Symudwn ymlaen at eitem 4, sef y datganiadau 90 eiliad, ac yn gyntaf yr wythnos hon, David Melding.

Diolch i chi, Lywydd. Mae'n briodol ein bod yn talu teyrnged heddiw i Nicholas Edwards a fu farw ddydd Sadwrn. Fel Ysgrifennydd Gwladol Cymru rhwng 1979 a 1987, gwnaeth gyfraniad parhaus i fywyd cyhoeddus Cymru. Yma yn y Senedd, mae gweledigaeth Nick Edwards ar gyfer sicrhau adfywiad trefol ym Mae Caerdydd yn amlwg iawn. Y bore yma, euthum ar draws y morglawdd a chael golygfeydd o ddinas wirioneddol hardd. Mae ysgrif goffa The Guardian am yr Arglwydd Crucywel yn pwysleisio'r anawsterau a wynebodd wrth ddechrau'r broses drawsnewid, a dyfynnaf:

Er iddo gael ei wawdio ar y pryd, roedd Edwards yn gywir pan ddisgrifiodd brosiect y bae fel un o'r enghreifftiau gorau o adfywio trefol yn y wlad. 

Yn fyr, roedd yn ddyn â chanddo weledigaeth ac arweinyddiaeth, yn enwedig pan heriodd y Trysorlys i sicrhau cyllid ar gyfer y prosiect.

Fodd bynnag, bydd cyflwyno strategaeth anabledd dysgu Cymru yn 1983, rwy'n credu, yn cael ei ystyried yn gyflawniad mwy byth, a hynny oherwydd ei fod wedi gosod safonau cwbl newydd ar gyfer ymarfer gorau sydd wedi'u hefelychu ar draws y byd. Sefydlodd y strategaeth ar gyfer Cymru gyfan yr hawl sydd gan bobl ag anableddau dysgu i fywydau normal yn y gymuned; i gael eu trin fel unigolion, ac i gael y gwasanaethau cyhoeddus gorau sydd ar gael i gyflawni eu potensial i'r eithaf.

Ddirprwy Lywydd, mae'n rhaid i ddemocratiaeth ffyniannus gydnabod y cyfraniadau adeiladol a wnaed gan draddodiadau gwleidyddol gwahanol. Roedd cyfnod Nick Edwards yn ei swydd fel Ysgrifennydd Gwladol Cymru yn hwy na'r un Ysgrifennydd Gwladol Cymru arall, ond drwy estyn y tu hwnt i'w draddodiad gwleidyddol ei hun, gallodd wneud cyfraniad arloesol a gryfhaodd fywyd cenedlaethol Cymru. Wrth gydymdeimlo â theulu yr Arglwydd Crucywel, mae hefyd yn anrhydedd i allu mynegi ein diolch am ei lwyddiannau parhaol.

Diolch. Angela Burns.

Diolch i chi, Ddirprwy Lywydd. Yng nghymdeithas heddiw, sy'n cael ei gyrru gan ddefnyddwyr, gall pawb ohonom fod yn euog o gymryd pethau'n ganiataol, pethau nad oes gan bobl eraill ar draws y byd mohonynt. Er enghraifft, rydym yn gallu prynu amrywiaeth o ffrwythau a llysiau egsotig o bob rhan o'r byd yn ein siopau lleol. Fodd bynnag, nid yw llawer o bobl mewn gwledydd sy'n datblygu mor ffodus â ni. Byddent wrth eu boddau'n cael banana gyda'u brecwast, afocado gyda'u cinio a grawnwin gyda'u swper, ond mae'n rhaid iddynt oroesi ar reis a ffa, neu nwyddau sylfaenol cyfatebol, ar gyfer bob pryd bwyd y maent yn ei fwyta. Deiet annigonol o reis a ffa plaen yw'r realiti i rai o'r bobl sy'n byw mewn tlodi eithafol. Am y rheswm hwn, rwyf wedi cytuno i gefnogi a hyrwyddo'r Mean Bean Challenge. Cafodd ei chreu gan elusen wych Tearfund Cymru, sy'n asiantaeth datblygu a chymorth Cristnogol.

