O bryd i'w gilydd, rydym wedi trafod materion rhyngwladol. Yn y gorffennol, gwn ein bod wedi edrych ar fater apartheid yn Ne Affrica a Nelson Mandela. Trafodasom Gatalonia yn ddiweddar ac yn sicr, rwyf wedi crybwyll materion yn ymwneud â'r Ukrain, ac yn ystod y sesiwn ddiwethaf, cawsom drafodaethau ar faterion yn ymwneud ag arfau niwclear. Rwy'n cytuno, er hynny, fod yn rhaid inni fod yn ofalus ynglŷn â thrafod materion rhyngwladol yma. Nid oes gennym bwerau i wneud penderfyniadau uniongyrchol na chyfrifoldebau datganoledig mewn rhai meysydd, ond rwy'n credu, fel Senedd, na allwn anwybyddu'r effaith a gaiff rhai digwyddiadau rhyngwladol a'r effaith ar ein hetholwyr, yn enwedig yn y meysydd lle mae pobl eisiau gwybod beth yw ein barn, yn enwedig lle y ceir cwestiynau moesol  a gwleidyddol pwysig iawn. Credaf fod hyn yn un o'r rheini.

A gaf fi ddweud nad wyf yn beirniadu Prif Weinidog Cymru ynglŷn â hyn? Mae wedi mynegi barn sy'n un a goleddir gan lawer o bobl. Nid yw'n farn neu'n ymagwedd y cytunaf â hi, ond credaf fod hwn yn faes lle mae'n rhaid i ni barchu safbwyntiau a barn wahanol. Y cwestiwn i mi—y cwestiwn sylfaenol i mi yw hyn: y methiant i ymgysylltu â'r Senedd a sicrhau cefnogaeth. Ac mae'n duedd—mae'n duedd anffodus sydd wedi bod yn digwydd yn San Steffan o symudiadau i fynd heibio i'r Senedd. Roedd holl fater erthygl 50 yn ymwneud â mynd heibio i'r Senedd. Mae materion ynghylch y Bil ymadael yn ymwneud â mynd heibio i'r Senedd. Mater o dristwch mawr oedd bpd y mater hwn, pan gododd, unwaith eto yn ymwneud ag osgoi a pheidio ag ymddiried yn y Senedd; peidio ag ymddiried yn y bobl a etholwyd gan bobl y DU i wneud y penderfyniadau hyn mewn gwirionedd.

Gallaf ddweud o ran yr hyn rwy'n ei wybod am y cyrchoedd taflegrau a ddigwyddodd, targedu tomenni cemegol penodol a gallu cemegol, pe bawn i'n AS yn San Steffan ac wedi cael manylion ymosodiad a ganolbwyntiai'n benodol ar ddinistrio'r rheini, buaswn wedi cymeradwyo hynny mewn gwirionedd. Ond y pwynt sylfaenol yw eu bod wedi mynd heibio i'r Senedd ac ni chafodd ran yn hyn. Mae'n gynsail gwleidyddol mor beryglus, yn ffordd beryglus i ni fynd ar hyd-ddi, yn enwedig yn yr hinsawdd ryngwladol bresennol.

Euthum yn ôl i edrych ar y datganiad a wnaeth Robin Cook, a sefydlodd y confensiwn y dylid gofyn i'r Senedd gymeradwyo ymosodiad, ac rwy'n credu ei bod hi'n werth myfyrio ar hynny. Dyma'r hyn a ddywedodd: '

O ddechrau'r argyfwng presennol— mae hyn yn 2003,

—fel arweinydd y tŷ, rwyf wedi pwysleisio hawl y lle hwn i bleidleisio ar ba un a ddylai Prydain fynd i ryfel. Bu'n hoff thema sylwebwyr nad oes gan y Tŷ hwn rôl ganolog mwyach yng ngwleidyddiaeth Prydain. Ni allai dim ddangos yn well eu bod yn anghywir nag i'r Tŷ hwn ymatal rhag anfon milwyr i ryfel nad oes cytundeb rhyngwladol iddo na chefnogaeth yn y wlad hon. Rwy'n bwriadu ymuno â'r rheini nos yfory a fydd yn pleidleisio yn erbyn ymosodiadau milwrol yn awr. Am y rheswm hwnnw, ac am y rheswm hwnnw'n unig, a chyda chalon drom, rwy'n ymddiswyddo o'r Llywodraeth.

Roedd y pwynt a sefydlodd Robin Cook yn un o egwyddor sylfaenol, sef mai sefydliadau democrataidd yn y pen draw, yn y byd modern hwn, y byd peryglus hwn rydym yn byw ynddo, ddylai fod y cyrff sy'n cymeradwyo mynd i ryfel, sy'n cymeradwyo ymosodiadau milwrol. Os trown ein cefnau ar hynny, rydym yn dilyn llwybr peryglus iawn. Beth y mae'n ei ddweud am ddemocratiaeth os yw gweithredoedd Prif Weinidog yn seiliedig ar, 'Ni allaf ymddiried yn y bobl a etholwyd i wneud y penderfyniadau hyn gan bobl y Deyrnas Unedig, felly, fe ddefnyddiaf fraint hen ffasiwn er mwyn gweithredu.' Mae'n tanseilio ac yn difrïo ein sefydliadau democrataidd. Gweithred o lwfrdra ar ran y Prif Weinidog ydoedd a dyna pam yr oedd hi'n sylfaenol anghywir a dyna pam y mae cymaint o ddicter, nid ynglŷn â'r penderfyniad—nid ynglŷn â'r hyn sydd wedi digwydd mewn gwirionedd—ond y penderfyniad a'r ffordd y cafodd ei wneud a'r ffaith ei bod wedi osgoi gwrando ar lais pobl y wlad hon.