Yn gyntaf, rhaid imi ddweud fy mod yn cefnogi cynnig Plaid Cymru ac rwy'n cytuno â hwy y dylid adfer y grant. Fodd bynnag, credaf fod y grant mewn rhai ffyrdd yn trin symptom yn hytrach na'r achos. Rwy'n cytuno â Chadeirydd Undeb Cenedlaethol Athrawon Cymru, Neil Foden, pan ddisgrifiodd wisg ysgol fel rhywbeth sy'n dileu gwahaniaethau rhwng disgyblion a dywedodd fod ei thanseilio'n creu rhaniadau. Rwyf hefyd yn cytuno ag ef fod gwisg ysgol yn ffordd o osgoi stigma cymdeithasol oherwydd bod yr holl ddisgyblion yn edrych yr un fath.

Felly, yn ddi-os mae gennym gyfrifoldeb cymdeithasol i hyrwyddo system o wisgoedd ysgol a hefyd i wneud yn siŵr fod pob teulu'n gallu eu fforddio heb effeithio'n andwyol ar eu safonau byw. Felly, mae'n destun pryder fod ysgolion yn mynnu eitemau â logos gwisg ysgol, na ellir ond eu prynu gan nifer cyfyngedig o gyflenwyr ar gost uwch nag y byddai rhieni yn ei weld ar y stryd fawr neu ar-lein. Nid yw cost uchel eitemau â logos a blaseri yn helpu unrhyw un a byddai pob teulu'n elwa o allu prynu gwisgoedd rhatach.

Felly mae monopoli'n bodoli sy'n rhoi awdurdodau lleol a'r Llywodraeth Lafur yn gadarn ar ochr cynhyrchwyr y wisg ysgol. Pam y dylid gwario arian trethdalwyr ar gynnal prisiau artiffisial o uchel am wisgoedd ysgol plant pan allem ei agor i bob pwrpas i'r un gystadleuaeth o ran prisiau ag ar gyfer dillad gwaith y rhan fwyaf o oedolion?

Cafwyd awgrymiadau synhwyrol iawn gan Sefydliad Bevan y dylai bathodynnau ysgol wedi'u gwnïo fod yn opsiwn yn hytrach nag eitemau parod gyda logos wedi'u brodio. Er y dywedir bod y Llywodraeth yn annog ysgolion i ddilyn y llwybr hwn a chael ysgolion i gael gwared ar y gofyniad i gael blaser ddrud, ceir rhai ysgolion nad ydynt yn gwrando. Ond sut y mae'r Llywodraeth hon yn ymateb? Mae'n cael gwared ar yr un peth sy'n lleihau cost gwisg ysgol i'r bobl dlotaf mewn cymdeithas ac nid yw'n dweud dim am yr hyn sy'n cael ei roi yn ei le.

Bydd teuluoedd incwm isel y 5,500 o blant yr effeithir arnynt yn iawn i fod wedi'u drysu gan y ffaith fod Llywodraeth Lafur sy'n dweud yn barhaus eu bod ar eu hochr hwy'n cael gwared ar y grant hwn—yn teimlo wedi'u drysu nid yn unig am fod Llafur yn cael gwared ar y grant, ond am nad ydynt wedi rhoi unrhyw awgrym pa un a fydd y rhieni hynny'n dlotach ym mis Medi oherwydd newidiadau i unrhyw grant newydd ar gyfer gwisg ysgol.

Er fy mod yn anghyfforddus ynghylch moeseg masnachu dillad sydd ar gael mewn rhai archfarchnadoedd, rhaid inni gydnabod nad yw llawer o bobl yn cael y moethusrwydd o ddewis sydd gan eraill, ac mae agor gwisgoedd ysgol i'r farchnad gystadleuol yn arbed costau i'r teuluoedd dan sylw ac yn mynd rywfaint o'r ffordd tuag at drin yr angen sylfaenol am y grant yn y lle cyntaf.

Un peth yw i Lywodraeth Cymru ddweud, 'Peidiwch â phoeni, fe ffurfiwn ni grant newydd', ond mae cyhoeddi eich bod yn cael gwared ar y grant cyn rhoi manylion pendant am yr hyn a ddaw yn ei le yn golygu y bydd llawer o rieni ledled Cymru yr eiliad hon yn poeni o ddifrif ynglŷn â mis Medi, heb wybod os neu sut y byddant yn ymdopi â chost gwisgoedd ysgol ac ni chânt sicrwydd o gwbl gan ymateb amwys, gwangalon nad yw'n gwneud dim i ateb eu pryderon real a sylweddol.

Mae pawb ohonom yn gwybod nad yw pobl weithiau'n hawlio'r cyfan y mae ganddynt hawl iddo ac nad ydynt yn cael y cymorth y mae arnynt ei angen, naill ai am nad ydynt yn ymwybodol o'r cymorth sydd ar gael neu eu bod yn teimlo gormod o embaras i ofyn. Felly, mae gwneud gwisgoedd mor rhad â phosibl yn llwybr y dylid ei ddilyn ochr yn ochr â system grantiau effeithiol. Felly, i gloi, rwy'n cefnogi cynnig Plaid Cymru, ond rwy'n credu bod angen i Lywodraeth Cymru fod yn llawer mwy pendant yn ei hymdrechion i orfodi ysgolion i gynnig opsiynau ar gyfer gwisgoedd ysgol am gost is. Diolch i chi.