A gaf innau hefyd ganmol Ysgrifennydd y Cabinet a'i ddau gydweithiwr am y ffordd y maent wedi bod yn agored a thryloyw— [Anghlywadwy.]—mater trasig. Nid yw hwn yn bwnc y mae unrhyw yn ceisio'i ddefnyddio i wneud unrhyw bwyntiau gwleidyddol, gan y byddai hynny'n gwbl anghywir, ac rwy'n credu bod y sensitifrwydd y mae Gweinidogion y Llywodraeth wedi'i ddangos wrth fynd i'r afael â'r dasg anodd hon yn gymeradwy iawn. Oherwydd, yn sicr, ni fyddech chi eisiau lleihau'r morâl mwy fyth yng Nghyngor Sir Powys, ac rydym ni i gyd yn cydnabod pa mor anodd yw gweinyddiaeth leol mewn sir sydd mor fawr, lle mae cysylltiadau trafnidiaeth yn anodd ac mae'r boblogaeth yn wasgaredig iawn. Mewn ardaloedd gwledig, mae problemau cymdeithasol yn aml yn llawer mwy anodd eu datrys nag y maent mewn ardaloedd trefol mwy dwys. Felly, mae gennym bob cydymdeimlad â'r cyngor sir a'r gwaith anodd sydd ganddynt i'w wneud. Ond, yn y pen draw, fel ym mhob achos o'r fath, methiant o ran arweinyddiaeth sy'n gyfrifol ac rwy'n derbyn pwynt Simon Thomas, bod llawer o'r un bobl a oedd yn rhan o'r penderfyniadau a'n harweiniodd ni at y pwynt hwn yn dal i fod yno. Y cwestiwn yw, i ba raddau y mae ganddyn nhw'r gallu i ddysgu o'r camgymeriadau hynny, a pheidio â'u hailadrodd. Mae hynny, ar hyn o bryd, yn rhywbeth y mae'n rhaid i ni ei dderbyn ar eu gair, ac rwy'n gwerthfawrogi pa mor anodd yw hi i Ysgrifennydd y Cabinet wneud datganiad fel hwn heddiw. Y cyfan sydd wedi digwydd, yn y bôn, yw ein bod ni wedi rhoi pobl newydd ar y brig yn y lleoedd hyn sy'n gorfod gwneud y penderfyniadau sylfaenol a fydd, gobeithio, yn datrys pethau yn y dyfodol. Ac yn sicr, rwy'n dymuno'n dda i Mr Mehmet yn y dasg anodd sydd o'i flaen.

Yr hyn y gwnes i fyfyrio arno fwyaf yn yr adroddiad gwreiddiol am y gwasanaethau plant oedd y datganiad beiddgar

'ymddengys mai'r her fwyaf arwyddocaol oedd y peth symlaf, sef cyfathrebu da a chynllunio cydlynol, yn seiliedig ar ddealltwriaeth drylwyr o brofiadau bywyd beunyddiol plentyn A ac effaith sylweddol trawma difrifol mewn plentyndod cynnar.'

Y gweithwyr proffesiynol, yn baradocsaidd, a oedd yn cael anawsterau wrth gyfathrebu. Roedd y plentyn ei hun yn huawdl iawn wrth allu disgrifio'i anghenion. Ac mae honno'n sefyllfa ryfeddol ar y naw i fod ynddi. Rwy'n siŵr y bu'n brofiad trawmatig i staff Cyngor Sir Powys. Ni ddylai neb danbrisio hynny a dylid dangos cydymdeimlad. Nid wyf yn hoff o fwrw bai yn yr amgylchiadau hyn, ac eithrio â'r nod o gael canlyniadau cadarnhaol. Ac rwy'n credu bod ymagwedd y Llywodraeth yn hyn o beth, gydag Ysgrifennydd y Cabinet mewn sefyllfa—wel, tebyg i'r un a ddisgrifiwyd gan Walter Bagehot yn The English Constitution am y Frenhines Fictoria, fod ganddo hawl i ymgynghori, yr hawl i annog, a'r hawl i rybuddio. Roedd yn briodol, yn fy marn i, iddo ateb Russell George, gan dynnu sylw at y rhaniad yn swyddogaethau Llywodraeth Cymru ar y naill law a llywodraeth leol ar y llaw arall. Rwyf yn credu, fodd bynnag, ac yntau'n un o'r Aelodau mwy ymosodol yn y lle hwn, fod ganddo'r sgiliau angenrheidiol i ddenu pobl i ymuno ag ef hefyd. Mae ganddo'r sgiliau arwain, sydd, heb ddymuno bod yn rhy llawdrwm am y peth, yn rhoi'r cyfle i ni wneud y gorau o'r llanastr sydd wedi'i etifeddu o'r gorffennol.

Un o'r pethau rhyfeddol, yn fy marn i, yn adroddiad Sean Harriss yw lle mae'n dweud,

'mae rhywfaint o ddiffyg dealltwriaeth o beth yw "da" yn y sefydliad' ac

'ar adegau, nid oedd y Cyngor wedi'i "ddychryn ddigon" gan faint, graddfa a natur y newid sydd ei angen.'

Gobeithio bod hynny wedi newid erbyn hyn. Dywedodd hefyd,

'Nid yw'r Cyngor yn ddigon clir ynglŷn â'r hyn sydd angen ei wneud, a sut i wneud hynny.'

Rwy'n gobeithio'n fawr y bydd y penodiadau newydd yn ymdrin â'r diffyg hwnnw hefyd. Er bod adroddiad Sean Harriss yn llawn iaith rheoli, rydym ni i gyd, rwy'n credu, yn gwybod beth sydd angen ei wneud. Ac mae'n rhaid iddi fod yn fenter gydweithredol. Mae grŵp o gyfoedion wedi'u tynnu ynghyd i gydgysylltu pethau. A wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet ddweud wrthym ba mor aml y bydd yn gallu adrodd i ni ar y cynnydd a wneir gan yr unigolion newydd a'r sefydliadau hyn? Oherwydd ar hyn o bryd, rydym yn cymryd pawb ar eu gair; nid oes gan neb unrhyw opsiwn arall. Ond byddwn ni, rwy'n credu, mewn sefyllfa yn fuan iawn i ofyn a yw'r penderfyniadau cywir yn cael eu gwneud, a yw'r timau rheoli newydd yn cael eu ffurfio, a byddwn ni'n gallu dod i gasgliadau ynghylch pa wersi sydd wedi'u dysgu o'r gorffennol.

Casgliad adroddiad Sean Harriss oedd y dylai holl drigolion Powys, ymhen pum mlynedd, fod yn dawel eu meddwl bod y cyngor sir yn cael ei reoli, a bod ei holl wasanaethau yn cael eu darparu i'r safon uchaf posibl. Felly, rwy'n credu bod angen i ni gael ein sicrhau yn eithaf buan bod y penderfyniadau unioni angenrheidiol yn cael eu gwneud. Felly, tybed a wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet dawelu ein meddyliau ni ar y pwyntiau hynny.