Part of the debate – Senedd Cymru am 5:16 pm ar 28 Chwefror 2018.
Ni ddefnyddiais y term 'perthynas arbennig'. Dyma y mae'r cam nesaf—. Mae'n gwybod o'r dystiolaeth a gawsom yn y pwyllgor mai ar ddechrau cyfnod 2 rydym ni ac ni all y negodiadau llawn y tu allan i'r UE ddechrau hyd nes y byddwn wedi gadael yr UE mewn gwirionedd—wedi gadael yn ffurfiol. Ond fe fydd yna gyfnod pontio, fel y gwyddoch, a bydd hynny'n llyfnhau'r broses honno ymhellach.
Mor rheolaidd â nos yn dilyn dydd, mae Carwyn Jones wedi bod yn codi bwganod am y ffiniau rhwng Gogledd Iwerddon a'r Weriniaeth a'r DU ac ynys Iwerddon; clywsom fwy am hynny gan arweinydd Plaid Cymru heddiw. Rhaid inni gefnogi mynediad at farchnad sengl yr UE ond byddai aros yn y farchnad sengl a'r undeb tollau yn golygu nad ydym i bob pwrpas wedi gadael yr UE o gwbl. Mewn gwirionedd, cadarnhaodd y Prif Weinidog fis Rhagfyr diwethaf y byddai'r ardal deithio gyffredin gydag Iwerddon, a oedd wedi bod yn weithredol ers y 1920au, yn cael ei chynnal a bod y DU a'r UE wedi addo na fyddai unrhyw ffin galed rhwng Gogledd Iwerddon ac Iwerddon. Mae hi hefyd wedi rhybuddio Brwsel heddiw yn erbyn eu galwadau arni i gytuno i ymrwymiadau cyfreithiol ar gyfer atal ffin galed yn Iwerddon, hyd yn oed os yw hynny'n golygu gwiriadau tollau rhwng Gogledd Iwerddon a gweddill y DU.
Mae Prif Weithredwr Cyllid a Thollau ei Mawrhydi wedi dweud yn gyson wrth Weinidogion na fydd unrhyw angen am seilwaith ffisegol ar y ffin rhwng Gogledd Iwerddon a Gweriniaeth Iwerddon o dan unrhyw amgylchiadau, ac roedd adroddiad fis Tachwedd diwethaf, 'Avoiding a hard border on the island of Ireland for Customs control and the free movement of persons,' a ysgrifennwyd gan yr arbenigwr blaenllaw ar dollau, Lars Karlsson, ar gyfer Pwyllgor Materion Cyfansoddiadol Senedd Ewrop, yn nodi mesurau a gyflwynwyd i greu ffiniau llyfn ar draws y byd ac roedd yn cynnig ateb technegol ar gyfer y ffin ar ynys Iwerddon ac ar gyfer dyfodol symudiad pobl a nwyddau rhwng yr UE a'r DU.
Ar ôl i Jeremy Corbyn gefnogi aelodaeth y DU o undeb tollau, disgrifiwyd hyn gan Aelodau Seneddol Llafur a oedd wedi cefnogi Brexit fel brad yn erbyn pleidleiswyr, a chyhuddodd Frank Field AS yr arweinyddiaeth o drin pleidleiswyr fel 'twpsod', ac eto dywedodd ffigyrau a oedd dros aros yn yr UE yn y blaid nad oedd Mr Corbyn wedi mynd yn ddigon pell. Drwy gefnogi undeb tollau, ymddengys bod Mr Corbyn yn rhwygo maniffesto Llafur y DU ac yn bygwth atal y DU rhag llofnodi bargeinion masnach rydd a fyddai'n hybu'r economi ac yn creu swyddi o gwmpas y byd. Fodd bynnag, drwy fethu ymrwymo Llafur i aelodaeth o undeb tollau'r UE, mae datganiad Mr Corbyn yn ddigon amwys mewn gwirionedd i allu golygu unrhyw beth, lle mae'r UE ei hun wedi datgan yn gyson naill ai eich bod yn yr undeb tollau ac yn rhwym i'w rheolau neu'r tu allan iddo.
Mae Prif Weinidog Cymru yn aml yn codi bwganod y bydd i'r DU adael y farchnad sengl a'r undeb tollau yn arwain at ras reoleiddiol i'r gwaelod, a chlywsom ragor o ddarogan gwae gan arweinydd Plaid Cymru i'r un perwyl heddiw. Fodd bynnag, dywedodd Ysgrifennydd Brexit y DU yn glir yr wythnos diwethaf na fydd y DU yn gostwng safonau cyfreithiol a rheoleiddiol er mwyn cystadlu â'r farchnad Ewropeaidd, ac yn hytrach, roedd yn cynnig system o gydnabyddiaeth ar y ddwy ochr. Y mis diwethaf, dywedodd cyn-Weinidog masnach ryngwladol y DU, yr Arglwydd Price, wrth Dŷ'r Cyffredin fod Prydain wedi cytuno mewn egwyddor ar fargeinion masnach rydd eisoes â dwsinau o wledydd tu allan i'r UE yn barod i ddod i rym y diwrnod ar ôl Brexit. Mae realiti economaidd yn gwneud yr holl wae Brexit yn y lle hwn yn destun sbort. Cynyddodd allbwn cynhyrchu'r DU 2.1 y cant yn 2017, gyda gweithgynhyrchu yn sicrhau'r cyfraniad mwyaf ar i fyny. Mae adroddiadau Cydffederasiwn Diwydiant Prydain yn dangos bod llwyddiant Prydain o ran creu swyddi yn mynd i barhau yn 2018 a bod cyfeintiau, elw a chyfraddau cyflogi yn codi yn sector gwasanaethau Prydain. Ac mae gwerthiannau cyflenwyr adeiladu wedi cwblhau blwyddyn arall o dwf—4.8 y cant.
Felly, yn hytrach na masnachu mewn storïau arswyd, rhaid inni adfer rheolaeth ar y naratif a chynnig gobaith i'r cyhoedd. Pleidleisiodd y DU a Chymru dros annibyniaeth gyfreithiol a chyfansoddiadol oddi ar yr Undeb Ewropeaidd. Ein dyletswydd yw cyflawni hynny.