3. Datganiad gan y Gweinidog Plant a Gofal Cymdeithasol: Bil Cyllido Gofal Plant (Cymru)

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:36 pm ar 17 Ebrill 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Mark Reckless Mark Reckless Conservative 3:36, 17 Ebrill 2018

(Cyfieithwyd)

Rwy'n falch o glywed y bydd hyn yn benigamp erbyn y daw i Gaerdydd. Ac fe hoffwn i ddiolch i'r Gweinidog yn arbennig am ei eglurder yn dweud bod yr elfen gofal plant hon wedi'i anelu at rieni sy'n gweithio, ac mae sawl cyfaddawd, ac mae rhai na fyddant yn elwa, ac mae wedi mynd ati yn y modd hwnnw, a byddwn yn gweld sut y mae'n gweithio, yn unol â maniffesto ei blaid. Fe hoffwn i ddweud hefyd, oherwydd ei fod yn cwmpasu 48 wythnos y flwyddyn, ni fydd rhai o'r astudiaethau eraill—boed ynglŷn â Quebec, neu fannau eraill—efallai mor berthnasol o ran beth fydd yr effaith ar y graddau y bydd rhieni'n gweithio. Ac rwy'n gobeithio y bydd yn llwyddo i weld niferoedd sylweddol uwch, ac, os felly, dylai hynny effeithio ar yr adnoddau sydd ar gael i Lywodraeth Cymru, pan ddatganolir y cyfraddau treth incwm i Gymru y flwyddyn nesaf.

A gaf i, fodd bynnag, gwestiynu'r dull o roi pwerau i Weinidogion Cymru er mwyn defnyddio Cyllid a Thollau EM yn asiant? Ymddengys fod consensws yn y Siambr—neu o leiaf hyd yma—o ran defnyddio Cyllid a Thollau EM, ac mae gan Gyllid a Thollau EM brosesau sicr o ran sut mae'n cadw gwybodaeth yn ddiogel. Ac maent yn cynnwys protocolau clir iawn ynglŷn â rhyddid, neu fel arall, Gweinidogion y DU i weld gwybodaeth am drethdalwyr unigol. Eto, dywed y Gweinidog ei fod eisiau deddfwriaeth sy'n galluogi Gweinidogion Cymru i weld yr wybodaeth sydd ei hangen i gadarnhau cymhwysedd. Pam? Mae Cyllid a Thollau EM yn gweithio yn y maes hwn drwy weld a yw'r ymgeisydd yn gymwys, ac os felly, maent yn rhoi cyfeirnod i'r ymgeisydd hwnnw i'w alluogi i gael y gofal plant maent yn gymwys i'w gael. Os mai Cyllid a Thollau EM fydd asiant Llywodraeth Cymru, fel y dywed, pam fod angen iddo sicrhau y gall Gweinidogion Cymru weld gwybodaeth trethdalwyr yn y modd hwn?

Hefyd a wnaiff hefyd egluro rhai o'r cysylltiadau y mae'n eu gwneud rhwng y system yn Lloegr—neu yr hyn y mae'n ei alw yn  system Lloegr, ond y credaf efallai mewn rhai cyd-destunau ei fod yn system ar gyfer y DU—a'r hyn a gynigir yng Nghymru? Mae'n cyfeirio at fân drafferthion ym model Lloegr. Rwy'n credu mewn gwirionedd y bu anawsterau mawr ledled y DU wrth weinyddu gofal plant di-dreth, y mae rhieni yn gymwys ar ei gyfer yng Nghymru, ar yr un sail yn union ag y maent yn Lloegr, a dyna'r agwedd lle bu problem fawr. Digwyddodd hyn oherwydd bod tri math o ofal plant am ddim yn Lloegr: ar gyfer plant dyflwydd oed ar sail cymhwysedd budd-daliadau penodol, gan gynnwys credydau treth, os yw'r incwm yn is na £16,190 flwyddyn; yna, ceir y cynnig cyffredinol, sydd ar gyfer y 15 awr; ac yna mae 30 awr ar gyfer plant tair a pedair blwydd oed, sydd y broblem fawr, ac sydd wedi bod yn broblem fawr oherwydd y cyswllt gyda'r system y mae Cyllid a Thollau yn ei gweithredu ledled y DU ar gyfer gofal plant di-dreth. Er mwyn cael y 30 awr hwnnw yn hytrach na'r 15 awr a gaent cyn hynny, mae rhieni cymwys o Loegr wedi gorfod sefydlu cyfrif gofal plant, a fyddai'n eu galluogi i fanteisio ar y budd-dal sydd ar gael ledled y DU, a dyma fu'r porth ar gyfer cael yr oriau ychwanegol hynny ar gyfer y plant teirblwydd oed. A dyna'r maes ble cafwyd y broblem fawr iawn hon. A wnaiff y Gweinidog gadarnhau mai'r hyn y mae Llywodraeth Cymru yn bwriadu ei wneud yw gwneud system Cymru gyfan yn ddibynnol ar y porth hwnnw?

A all hefyd egluro pam mae'n angenrheidiol creu cyfrif ar gyfer gofal plant di-dreth ar gyfer y DU gyfan i gael cynnig gofal plant am ddim am y 48 awr? Dyna'r model y mae Cyllid a Thollau EM wedi ei ddewis hyd yma, ond dyna'r un sydd wedi bod yn arwain at y problemau. Gobeithio ei fod yn gywir y caiff y problemau hyn eu datrys, ond carwn dynnu ei sylw at y ffaith y bydd y system gyfan yn dibynnu ar hwnnw a thynnu ei sylw at rai o'r peryglon sydd ynghlwm wrth hynny.