4. Datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: Pwysau'r Gaeaf

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:21 pm ar 13 Chwefror 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour 4:21, 13 Chwefror 2018

(Cyfieithwyd)

Diolch. A diolch ichi, David Rees, am y gyfres o gwestiynau, ac rydych chi'n iawn i dynnu sylw nid yn unig at allu proffesiynol ac ymrwymiad ein staff, ond at y ffaith bod y gwasanaeth yn rhedeg ar ewyllys da'r aelodau hynny o staff hefyd.

Rwyf am i geisio ymdrin â'ch pwynt olaf ynghylch materion teleffoni a gohiriadau triniaethau dewisol a chyllidebau nyrsys ardal hefyd. Credaf ei bod yn well, o ystyried eich bod wedi gofyn imi am wybodaeth am ohiriadau dewisol o fis Tachwedd hyd at fis Chwefror, fy mod yn ysgrifennu atoch chi ar ddiwedd cyfnod mis Chwefror. Mae gennyf nifer o alluoedd, ond nid yw bod yn feistrolgar o ran canfyddiad allsynhwyraidd yn un ohonyn nhw. Ni allaf ragweld y dyfodol yn y modd hwnnw, felly byddaf yn ysgrifennu atoch chi rywbryd ym mis Mawrth pan fydd y ffigurau ar gael.

Mae'n werth nodi, fodd bynnag, oherwydd fy mod wedi ateb cwestiwn ysgrifenedig gan Angela Burns ar hyn yn ddiweddar, o'r gohiriadau ym mis Rhagfyr ar gyfer triniaethau dewisol, fod dros eu hanner wedi eu gohirio gan y claf, ac felly ceir her yno am weithio ar draws y system gyfan er mwyn ceisio gwneud i'r system gyfan weithio'n well. Nid oes a wnelo hynny â beio pobl sydd wedi gohirio; mewn gwirionedd mae'n ymwneud â sut yr ydym yn trefnu ein system gyfan yn well.

O ran eich pwynt arall am becynnau gofal i helpu pobl allan o'r ysbyty, dyna'n union pam yr ydym wedi ceisio helpu i gyfeirio'r £10 miliwn gyda chyngor a chymorth Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru a chyfarwyddwyr gwasanaethau cymdeithasol, unwaith eto yn edrych arni fel system gyfan. Credaf ei fod yn dod yn ôl at eich pwynt am amseroedd aros hir am ambiwlans, oherwydd mai'r peth hawdd a syml i'w ddweud, wrth gwrs, yw dydw i ddim eisiau, ac nid oes unrhyw berson yn yr ystafell hon eisiau i bobl aros yn rhy hir am ambiwlans, p'un a yw'n alwad goch, oren neu hyd yn oed yn alwad wyrdd. Yr her wedyn yw beth a wnawn ynghylch deall y materion sydd wrth wraidd rhai o'r amseroedd aros ambiwlans hir hynny, ac nid yw hynny ond yn bosibl i'w weld os ydym ni'n edrych ar y system gyfan. Ar gyfer yr ambiwlansys hynny sy'n cael eu hoedi y tu allan i adran achosion brys tra eu bod yn aros i gael eu rhyddhau, er bod risg yn y gymuned sy'n dal i orfod cael ei rheoli, ceir gwahaniaethau ac amrywiadau mewn arferion ar draws y wlad am pa mor gyflym y mae hynny'n digwydd, ond nid dim ond hynny—mae'n ymwneud â chydnabod bod her wrth y drws ffrynt, ond hefyd wedyn i lifo drwy'r ysbyty fel bod gweddill y system ysbytai yn gweld y drws ffrynt fel eu her nhw yn ogystal, ac nid yn unig yn fater ar gyfer yr adran achosion brys ei hun. Fel gyda'r pecyn gofal, mae problem yn codi ynghylch lleihau'r ôl-groniad i gael pobl allan o'r ysbyty pan maen nhw'n ddigon iach yn feddygol, felly i roi iddynt y gefnogaeth y byddan nhw ei hangen i wneud hynny. Rhaid i hynny fod yn her y mae iechyd a gofal cymdeithasol yn ei chydnabod y maen nhw'n berchen arni ar y cyd ar gyfer y dinesydd unigol hwnnw.

Mae hefyd yn edrych ar y defnydd o ofal iechyd lleol yn ogystal â sut yr ydym ni'n helpu pobl i wneud y dewisiadau cywir a sut yr ydym ni'n eu cefnogi i wneud hynny, a sut hefyd yr ydym ni'n ymdrin â rhywfaint o'r defnydd o'r gwasanaeth ambiwlans ei hun. Bu gwaith arloesol mewn gwirionedd gan Gaerdydd a'r Fro am y bobl hynny sy'n camddefnyddio'r gwasanaeth yn rheolaidd, ond mae rhywfaint o hynny yn ymwneud â deall pa iechyd a gofal sydd eu hangen arnyn nhw hyd yn oed os nad yw'n ambiwlans brys. Mae hynny ynddo'i hun yn rhyddhau llawer o gapasiti ychwanegol ar gyfer ein criwiau ambiwlans.

Felly, mae a wnelo pob un o'r pwyntiau hynny â chydnabod eto beth y gallem ni ac y dylem ni ei wneud ym mhob rhan ohonyn nhw i geisio ymdrin â'r amseroedd aros hirach hynny, ac nid dim ond dweud, 'Dyma'r broblem gydag Ymddiriedolaeth gwasanaethau ambiwlans Cymru ei hun', ond sut fel system gyfan y gwelwn y cyfleoedd i wella.