Diolch. Gweinidog, yn ôl ymchwil a gyhoeddwyd ddydd Llun, mae lefelau diabetes yn mynd i ddyblu dros yr 20 mlynedd nesaf, a hynny'n arbennig o wir am ddiabetes math 2, sy'n gysylltiedig â segurdod corfforol. Dangosodd ymchwil ddoe fod 70 y cant o bobl a anwyd rhwng y 1980au cynnar a chanol y 1990au yn mynd i fod dros eu pwysau cyn cyrraedd canol oed. Mae hwn yn achos o fesur iechyd cyhoeddus yn cael ei ddarparu gan adran drafnidiaeth, ac adrannau trafnidiaeth ledled y wlad sydd heb y sgiliau, y gallu na'r diwylliant i fanteisio'n llawn ar gyfleoedd yr agenda hon.

Rwy'n croesawu'n fawr iawn yr hyn yr ydych chi wedi'i ddweud am y bwriad i gynyddu'r buddsoddiad yn sylweddol, ond gyda phob parch, rydym ni wedi clywed am fwriadau yn y Siambr hon ers nifer o flynyddoedd bellach. Dywedasoch chi mai man cychwyn yw'r cyntaf o'r mapiau rhwydwaith integredig hyn. Pasiwyd y Ddeddf hon yn 2013. Dechreuais i ymgyrchu drosti 11 mlynedd yn ôl. Rydych chi wedi eu disgrifio fel sylfaen gadarn. Dyna'r union eiriau a ddefnyddiwyd gan eich rhagflaenydd, Edwina Hart, ym mis Rhagfyr 2015 pan ddisgrifiodd fod y mapiau llwybr presennol yn rhoi'r sylfeini yn eu lle. Mae angen inni symud y tu hwnt i hyn yn gyflym. Mae'n sicr bod angen inni ei gyflymu.

Dywedasoch chi fod rhywfaint o amrywiaeth yn lefelau uchelgais awdurdodau lleol, sy'n dibynnu ar barodrwydd a chred yn yr agenda hon. Ni ddylai ddibynnu ar gred awdurdodau lleol yn yr agenda hon. Mae yna Ddeddf o'r Senedd hon sy'n ei gwneud yn ofynnol iddyn nhw gyflwyno cynlluniau. Ceir canllawiau dylunio sy'n nodi'r glir iawn y gofyniad am rwydwaith sylfaenol, ac am weledigaeth 15 mlynedd. Rwy'n falch iawn eich bod chi wedi dweud wrth bedwar awdurdod lleol nad yw'r hyn yr oedden nhw wedi ei gyflwyno yn ddigon da, ond mae arnaf ofn—ac mae'r grŵp traws-bleidiol ar deithio llesol yr wyf i'n ei gadeirio wedi dwyn ynghyd grwpiau o bob cwr o Gymru—ac mae'r dystiolaeth yn gyson: mae yna syrthni a diffyg uchelgais ar draws Cymru ac, i awdurdodau lleol, anawsterau gwirioneddol o ran capasiti a chefnogaeth gan uwch swyddogion. Dyna pam mae angen i'r ysgogiad ddod gan y Llywodraeth hon.

Felly, fy nghwestiwn i chi, Gweinidog, yw hyn: rydych chi'n dweud eich bod yn mynd i adolygu'r canllawiau teithio llesol, felly beth y mae Llywodraeth Cymru yn mynd i fod yn ei wneud i'w gorfodi? Dyna'r pwynt allweddol. Oes, mae angen y buddsoddiad arnom ni, ac oes, mae angen cefnogaeth traws-adrannol arnom ni, ond mae angen arweiniad arnom o'r brig hefyd. Mae'r ddeddfwriaeth hon ar waith. Dyma ein Deddf nodedig. Mae'n rhaid i ni bellach ddangos mewn gwirionedd ein bod yn credu yn hyn, a'i gyflawni oherwydd mae iechyd cyhoeddus cenedlaethau'r dyfodol yn dibynnu arno.