Part of the debate – Senedd Cymru am 5:31 pm ar 18 Ebrill 2018.
Lywydd, mae adran 37 yn faes cymhleth, a'r hyn y mae Llywodraeth Cymru yn ei geisio yw eglurder. Byddai hyn wedi bod yn well, yn ein barn ni, cyn i'r ddadl heddiw gael ei chynnal. Yn anffodus, nid oes gwahaniaeth barn amlwg rhwng Llywodraeth Cymru a Chomisiwn y Cynulliad. Rhaid inni symud yn awr i ddatrys y mater hwn, a hynny heb orfod troi at y llysoedd.
Mae Llywodraeth Cymru yn gwrthwynebu'r cynnig hwn ac yn gofyn i'r Aelodau bleidleisio yn ei erbyn am y rhesymau canlynol. Yn gyntaf, mae'r cynnig y tu allan i gwmpas pwerau'r Cynulliad, fel y'u nodir yn adran 37 o Ddeddf Llywodraeth Cymru 2006. Y rheswm am hyn yw bod y ddarpariaeth hon yn cynnwys materion sy'n berthnasol i arfer swyddogaethau Gweinidogion Cymru yn unig, yn hytrach na'r nifer gyfyngedig o swyddogaethau y gellir eu harfer gan y Prif Weinidog yn unig. Comisiynwyd a chyflawnwyd yr adroddiad dan sylw yn unol â swyddogaethau sy'n arferadwy gan y Prif Weinidog yn unig, ac felly, ym marn Llywodraeth Cymru, mae y tu allan i gwmpas y pŵer adran 37.
Yn ail, mae Llywodraeth Cymru yn credu bod y cynnig yn codi cwestiynau ynglŷn â'r dull priodol o gynnal busnes y Cynulliad—un o'r seiliau lle y ceir disgresiwn i wrthod y cynnig. Ceir arfer hirsefydlog o beidio â datgelu adroddiadau ymchwiliadau i achosion o ddatgelu heb ganiatâd, sy'n ymestyn, fel y clywsom, ar draws Llywodraethau ledled y Deyrnas Unedig. Mae hyn oherwydd y perygl o niweidio cyflawniad a chyfrinachedd ymchwiliadau yn y dyfodol. Hefyd, pe bai'n ofynnol datgelu adroddiadau ar ymchwiliadau i ddatgelu heb ganiatâd i'r Cynulliad, ceir risg glir yn y dyfodol, efallai na fydd unigolion yn barod i wirfoddoli gwybodaeth neu gydweithredu mewn ymchwiliadau dilynol, ac nid oes yr un ohonom am weld y canlyniad hwnnw.
Ym marn Llywodraeth Cymru, nid yw'r cynnig heddiw yn ddull priodol o ddatrys y mater hwn. Hoffwn bwysleisio mai'r hyn a fyddai orau gan y Llywodraeth yw gallu perswadio'r Cynulliad ynglŷn â'i safbwynt a chytuno ar sail ar gyfer gweithredu adran 37. Fodd bynnag, yn absenoldeb cytundeb gyda'r Cynulliad ynghylch cwmpas adran 37, efallai fod angen inni ofyn i lys ddehongli'r gyfraith inni a dyna sail y Prif Weinidog dros ysgrifennu at y Llywydd yn gynharach yr wythnos hon.