Part of the debate – Senedd Cymru am 7:41 pm ar 18 Ebrill 2018.
Rydych yma bob dydd Mawrth. Rydym i gyd yma bob dydd Mawrth. Ond wrth gwrs, rydym hefyd yn gwneud y pwynt mwy cyffredinol eich bod chi yma, ac fe siaradoch o blaid ymosodiadau'r Prif Weinidog Ceidwadol yn Syria, a byddem yn disgwyl ichi fod yma i ddweud wrthym pam y gwnaethoch hynny. A chredaf y byddai llawer o'ch Aelodau Llafur yn disgwyl i chi ddweud wrthym pam y gwnaethoch hynny hefyd.
Nid ni yw'r bobl sy'n eich dwyn i gyfrif am hyn. Rydym yma ar ran pobl Cymru, a phan fo Llywodraeth y DU yn ymrwymo cyllid, fel y nododd Leanne Wood ar ddechrau'r ddadl hon, yn ymrwymo ein milwyr a'n dynion a'n menywod yn y lluoedd arfog, o Gymru o bosibl, ac yn peryglu diogelwch y wlad hon drwy gyflawni ymosodiadau dramor, sy'n bwynt y mae Jeremy Corbyn wedi ei wneud dro ar ôl tro, yna does bosibl nad yw hynny'n effeithio arnom yma yng Nghymru, a'n bod ni'n iawn i drafod hynny. Nid ni sy'n penderfynu'r pethau hyn, ond rydym yn iawn i'w trafod oherwydd rydym yn anfon neges yn ôl at ein hetholwyr sydd, fel y nododd nifer o'r Aelodau—fe wnaeth Bethan Sayed, a Mick Antoniw hefyd, y pwynt hwn rwy'n credu—fod nifer o etholwyr wedi cysylltu â ni i ddweud , 'Ble mae eich moesoldeb? Beth yw eich safbwynt ar y materion hyn?' Efallai na fyddwch bob amser yn plesio eich etholwyr pan fyddwch yn Aelod Cynulliad yn ymdrin â materion San Steffan, ond maent eisiau clywed gennych. Felly, o'r Siambr hon rydym yn anfon y negeseuon hynny'n ôl, a byddwn yn anfon yn ôl naill ai ein cefnogaeth neu beidio fel y bo'n berthnasol.
Credaf fod dwy thema wedi dod i'r amlwg o'r ddadl hon. Yn gyntaf oll, mae'r mater ynglŷn ag a ddylai'r Senedd fod wedi'i galw'n ôl i benderfynu hyn, a'r confensiwn a wnaed mor rymus gan Robin Cook—ac roeddwn gyda Julie Morgan, fel yr oedd Adam Price hefyd, yn San Steffan pan wnaeth ei araith ymddiswyddo, a phan wnaeth y confensiwn enwog hwnnw. Ond fel y mae Mick Antoniw wedi nodi, wedi ein hatgoffa mewn gwirionedd, mae confensiynau'n bethau rhyfedd iawn yn y cyfansoddiad Prydeinig. Gellir eu torri yn ogystal â'u gosod, a'r hyn rydym yn pryderu amdano yma yw bod confensiwn Cook wedi'i dorri gan y penderfyniad hwn i gyflawni ymosodiad—nid gweithred amddiffynnol, ond ymosodiad—mewn gwlad dramor fel rhan o gynghrair heb droi at y Senedd. Pan fyddwch yn gweld confensiynau'n cael eu torri yn y fath fodd, beth yw gwerth confensiwn Sewel? Pa werth sydd i'n dadleuon ynghylch fframweithiau a Brexit a phopeth a ddaw o hynny, pan welwn fod Llywodraeth San Steffan yn gweithredu mewn ffordd benodol? Felly, rwy'n credu bod y mater hwnnw wedi ei roi gerbron yn gryf iawn.
Yna mae'r ymosodiad ei hun. Hoffwn ddiolch yn arbennig i Mike Hedges a Julie Morgan am eu cyfraniadau ar hyn. Caiff ei grisialu mewn cwestiwn syml: a ydym yn teimlo heddiw fod y bobl yn Syria yn cael eu diogelu'n well, yn cael gofal gwell, yn edrych ymlaen at ddyfodol mwy diogel yn dilyn yr ymosodiad? [Torri ar draws.] Mae ymyriad ar eich eistedd yn nodi efallai eu bod. Nid wyf yn derbyn hynny, ond mae'n ddadl i'w gwneud. Ond credaf mai barn y mwyafrif yma, rwy'n synhwyro, fyddai nad ydym yn derbyn hynny mewn gwirionedd. Felly mae angen inni ofyn: pam y cyflawnwyd yr ymosodiad hwn? Wel, mewn gwirionedd fe'i cyflawnwyd am resymau geowleidyddol. Fe'i cyflawnwyd i gefnogi Trump, i edrych fel pe baem wedi ein cysylltu â Trump. Pan aeth llaw farw Trump i law Theresa May i'w thywys ar gyfeiliorn—dyna lle y dechreuodd y syniad hwn fod yn rhaid inni fod wedi ein cysylltu â pholisi tramor Americanaidd anwadal iawn. Nawr, beth bynnag yr oeddech yn ei feddwl o'r neoconiaid yn Irac ac Affganistan, ac nid oeddwn yn meddwl llawer ohonynt—. [Torri ar draws.] Mewn eiliad, os caf. Nid oeddwn i'n meddwl llawer ohonynt. Roedd hi'n glir beth oedd y polisi tramor hwnnw. Yr anhawster, wrth gwrs, oedd nad oedd ganddynt unrhyw bolisi ar gyfer yr hyn a ddigwyddai i'r gwledydd ar ôl ymyrraeth filwrol, ond roedd hi'n glir beth oedd llwybr ymyrraeth filwrol. Nid wyf yn meddwl y gwelwn hynny gan yr Arlywydd Trump ac felly, nid wyf yn credu y dylai Prif Weinidog y Deyrnas Unedig gysylltu'n rhy agos â pholisi tramor afreolus o'r fath. Fe ildiaf i David Melding.