Part of the debate – Senedd Cymru am 4:45 pm ar 25 Ebrill 2018.
A gaf fi, yn gyntaf oll, groesawu eich datganiad a'ch manylder wrth ateb y pwyntiau amrywiol a godwyd? Mae'n iawn, fel y byddwch yn disgwyl, ein bod yn mabwysiadu ymagwedd ofalus hyd nes y byddwn yn gwybod y manylion llawn, hyd nes ein bod wedi gweld y gwelliannau eu hunain mewn gwirionedd a lle maent yn ffitio o fewn y ddeddfwriaeth. Dyna ein rôl fel deddfwrfa: craffu ar hynny, ac edrych hefyd ar y berthynas rhwng yr holl adrannau. Ac mae'n rhaid imi ddweud, ar ôl darllen drwy'r papurau ar nifer o achlysuron, mae'r gydberthynas rhyngddynt yn gymhleth iawn; mae bron fel dychwelyd at atgyfodi deunydd dilechdidol wrth imi geisio darganfod yn union beth yw'r trefniadau. Ond rwy'n cydnabod hefyd, fel rydych wedi dweud, y bydd dadl lawn a phenderfyniad yn y Siambr hon, yn yr ystyr y bydd yna gynnig cydsyniad deddfwriaethol. A gaf fi hefyd gydnabod, mewn sawl ffordd, ei fod wedi bod yn dyst i'ch mewnbwn a mewnbwn Llywodraeth Cymru, ar adegau, mai'r doethineb gwleidyddol o Gymru a oedd yr unig ran, bron, a greodd rywfaint o gallineb ac a gadwodd y negodiadau a'r trafodaethau hyn i symud? Credaf ei bod yn bwysig iawn inni gydnabod hynny.
Rwyf am ofyn nifer o gwestiynau, ond rwyf am wneud un sylw ar y pwynt a wnaethoch am yr adran ar beidio â chadw cydsyniad yn ôl yn afresymol. Mae'n ymddangos i mi'n dawtolegol braidd yn yr ystyr na allai unrhyw benderfyniad y gellid ei wneud yn y lle hwn i beidio â rhoi cydsyniad fod mewn unrhyw ffordd yn afresymol, oherwydd, fel Senedd, rydym yn gwneud ein penderfyniadau ar ran y bobl ac fel y cyfryw mae'n amlwg na all y penderfyniadau hynny fod yn afresymol yn yr ystyr gyfansoddiadol. Felly, nid wyf yn hollol siŵr beth yw ystyr yr ymadrodd hwnnw, a hoffwn i chi ddweud ychydig bach, maes o law, ynglŷn ag a ydych yn credu y bydd hyn yn y pen draw yn arwain at ystyriaeth briodol o'r trefniadau rhyngseneddol a strwythur y Cyd-bwyllgor Gweinidogion ei hun, oherwydd mae llawer o'r hyn a ddywedoch am drefniadau fframwaith a thrafodaethau'n parhau yn gwbl ddibynnol ar ddiwygio'r weithdrefn honno mewn gwirionedd, ac mae i ba raddau y gall hynny weithio yn mynd i fod yn ddibynnol mewn rhai ffyrdd ar weld y newidiadau hynny'n digwydd.
Mae'n amlwg nad yw mater cydsyniad yn yr ystyr gaeth yn llinell goch, ac un o'r meysydd y byddaf am eu harchwilio a'u hystyried yn ofalus iawn yw'r modd y sicrheir cydsyniad neu gytundeb, ond hefyd, goblygiadau penodol y cytundeb hwn i'r Bil Masnach, er enghraifft, oherwydd gallai'r cytundebau masnach y gellid eu cyflawni—fe fyddwch yn ymwybodol o'r pryderon a fynegwyd yn flaenorol—danseilio fframweithiau. Gallent effeithio'n sylweddol ar fframweithiau, ac anwybyddu fframweithiau o bosibl, ac mae'n gwbl hanfodol fod y ddeddfwriaeth sy'n unol â'r Bil ymadael hefyd yn adlewyrchu egwyddorion y cytundeb—os cânt eu cymeradwyo, ac os caiff memorandwm cydsyniad deddfwriaethol ei roi i'r rheini yn y pen draw—neu gallai'r trefniant cyfan, y cytundeb cyfan, chwalu mewn gwirionedd, neu gael ei anwybyddu.
Hoffwn glywed barn ar y cyfeiriad yn y memorandwm—rheoliadau cymal 11—oherwydd mae'r trefniant 40 diwrnod i mewn yno, wrth gwrs, lle na fydd gweithredu'n digwydd am gyfnod o 40 diwrnod. Ond wrth gwrs, mae gennym drefniant cyfansoddiadol ychydig yn wahanol i'r Alban oherwydd, ar gyfer is-ddeddfwriaeth yma, mae gofyn cael cydsyniad deddfwriaethol nad yw'n bodoli yn yr Alban. Tybed a allwch egluro sut y y byddai'n gweithredu mewn gwirionedd, oherwydd yn ôl yr hyn rwy'n ei ddeall ohono roedd fel pe bai'n awgrymu, ar ôl y cyfnod o 40 diwrnod, y gallai Llywodraeth y DU fwrw ymlaen, a byddai hynny'n ymddangos yn sefyllfa waeth nag sydd gennym ar hyn o bryd mewn perthynas â chydsyniad deddfwriaethol. Nawr, efallai fy mod yn ei gamddehongli, ond hoffwn eglurhad ar hynny.
Yr unig beth olaf yw hyn: mewn perthynas â'r trafodaethau sydd ar y gweill, yn enwedig mewn perthynas â'r Alban, rwy'n croesawu'r hyn a ddywedwch ynghylch natur barhaus y cytundeb hwn ac ati, ond pe ceid cytundeb gyda'r Alban a fyddai'n cynnig sefyllfa y gallem weld ei bod yn well na'r hyn sydd gennym ar hyn o bryd, a yw'n wir na fydd unrhyw gwestiwn y byddem yn gallu manteisio hefyd ar unrhyw beth arall a fyddai'n codi y byddem yn ei ystyried yn well?
Heblaw hynny, fe ddywedaf fy mod yn edrych ymlaen at eich gweld yn mynychu'r Pwyllgor Materion Cyfansoddiadol a Deddfwriaethol, oherwydd yr ochr graffu i hyn sy'n allweddol mewn gwirionedd, a dyna pam rwy'n meddwl ei bod hi'n hollbwysig nad ydym yn ffurfio barn yn rhy gynnar ynglŷn â'r hyn a gytunwyd a beth yw ei oblygiadau llawn.