8. A wnaiff y Prif Weinidog ddatganiad am bolisi Llywodraeth Cymru ar gyfer cefnogi ysgolion gwledig yng Nghanol De Cymru? OAQ52019

Cynhaliwyd ymgynghoriad gennym yn ddiweddar ar gryfhau'r cod trefniadaeth ysgolion o ran rhagdybiaeth yn erbyn cau ysgolion gwledig. Byddwn yn cyhoeddi ein hymateb yn ystod yr haf. Rydym ni hefyd wedi cyflwyno grant ysgolion bach a gwledig newydd i annog arloesedd a chynorthwyo mwy o weithio ysgol i ysgol.

Diolch am yr ateb yna, Prif Weinidog. Mae'r fformiwla sy'n sail i ariannu ysgolion, ac ysgolion gwledig yn arbennig, yn seiliedig ar elfen deneurwydd poblogaeth cyfrifiad 1991. Adolygwyd y fformiwla addysg arbennig ddiwethaf yn 2006 a diweddarwyd y fformiwla ysgolion cynradd ac uwchradd ddiwethaf yn 2003, Prif Weinidog. Pa bynnag ffordd yr edrychwch chi arni, bu amser maith ers y dyddiadau hynny. A ydych chi'n credu ei fod yn gam synhwyrol i'r Llywodraeth gynnal adolygiad o'r fformiwla ariannu hwn i'w wneud yn fwy cyfredol o ran ffigurau presennol a dyheadau presennol Llywodraeth Cymru?

Mae hynny'n rhywbeth y mae angen ei archwilio gyda'r awdurdodau addysg lleol ac yn rhywbeth a fyddai'n effeithio ar y grant cymorth refeniw. Mae profiad yn dweud wrthym ni bod pobl ar eu hennill ac ar eu colled pan fydd fformiwla yn cael ei newid. Nid yw hwnnw'n rheswm pam na ddylai newid, wrth gwrs, o reidrwydd, ond mater i awdurdodau lleol yn gyfunol yw penderfynu ar ddull cyffredin, er mwyn hysbysu'r Llywodraeth.

Prif Weinidog, rwy'n pryderu ynghylch y cynnig gan Gyngor Bro Morgannwg i ad-drefnu darpariaeth ysgolion cynradd yng ngorllewin y Fro, a fyddai'n arwain at gau Ysgol Gynradd Llancarfan. Dyfarnwyd bod yr ysgol yn 'dda' yn ei harolygiad diwethaf gan Estyn ac mae hi yn y categori melyn. Yn ôl adroddiad Estyn,

Mae'r adeiladau a'r safle yn cynnig amgylchedd dysgu ysgogol ac amrywiol ac mae'r disgyblion yn gwneud defnydd da o...ei mannau bywyd gwyllt a choediog.

Felly, Prif Weinidog, o ran y weithdrefn ymgynghori hon ar y cod trefniadaeth ysgolion yn ymwneud ag ysgolion bach a gwledig, nid wyf yn credu bod effaith y cynigion hyn ar gymuned wledig leol Llancarfan wedi cael eu cymryd i ystyriaeth, nac ychwaith safbwyntiau darpar rieni sydd wedi cysylltu â mi ac sy'n siomedig dros ben am y cynigion hyn. A allwch chi fy sicrhau y bydd cod trefniadaeth ysgolion Llywodraeth Cymru yn cael ei barchu o ran pwysigrwydd yr ysgol hon?

Wel, wrth gwrs, awdurdodau lleol, fel y mae'r Aelod yn gwybod, sy'n gyfrifol am gynllunio lleoedd ysgol, ond, wrth gyflwyno cynigion ar gyfer newidiadau sylweddol i ysgolion, mae'n rhaid i awdurdodau lleol a chynigwyr eraill gydymffurfio â'r cod trefniadaeth ysgolion ac mae'n rhaid iddyn nhw gymryd amrywiaeth o ffactorau i ystyriaeth, a'r brif ystyriaeth yw buddiannau'r dysgwyr. Mae'r cod yn gosod safon uchel ar gyfer ymgynghori, gan gynnig cyfle i bawb â buddiant i leisio eu barn ac i'w safbwyntiau gael eu hystyried.