Mae'n bleser cymryd rhan yn y ddadl yma ar yr adroddiad bendigedig yma, sydd wedi cael ei gynhyrchu gan y Pwyllgor Materion Cyfansoddiadol a Deddfwriaethol. Ac a allaf i ategu'r diolchiadau i'r Cadeirydd presennol, Mick Antoniw, i Huw Irranca-Davies, ein Cadeirydd ni am y naw mis cyntaf, a hefyd i'r clercod a'r ymchwilwyr sydd wedi bod yn gweithio'n ddiwyd y tu ôl i'r llenni i gynhyrchu'r campwaith yma? Achos mi fuodd y beichiogrwydd yn hir, fel maen nhw'n ei ddweud, ac, wrth gwrs, fel mae Mick newydd ddweud, fe wnaeth agweddau newid dros amser, ac felly mae'r adroddiad wedi newid, ac yn cael ei gryfhau fel mae'r cefndir hefyd yn newid. 

Dechreuom ni yn cymryd tystiolaeth a chefndir ynglŷn â Deddf Cymru 2017, ac, wrth gwrs, mae'n wir i nodi yn ystod craffu ar Ddeddf Cymru 2017, fe wnaethom ni ofyn i Ysgrifennydd Cymru, Alun Cairns, Aelod Seneddol, i ddod o flaen ein pwyllgor ni bedair gwaith, ac nid ymddangosodd o gwbl. Dyna'r cefndir o ran sut mae San Steffan yn edrych ar bwyllgorau yn y lle hwn. Ac mae Alun Cairns yn dal i wadu ein bod ni wedi colli pwerau sylweddol efo Deddf Cymru, er ein bod ni gyd yn gwybod yn y lle yma ein bod yn rhuthro drwodd y Mesur Iechyd y Cyhoedd (Isafbris am Alcohol) (Cymru) yn y lle yma cyn inni golli'r pŵer i ddeddfu yn y maes yna ar 1 Ebrill. Ffŵl Ebrill yn wir.

Felly, o golli pwerau efo Deddf Cymru, rydym ni hefyd yn gweld ein bod ni yn colli pwerau efo Bil yr Undeb Ewropeaidd (Ymadael), er bod Alun Cairns yn gwadu hynny hefyd. Gyda'r holl drafodaethau yma efo gadael Ewrop, mae'n amlwg taw ymylol, fel mae Mick Antoniw wedi ei ddweud—ymylol—y mae Cymru wedi bod. Mae'n Llywodraeth ni wedi cael ei rhoi i'r ochr, mae trafodaethau'n cymryd lle ac mae yna benderfyniadau sy'n cael eu cymryd ac nid ydym yn hapus efo nhw. Hyd yn oed gyda materion sy'n bwysig i Gymru, fel materion sydd wedi eu datganoli, nid ydym yn rhan o'r drafodaeth. Dyna pam mae'n allweddol bwysig—yr argymhelliad cyntaf yn yr adroddiad—ein bod ni'n cryfhau  Cyd-bwyllgor y Gweinidogion—cyfarfod llawn. Gwnaethom ni glywed ddoe nad ydy'r cyd-bwyllgor yna wedi cyfarfod ers mis Ionawr 2017. Mae angen ei gryfhau, mae angen iddo gyfarfod, ac mae angen iddo ddiwygio'r ffordd mae'n gweithio—ac nid jest gweithio fel llais Llundain, llais San Steffan, ond fel llais cyfartal i'r Llywodraethau oll yn yr ynysoedd hyn. Mae angen dirfawr i newid hynny. Dyna sail ein hargymhelliad 1 ac argymhelliad 2 a 3. 

Ar ôl i'r busnes Bil ymadael yma fod drosodd mae eisiau diwygio tymor hir ar Gyd-bwyllgor y Gweinidogion i ddod yn gyngor y Deyrnas Unedig sy'n gwneud penderfyniadau cyfartal—pob Llywodraeth, pob senedd-dy yn parchu ei gilydd yn gyfartal. Nid yw hynny'n digwydd ar hyn o bryd. Mae'n hen bryd iddo fe ddigwydd. Dyna pam yn ddirfawr mae angen diwygio system Cyd-bwyllgor y Gweinidogion—cyfarfod llawn—achos mae'n sarhad ar ein cenedl ni ar hyn o bryd ein bod ni'n colli'r pwerau yma ac nid oes yna neb yn gwneud fawr ddim yn ei gylch e. Rydym yn trio gwneud rhywbeth amdano fo fan hyn, mae'n Llywodraeth ni, i fod yn deg, yn gwneud rhywbeth amdano fe, ond nid yw pobl yn gwrando ac maen nhw'n gwadu bod y fath broblem yn bod. Nid yw hynny'n deg ac mae yna amharchu beth sydd wedi digwydd fan hyn yng nghyd-destun datganoli. 

Wrth gwrs, mae eisiau gwell cydweithio rhwng pwyllgorau yn y lle hwn a phwyllgorau yn ein senedd-dai eraill ni. Rydym hefyd eisiau craffu ar Weinidogion o lefydd eraill yn fan hyn. Dyna pam mae gennym ni argymhellion i'r perwyl yna hefyd.

Ond i gloi rŵan, mae angen dirfawr i ddiwygio llywodraethiant yn y Deyrnas Unedig. Ie, yr esgus nawr ydy ein bod ni'n gadael Ewrop, ac rwyf yn sylwi nad yw Aelodau UKIP, wnaeth achosi'r llanast yma o adael Ewrop, yn bresennol i glywed y ddadl ar sut rydym yn trio datrys y llanast. Ond o fod yn y llanast yma, mae angen diwygio'r ffordd mae senedd-dai yn yr ynysoedd hyn yn parchu ei gilydd, yn cydweithio efo'i gilydd, achos ar ddiwedd y dydd, nid jest San Steffan sydd i benderfynu pob peth. 

Mae yna lot o sôn am droi'r cloc yn ôl, onid oes? Ond mae datganoli hefyd wedi digwydd. Mae refferendwm 2011, yr ydym ni wedi ei gael yn fan hyn, yn mynnu pwerau deddfwriaethol i Gymru. Mae angen parchu canlyniad pob refferendwm, nid jest yr un diwethaf. Diolch yn fawr.