Cwestiynau Heb Rybudd gan Arweinwyr y Pleidiau

Part of 1. Cwestiynau i'r Prif Weinidog – Senedd Cymru am 1:41 pm ar 17 Ebrill 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Carwyn Jones Carwyn Jones Labour 1:41, 17 Ebrill 2018

(Cyfieithwyd)

Yn ail, nid yw dogfennau sy'n fasnachol gyfrinachol, o dan y dehongliad a'r diffyg eglurder sydd gennym ni nawr, yn destun cyfrinachedd mwyach. Mae'n golygu y gallai fod yn bosibl cyhoeddi unrhyw ddogfen— cais tender er enghraifft, dogfen fasnachol gyfrinachol—heb eglurhad pellach. Dyna wirionedd y sefyllfa heb eglurhad pellach. [Torri ar draws.] Os nad yw'r Aelodau eisiau gwrando—. Rwy'n ceisio cyflwyno achos rhesymol yma iddyn nhw. Os nad ydyn nhw eisiau gwrando, mater iddyn nhw yw hynny.

Yn bwysicach, pe byddai chwythwr chwiban yn cysylltu â Gweinidog gyda honiad difrifol ar sail cyfrinachedd, a bod dogfen yn cael ei chreu o ganlyniad i hynny, nid oes unrhyw sicrwydd o gyfrinachedd heb eglurhad pellach mwyach. Nid oes unrhyw sicrwydd. Ni allaf roi, fel Prif Weinidog, unrhyw sicrwydd o gyfrinachedd i unrhyw un, ac ni all unrhyw Weinidog Cymru arall ychwaith, tan i'r mater hwn gael ei egluro—tan i'r mater hwn gael ei egluro. Mae hefyd yn golygu nad yw unrhyw berson sy'n llunio dogfen yn gyfrinachol, neu sy'n rhoi tystiolaeth yn gyfrinachol i unrhyw ymchwiliad, yn gallu cael sicrwydd llwyr o gyfrinachedd erbyn hyn. Dyna pa mor ddifrifol yw'r sefyllfa.

Nawr, sut gellir datrys hyn? Sut gellir datrys hyn? Wel, mae tair ffordd o'i ddatrys. Yn gyntaf oll, newid i'r gyfraith—adran 37. Ni allwn wneud hynny. Mae adran 37 wedi'i drafftio yn eithriadol o wael ac nid oes neb yn gwadu hynny. Ni allwn wneud dim am hynny. Yn ail—nid fy newis cyntaf—yw'r i'r mater gael ei benderfynu yn y llysoedd trwy gyfrwng datganiad. Nid dyna'r ffordd y byddwn yn dymuno ymdrin â hyn. Mae'n rhaid i ni warchod ein sefyllfa fel Llywodraeth. Y drydedd ffordd o wneud hyn yw i brotocol gael ei ddatblygu, fel sy'n digwydd ym mhob Senedd arall—datblygu protocol—er mwyn i'r Aelodau ddeall beth fyddai'n briodol a pha ddogfennau y byddai modd eu cyhoeddi yn y dyfodol. Dyna'n union sy'n digwydd yn San Steffan. Nid oes unrhyw reswm pam na all hyn ddigwydd yn y Cynulliad.

Felly, ailadroddaf y cynnig yr ydym ni eisoes wedi ei wneud i'r Comisiwn, ac rydym ni'n ei wneud yn ddidwyll, sef nad yw dadl yfory yn sensitif o ran amser ac nid wyf yn argymell canslo'r ddadl—nid wyf yn dadlau o blaid diddymu'r ddadl—ond ceir cyfle i'r ddadl honno gael ei chynnal yn y dyfodol. Yr hyn sy'n amlwg yn y fan yma yw bod materion cyfreithiol a chyfansoddiadol difrifol sydd wedi codi y mae angen eu datrys, a'r ffordd i'w datrys, does bosib, yw i hyn gael ei wneud yn gweithio gyda'r Comisiwn i ddatblygu protocol i roi mwy o eglurder i'r Aelodau. Gwnaf y cynnig hwnnw i'r Comisiwn ac, yn wir, i chithau, Llywydd, i ymdrin â'r mater hwn mewn ffordd sy'n osgoi'r angen am gamau cyfreithiol.