Mae'r tîm arlwyo yma yn y Cynulliad wedi cytuno i roi reis a ffa ar y fwydlen bob dydd yr wythnos hon ac maent yn gofyn am roddion bach tuag at yr elusen. Syniad yr her hon yw bwyta reis, ffa pob a cheirch yn unig am bum diwrnod cyfan; dim byd melys, dim halen ac yn waeth na dim, dim caffein. Rwyf wedi dilyn y deiet hwn am un diwrnod hyd yma—rwyf am geisio ei ddilyn am ychydig ddyddiau yn rhagor—ac rwy'n annog unrhyw Aelod Cynulliad neu aelod arall o staff i roi cynnig ar yr her naill ai yfory neu amser cinio ddydd Gwener ac i roi rhodd fach a rhannu'r neges ag eraill. Mae'n aberth rwy'n barod i'w wneud i atgoffa fy hun am drafferthion cymaint o bobl ledled y byd.

Mae Tearfund yn elusen wych ac mae wedi gweithio'n galed i hyrwyddo'r Mean Bean Challenge. Hoffwn ddiolch hefyd i Rob a staff arlwyo Charlton House sydd wedi cefnogi hyn, ac rwy'n annog pob un ohonoch i gymryd rhan.

Jayne Bryant.

Mae Hugo Thompson, Monty Williams, John Morgan a Joel Wood, i gyd o Gaerllion, wedi llwyddo i gwblhau cwrs rhwyfo anoddaf y byd—y Talisker Whisky Atlantic Challenge. Maent wedi rhwyfo 3,000 o filltiroedd ar draws môr yr Iwerydd i godi ymwybyddiaeth ar ran Diabetes UK.

Penderfynasant gychwyn ar y daith uchelgeisiol hon ar ôl i Hugo gael diagnosis o ddiabetes math 1 yn 2015. Roedd Hugo yn benderfynol o brofi na fyddai'n ei ddal yn ôl, a ffurfiodd y cyfeillion Team Oarstruck. Gan ddechrau ar yr Ynysoedd Dedwydd ar 14 Rhagfyr, wynebodd Team Oarstruck amodau tywydd eithafol, salwch môr a blinder llethol. Cymerodd 55 diwrnod, dwy awr a 23 munud, ond ar 7 Chwefror, cyrhaeddasant ben eu taith yn Antigua.

Mae hon yn gamp anhygoel. Mae llai o bobl wedi rhwyfo ar draws môr yr Iwerydd na sydd wedi bod i'r gofod. Mae eu taith wedi cael ei gofnodi yn llyfrau record y byd gan mai Hugo yw'r person cyntaf â diabetes i gwblhau'r daith. Maent wedi codi dros £9,000 ac wedi cael cefnogaeth helaeth.

Fel cadeirydd y grŵp trawsbleidiol ar ddiabetes, a'u Haelod Cynulliad lleol, rwy'n hynod falch o Team Oarstruck. Rydym yn gobeithio eu croesawu i'r Senedd ym mis Mehefin i glywed mwy am eu cyflawniad arwyddocaol. Mae codi ymwybyddiaeth yn hanfodol. Nid yw bron un o bob pedwar plentyn yng Nghymru yn cael diagnosis o ddiabetes math 1 hyd nes eu bod yn sâl iawn. Y symptomau cyffredin yw: mynd i'r toiled yn aml, syched, blinder, colli pwysau.

Mae Team Oarstruck wedi datblygu o fod yn rhwyfwyr amatur gyda syniad mawr i fod yn rhwyfwyr sydd wedi torri record byd. Mae eu hymroddiad a'u hymrwymiad i'r achos yn ysbrydoliaeth.

Diolch.