Heddiw, rwy'n cyflwyno i'r Cynulliad eu cymeradwyo fanylion cyfraniad Llywodraeth Cymru at y cyllid refeniw craidd ar gyfer y pedwar comisiynydd heddlu a throseddu yng Nghymru ar gyfer 2018 i 2019. Ond cyn gwneud hynny, Dirprwy Lywydd, hoffwn roi teyrnged i'r dynion a'r menywod sy'n gwasanaethu yn lluoedd ein heddlu, a gobeithio y bydd rhai ar bob ochr i'r Siambr yn ymuno â mi i roi teyrnged i'r gwaith a wneir gan heddluoedd ledled Cymru, wrth gadw ein cymunedau'n ddiogel, a chadw at y safonau uchaf o ddyletswydd ac ymroddiad, ac, ar adegau, o ddewrder, wrth gynnal y materion diogelwch cymunedol sydd o fewn y setliad i'r lle hwn.

Bydd yr Aelodau yn ymwybodol bod cyllid craidd i'r heddlu yng Nghymru yn cael ei gyflwyno drwy drefniant tri chyfeiriad sy'n cynnwys Llywodraeth Cymru, y Swyddfa Gartref a thrwy'r dreth gyngor. Gan nad yw polisi plismona a materion gweithredol wedi eu datganoli hyd yn hyn, mae'r darlun ariannu cyffredinol yn cael ei bennu a'i weithredu gan y Swyddfa Gartref. Mae'r dull o bennu a dosbarthu elfen Llywodraeth Cymru o hynny felly yn seiliedig ar yr egwyddor o sicrhau cysondeb a thegwch ledled Cymru. Fel yr amlinellwyd yng nghyhoeddiad setliad terfynol yr heddlu ar 31 Ionawr, cyfanswm y cymorth refeniw heb ei neilltuo i'r gwasanaeth heddlu yng Nghymru ar gyfer 2018-19 yw £350 miliwn. Cyfraniad Llywodraeth Cymru at y swm hwn drwy'r grant cynnal refeniw ac ardrethi annomestig wedi'u hailddosbarthu yw ychydig dros £140 miliwn, a'r arian hwn, Dirprwy Lywydd, y gofynnir ichi ei gymeradwyo heddiw.

Fel yn y blynyddoedd a fu, mae'r Swyddfa Gartref wedi penderfynu defnyddio mecanwaith arian gwaelodol ar gyfer ei fformiwla sy'n seiliedig ar anghenion. Mae hyn yn golygu y bydd y Comisiynwyr Heddlu a Throseddu i gyd yn derbyn setliad  gwastad ar gyfer 2018-19 o'i gymharu ar sail gyfatebol â 2017-18. Bydd y Swyddfa Gartref yn rhoi grant atodol, sef cyfanswm o £3.7 miliwn, i sicrhau bod Dyfed-Powys a Heddlu Gogledd Cymru yn cyrraedd lefel y llawr. Mae'n rhaid imi ddweud, Dirprwy Lywydd, fy mod yn hynod siomedig yn hyn o beth. Nid ydym wedi gweld yr un geiniog ychwanegol i'n heddluoedd, ac mae hyn yn golygu toriadau mewn termau gwirioneddol yng ngwasanaethau heddlu ledled Cymru. Credaf y bydd llawer ohonom sy'n gweithio ochr yn ochr â'r heddlu ac yn edmygu gwaith yr heddluoedd ledled Cymru yn siomedig gan nad yw'r Swyddfa Gartref, er ei bod yn llawn addewidion melys, yn addo nac yn rhoi darpariaeth o gyllid ychwanegol ar gyfer heddluoedd na Chomisiynwyr Heddlu a Throseddu. Credaf y byddai pobl ar bob ochr i'r Siambr hon yn awyddus i weld ein heddluoedd yn cael eu hariannu ar lefel briodol. Bydd y setliad ar gyfer 2018-19 yn rhoi cyllid craidd canolog ar yr un lefel â'r flwyddyn gyfredol. Bydd gan gomisiynwyr heddlu a throseddu y gallu i godi arian ychwanegol drwy eu harcheb dreth gyngor, ac rydym wedi gweld, unwaith eto, Lywodraeth Geidwadol y DU yn symud oddi wrth eu cyfrifoldeb nhw eu hunain o ariannu ein gwasanaethau cyhoeddus ac yn rhoi mwy o faich ar drethdalwyr ledled Cymru. Nid yw Llywodraeth Cymru yn dymuno gweld hyn. Rydym yn awyddus i weld ein heddluoedd yn cael eu hariannu ar y lefel briodol.

