Braf iawn, wrth gwrs, yw cael y fath grynhoad cadarnhaol o lwyddiannau Cadw yn ystod y flwyddyn neu ddwy ddiwethaf. Mae'n amlwg nad wyf i am ddweud fy mod yn anghytuno ag unrhyw un o'r cyfryw rai. Maen nhw wedi gwneud gwahaniaeth mewn llawer o'r achosion hyn, yn amlwg, ac roeddwn yn arbennig o falch o'r cyhoeddiad ynglŷn â theuluoedd maeth. Ac mewn gwirionedd, roeddwn i'n credu bod y cyflwyniad ar fancio amser yn un eithaf diddorol hefyd.

Roeddwn yn awyddus i ofyn ichi, er hynny—.  Cadw sy'n berchen ar y safleoedd hyn.  Rwyf ar fin pledio fy achos parhaus o ran Abaty Castell-nedd, wrth gwrs. Rwy'n gwybod na all neb fod ym mhobman, ond mae Castell-nedd yn ardal o dlodi mawr, ac ychydig a wnaed eto i fanteisio ar ei gallu i ennyn twristiaeth hefyd. Er bod mynediad am ddim i safleoedd mawr yn beth ardderchog, mewn gwirionedd mynediad am ddim sydd i Abaty Nedd i bob pwrpas am nad oes profiad ar gyfer ymwelwyr yno. Felly, pe byddech yn rhoi rhywfaint o'r wybodaeth ddiweddaraf ynglŷn â hynny, byddai hynny'n dda iawn.

Byddwn wedi hoffi clywed ychydig mwy, hefyd, am sut mae mynediad i dreftadaeth—. Er ei fod yn ysbrydoli'r to iau, mae lle iddo hefyd yn y strategaeth ar gyfer yr economi leol, yn enwedig ar gyfer fy rhanbarth i, sy'n seiliedig ar sgiliau a thwristiaeth, i bob diben. Felly, pan fyddwn yn sôn am fynediad i safleoedd henebion, credaf fod angen inni sôn am fynediad i waith o ganlyniad i fynediad i henebion hefyd. Felly, ni wn a allech chi egluro rhywfaint imi am hynny.

Mae fy nghwestiwn nesaf yn ymwneud ag arian. Nid oes unrhyw gyfeiriad o gwbl at arian yn y datganiad hwn. Er fy mod yn cymeradwyo ymdrechion llwyddiannus iawn Cadw—hyd y gwn i—i godi arian drwy ei system codi tâl, nid wyf yn gweld yn eglur ai cylch rhinweddol yw hyn i raddau, ac a gaiff yr incwm sylfaenol hwn, ac yn wir yr incwm eilaidd a ddaw yn sgil ymwelwyr sy'n dod yno am ddim, eu hail-fuddsoddi yn nhrysorfa Cadw neu a ydyn nhw'n cael eu hail-fuddsoddi yn nhrysorfa gyffredinol Llywodraeth Cymru. Neu, os ydyn nhw'n cael eu hail-fuddsoddi yn Cadw, a ddefnyddir hynny fel rheswm gan y Llywodraeth i ostwng y swm a gaiff Cadw wedyn yn ganolog o'r gyllideb.

Yna, fy mhwynt olaf yw hyn: nid yw pob heneb, wrth gwrs, yn eiddo i Cadw. Gellid dadlau mai'r henebion sydd dan berchnogaeth yr awdurdodau lleol sydd angen y cymorth nawr. Oherwydd nid wyf wedi fy argyhoeddi, o ystyried y safleoedd Cadw yr wyf wedi ymweld â nhw, eu bod nhw'n dal i wneud eu gorau glas i hyrwyddo henebion eraill, neu safleoedd eraill o ddiddordeb, mewn gwirionedd, o fewn yr ardal gyfagos a allai fod yn eiddo i awdurdodau lleol, neu—ac rwy'n falch eich bod wedi nodi hynny yn eich araith, mewn gwirionedd—yn eiddo i'r gymuned neu o bosibl, hyd yn oed, yn eiddo i berchnogion preifat. Pan fo ymwelwyr yn ymweld ag ardal, ymweld ag ardal y maen nhw. Nid ydyn nhw o reidrwydd yn gwibio o un safle Cadw i'r llall ar gyrion Cymru. Felly, credaf y byddai'n fuddiol iawn pe byddech yn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf inni ar yr hyn a wna Cadw o ran mynediad i henebion nad ydyn nhw'n berchen arnynt.

Roeddwn am ddweud yn fyr hefyd, wrth gefnogi ac annog perchnogaeth gymunedol, y byddwn yn wir yn hoffi'n fawr clywed gennych am hynny ar wahân yn y dyfodol, oherwydd credaf ei fod yn syniad gwych. Diolch.