Part of the debate – Senedd Cymru am 5:21 pm ar 28 Chwefror 2018.
Unwaith eto, rwy'n dilyn sbin cefnogwyr Brexit, fel y clywsom yn ystod y ddadl ar y refferendwm, ond dyna ni. A gaf fi ddiolch i Blaid Cymru am gyflwyno'r ddadl hon y prynhawn yma? Oherwydd mae'n rhoi cyfle inni dynnu sylw at y risgiau sy'n ein hwynebu wrth inni adael yr UE heb unrhyw fath o gytundeb o ran sut rydym yn masnachu gyda'n partneriaid presennol yn y dyfodol.
Nawr, gwn fod Plaid Cymru wedi ymladd dros aros yn yr UE yn y refferendwm, fel y gwnes innau. Ymladdasom yn galed, ond yn anffodus, hoffwn pe bai'r bleidlais wedi bod o'n plaid. Efallai byddai amlygu beth fyddai canlyniadau a chymhlethdodau gadael y farchnad sengl fel y mae'r cyfryngau yn ei wneud erbyn hyn wedi ein helpu ar y pryd. Fodd bynnag, ni ddigwyddodd, a'r gwahaniaeth yn awr, efallai, yw fy mod i'n dymuno parchu'r rhan fwyaf o fy etholwyr a'u safbwyntiau, ac efallai y rhan fwyaf o'u rhai hwythau—er y gwn fod y Llywydd mewn sefyllfa wahanol, am fod ei mwyafrif hi mewn cyfeiriad ychydig yn wahanol—gan ddiogelu ein heconomi a'r hawliau sylfaenol a gawsom drwy fod yn yr UE. Mae'n siomedig felly, mewn gwirionedd, fod ffocws y ddadl heddiw gan Blaid Cymru wedi'i seilio'n fwy ar semanteg 'yr undeb tollau' ac 'undeb tollau', fel rydym newydd glywed gan y Ceidwadwyr hefyd, yn hytrach na'r angen i sicrhau'r canlyniadau a fydd yn diogelu ein heconomi a lles ein dinasyddion.
Gadewch inni fynd yn ôl at y cwestiwn pwysig ynglŷn â beth fyddai gadael yr undeb tollau yn ei olygu i ni mewn gwirionedd. Credaf fod hynny'n bwysig. Ar yr olwg gyntaf: gwiriadau tollau ar ffiniau'r UE, gan gynnwys y ffin rhwng Gogledd Iwerddon a Gweriniaeth Iwerddon. Gwn fod hynny'n rhywbeth y mae Theresa May wedi dweud nad yw hi ei eisiau, ac mae hi'n dal ati i ddweud ei bod yn gweithio i sicrhau nad yw'n digwydd, ond rydym hefyd wedi tynnu sylw at gwestiwn gwiriadau tollau yn ein porthladdoedd. Gwn fod yr Aelod dros Ynys Môn wedi cyfeirio at y pwynt hwn yn fynych yn ei gyfraniadau yn y Cynulliad, a gofynnaf i'r Aelodau ailddarllen adroddiad y pwyllgor materion allanol ar yr effaith ar borthladdoedd Cymru a busnesau yng Nghymru o ganlyniad. Mae'n rhywbeth y gallai fod angen i chi atgoffa eich hun yn ei gylch o bosibl.
Clywsom sylwadau llefarydd y Ceidwadwyr y bydd technoleg yn datrys y problemau: gwiriadau drwy dechnoleg ddeallus, meddalwedd adnabod rhifau cerbydau, gan ddefnyddio masnachwyr dibynadwy awdurdodedig, a hyd yn oed cysyniad Boris Johnson fod gwiriadau tollau yn debyg i daliadau atal tagfeydd—pwy a ŵyr?