Cyfrifoldeb y Comisiynwyr Heddlu a Throseddu yw pennu eu harchebion. Mae gan gomisiynwyr heddlu a throseddu yng Nghymru y rhyddid i wneud eu penderfyniadau eu hunain ynghylch cynnydd yn y dreth gyngor ac nid ydyn nhw'n ddarostyngedig i'r terfynau sy'n bodoli yn Lloegr. Wrth osod eu helfen nhw o'r dreth gyngor, byddwn yn disgwyl i bob comisiynydd heddlu a throseddu weithredu mewn modd rhesymol er mwyn ystyried y pwysau ar aelwydydd dan straen. Rydym yn deall bod penderfyniadau anodd yn angenrheidiol wrth ddatblygu cynlluniau ar gyfer y blynyddoedd sydd i ddod. Mae Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo i weithio gyda'r Comisiynwyr Heddlu a Throseddu a'r prif gwnstabliaid i sicrhau y rheolir yr heriau ariannu mewn ffyrdd sy'n lleihau'r effaith ar ddiogelwch cymunedol yng Nghymru. Yn rhan o hyn, mae Llywodraeth Cymru, yn ei chyllideb ei hun ar gyfer 2018-19, wedi gwneud darpariaeth am ddwy flynedd o gyllid eto ar gyfer 500 o swyddogion cymorth cymunedol ychwanegol a gafodd eu recriwtio dan y rhaglen flaenorol o ymrwymiad y Llywodraeth. Dirprwy Lywydd, mae cyfanswm o £17 miliwn wedi ei glustnodi yn y gyllideb ar gyfer y flwyddyn nesaf i barhau â'r ymrwymiad hwn. Mae'r cyflenwad llawn o swyddogion wedi cael eu defnyddio ers mis Hydref 2013, ac maen nhw'n gwneud cyfraniad cadarnhaol at ddiogelwch y cyhoedd ledled Cymru. Rhan hanfodol o'u swyddogaeth yw mynd ati i ymgysylltu â phartneriaid a sefydliadau cymunedol i fynd i'r afael ag ymddygiad gwrthgymdeithasol a gweithgareddau troseddol cysylltiedig, ac maen nhw'n gwneud cyfraniad pwysig at wariant ataliol. Mae Llywodraeth Cymru, gan weithio mewn partneriaeth â'r pedwar heddlu yng Nghymru a Heddlu Trafnidiaeth Prydain, wedi cyflwyno'r adnodd ychwanegol hwn, sy'n helpu i wneud gwahaniaeth gwirioneddol i fywydau pobl Cymru.

Gan droi yn ôl at ddiben y ddadl heddiw, y cynnig yw cytuno ar yr adroddiad cyllid Llywodraeth Leol ar gyfer comisiynwyr heddlu a throseddu, sydd wedi ei osod gerbron y Cynulliad. Os caiff ei gymeradwyo, bydd hyn yn galluogi'r comisiynwyr i gadarnhau eu cyllideb ar gyfer y flwyddyn ariannol nesaf. Ond byddwn yn hoffi gwneud y pwynt hefyd, Dirprwy Lywydd, nad wyf i'n credu bod gennym setliad boddhaol ar y materion hyn. Fy mwriad i yw symud ymlaen i greu polisi a threfniadau gweithio newydd yng Nghymru, gyda'n heddluoedd, symud ymlaen gyda phlismona a pholisi diogelwch cymunedol a chyfiawnder.

Gobeithio y bydd yr Aelodau ledled y Siambr gyfan yn cefnogi'r cynnig y prynhawn yma. Ond rwyf hefyd yn gobeithio y bydd yr Aelodau ledled y Siambr gyfan yn deall hefyd y pwysau mawr sydd yn wynebu ein heddluoedd. A gobeithio y bydd yr Aelodau ledled y Siambr hefyd yn fy nghefnogi i wrth imi ddweud wrth Lywodraeth Geidwadol y DU bod ein holl heddluoedd yn haeddu gwell na hyn.