf, sy'n codi i 7 y cant o werth y tir yn yr ail flwyddyn pan na chaiff ei ddefnyddio'n gynhyrchiol. Mae'r Weriniaeth yn credu y byddai hynny'n ddigon o leiaf i dalu am y system newydd, a byddai unrhyw arian dros ben yn cael ei neilltuo at ddibenion adfywio.

O ran treth dwristiaeth leol, fel y dywedais yn fy natganiad, byddaf yn gweithio gyda fy nghyd-Aelod sy'n gyfrifol am y mater hwn ar lefel weinidogaethol er mwyn datblygu'r sgwrs. Holl ddiben y dreth dwristiaeth erioed, er gwaethaf y cam-ystumio a fu ar y syniad gan rai Aelodau yn y Siambr hon, yw dod o hyd i ffyrdd gwell o fuddsoddi mewn twristiaeth, fel ein bod yn denu mwy o bobl i fod yn rhan o'r diwydiant twristiaeth yma yng Nghymru. Os ydym ni'n bwriadu datblygu'r syniad ar sail rhyddid lleol, byddai hynny yn amlwg ar y sail y cai arian a godir yn y ffordd honno ei ddefnyddio i ymateb i'r gofynion priodol gan dwristiaid am gyfleusterau priodol a gwasanaethau ar lawr gwlad, ac i wneud y gwasanaethau hynny hyd yn oed yn well fel bod pobl sy'n dod i Gymru eisiau ymweld droeon eto yn y dyfodol.