Part of the debate – Senedd Cymru am 5:34 pm ar 7 Mawrth 2018.
Hoffwn ailadrodd llawer o'r hyn a ddywedwyd eisoes, a diolch i Linda a'r llu o bobl sydd wedi llofnodi'r ddeiseb: 6,398. Yn sicr mae'n gwneud gwaith y Pwyllgor Deisebau yn berthnasol iawn pan fydd mater gyda'r fath ymgysylltiad â'r cyhoedd wedi digwydd.
Yn 2015, dywedodd y Dirprwy Weinidog Ffermio a Bwyd ar y pryd fod Llywodraeth Cymru yn ystyried a fyddai'n briodol iddi weithredu ar ei phen ei hun i wahardd yr arfer o ddefnyddio anifeiliaid gwyllt mewn perfformiadau syrcas byw. Dyma ni, dair blynedd yn ddiweddarach, yn parhau i fod heb unrhyw rwystrau cyfreithiol presennol i wahardd yr arfer o ddefnyddio anifeiliaid gwyllt mewn syrcasau yng Nghymru. Mae'r ddadl hon, felly, yn eithriadol o bwysig ac rwy'n cymeradwyo pawb sydd wedi llofnodi'r ddeiseb.
Mae'r achos o blaid gwaharddiad wedi'i gofnodi'n dda ac yn seiliedig ar dystiolaeth dros nifer o flynyddoedd—gydag arolwg barn YouGov yn dangos bod 74 y cant o'r cyhoedd yng Nghymru yn cefnogi'r gwaharddiad. Gwyddom na all unrhyw syrcas ddiwallu anghenion unigryw a chymhleth anifeiliaid gwyllt. Yn hollbwysig, mae adolygiad Llywodraeth Cymru ei hun gan yr Athro Harris yn ategu hyn, gan ddatgan bod tystiolaeth wyddonol yn dangos nad yw syrcasau teithiol sy'n defnyddio anifeiliaid gwyllt yn bodloni'r gofynion lles a nodir yn Neddf Lles Anifeiliaid 2006.
Ymhellach, mae'n nodi:
Nid yw bywyd anifeiliaid gwyllt mewn syrcasau a sŵau teithiol yn “fywyd da” nac yn “fywyd sy’n werth ei fyw".
Yn 2016, dywedodd Ysgrifennydd yr amgylchedd a materion gwledig fod Llywodraeth Cymru yn gweithio tuag at system drwyddedu a'u bod bellach wedi addo cyflwyno ymgynghoriad cyhoeddus ar arddangosfeydd symudol o anifeiliaid. Wel, yn awr, rwyf yma heddiw ynghylch yr egwyddor o wahardd anifeiliaid gwyllt mewn syrcasau. Mae hwnnw'n fater ar wahân, arddangosfeydd symudol o anifeiliaid. Mae'r cymhwysedd i gyflwyno gwaharddiad o dan ddeddfwriaeth sylfaenol wedi bod gan Lywodraeth Cymru ers refferendwm 2011, ac eto nid yw'r pŵer hwn wedi cael ei ddefnyddio hyd yn hyn. Gofynnaf i Ysgrifennydd y Cabinet: mae gennych y pŵer hwn, mae gennych y ddeddfwriaeth—os gwelwch yn dda, er mwyn yr anifeiliaid, a hefyd er mwyn pawb sy'n teimlo mor gryf am hyn, defnyddiwch y pŵer hwnnw.
O ystyried pa mor bell rydym yn llusgo ar ôl deddfwrfeydd eraill mewn lleoedd fel Bolifia, Bosnia, Paraguay, Periw, Costa Rica a Croatia, yn ogystal â'r Alban a Gweriniaeth Iwerddon yn nes at adref, mae'n amlwg ei bod hi'n bryd bellach. Mae'r RSPCA wedi tynnu sylw at botensial defnyddio adran 12 o'r Ddeddf Lles Anifeiliaid yn hytrach na deddfwriaeth sylfaenol i ganiatáu i Lywodraeth Cymru wneud rheoliadau'n hawdd i gyflwyno gwaharddiad a fyddai'n weithredol ar unwaith, gan arbed amser ac adnoddau seneddol, a rhai anifeiliaid o bosibl.
Byddai'n ddiddorol gwybod pa ystyriaeth y mae Llywodraeth Cymru wedi'i rhoi i ddefnyddio'r pwerau hyn yn y ffordd hon. Gwyddom fod y dull hwn wedi'i ddefnyddio yn 2010 i gyflwyno gwaharddiad ar ddefnyddio coleri sioc drydan ar gŵn a chathod yng Nghymru, ac yn fwy diweddar gan Lywodraeth Iwerddon i gyflwyno gwaharddiad syrcas yng Ngweriniaeth Iwerddon. Os yw'n ddigon da iddynt hwy, mae'n rhaid ei fod yn ddigon da i Gymru.
Nododd tystiolaeth a ddarparwyd gan y deisebydd bryderon am anafiadau i anifeiliaid gwyllt mewn amgylchedd syrcas, gan fanylu'n arbennig ar anaf i goes ôl llew mewn syrcas ger Caerfyrddin a'r briwiau agored a gwlyb ar goesau camel ifanc. Ysgrifennydd y Cabinet, mae'r rhain yn amlwg yn faterion lles anifeiliaid. Mae'r dystiolaeth yno, wedi'i chefnogi gan eich Llywodraeth eich hun. Mae'r gefnogaeth yno. Gwyddom fod y rhan fwyaf o bobl yng Nghymru yn cefnogi gwaharddiad, ac mae hyn wedi bod yn ein maniffesto—y Ceidwadwyr Cymreig—ers blynyddoedd lawer. A wnewch chi gadarnhau heddiw y byddwch yn gweithredu gwaharddiad.
Yn olaf, diolch enfawr i Linda Joyce Jones, oherwydd nid yw'n wleidydd, ond mae'n wraig benderfynol iawn. Pan ddywedodd Bethan yn gynharach sut roedd hi wedi bod yn ysgrifennu atoch, nid ysgrifennu'n unig a wnaeth, mae hi wedi ein plagio, a gwnaeth hynny mewn ffordd hyfryd, a diolch iddi am ein plagio, oherwydd nid yw wedi gadael i hyn fynd am eiliad. Os nad yw wedi ein cyrraedd drwy lythyr, drwy e-bost, drwy alwadau ffôn, mae hi wedi ein cyrraedd drwy'r cyfryngau cymdeithasol. Gwnaeth yr hyn y gallwch chi fel gwleidydd ei orffen yn awr mewn gwirionedd—canlyniad hyn. Gwnewch Linda yn hapus, gwnewch ni fel Aelodau Cynulliad, gwnewch ein hetholwyr, gwnewch ein hymwelwyr, ond yn bennaf oll, gwnewch yr anifeiliaid hynny'n hapus. Dim mwy o anifeiliaid gwyllt mewn syrcasau. Diolch.