Rwy'n credu ei bod hi'n bwysig y rhoddwyd cylch gwaith i HASCAS gael ymchwilio'n annibynnol ac adrodd yn ôl ar y dystiolaeth a ganfuasent. Dyna oedd y cylch gwaith a roddwyd iddynt. Mae'n rhaid ichi dderbyn wedyn pan gynhelir yr adolygiad annibynnol hwnnw, pan fyddwch chi'n derbyn didwylledd y bobl, mae'n bosib iawn y bydd hynny'n darparu negeseuon anodd iawn sy'n feirniadol o'r Llywodraeth, yn feirniadol o'r gwasanaeth iechyd, ac na fyddant bob amser yn cefnogi pob un o'r casgliadau y daethpwyd iddyn nhw gan aelodau unigol o'r cyhoedd. Nid yw hynny, fodd bynnag, yn golygu nad yw'r bobl hynny yn nod yn onest. Rwy'n cyfeirio'n ôl at yr hyn y mae HASCAS eu hunain wedi'i ddweud: nad yw eu hadroddiad yn cyhuddo unrhyw un o'r teuluoedd o newid neu ymhelaethu ar eu straeon. Mae, fodd bynnag, yn ei gwneud hi'n glir bod yna lawer o deuluoedd nad oedd ganddynt unrhyw bryderon hyd nes cafwyd cyhoeddusrwydd yn ymwneud ag adroddiad cynharach. Yna, roedden nhw eisiau gwybod a oedd eu hanwyliaid wedi cael eu cam-drin, a cheisio sicrwydd yn hyn o beth.

Pan fyddwch chi'n edrych ar y casgliadau y daethpwyd iddyn nhw gan HASCAS, mae'n glir iawn eu bod yn cadarnhau'r amrywiaeth eang o bryderon a chwynion a wnaed gan deuluoedd. Ein her ni yw sut i ymdrin â'r rheini a sut yr ydym ni'n mynd ati mewn gwirionedd i wella ar y rheini, i geisio gwneud yn siŵr nad yw teuluoedd eraill yn cael yr un profiad. Mae hynny'n ymwneud yn rhannol â gofal unigol, ond mae'n ymwneud yn fwy o lawer â'r methiannau systemig a fu yn y gogledd. Nid yw hynny—i fynd yn ôl at y sylw a wnaeth arweinydd yr wrthblaid mewn cwestiwn i'r Prif Weinidog—yn gyfystyr â dweud, mewn egwyddor, bod creu Betsi Cadwaladr yn beth anghywir i'w wneud, ond mae'r adroddiad yn feirniadol iawn o'r ffordd y bu'r Bwrdd Iechyd yn gweithredu yn ystod y blynyddoedd cyntaf hynny, gan fod â model darpariaeth oedd yn seiliedig ar yr agweddau meddygol. Mae'r grwpiau rhaglen clinigol yn arbennig wedi eu beirniadu o'r blaen, ac nid yw'n syndod bod HASCAS, yn eu hymchwiliad, wedi beirniadu'r model hwnnw fel rhywbeth sy'n creu Bwrdd Iechyd datgymalog—felly, datgysylltiad y grwpiau rhaglen clinigol gwahanol nad oedden nhw'n siarad â'i gilydd, i bob pwrpas, sefydliadau lled-ymreolaethol yn y Bwrdd Iechyd, a thri diwylliant gwahanol iawn y tair ymddiriedolaeth a oedd yn bodoli o'r blaen. Ac mae hynny wedi creu heriau sylweddol sydd yn dal i fod gyda ni heddiw. Dyna un o'r heriau y mae'n rhaid inni fynd i'r afael â hi er mwyn sicrhau, fel yr wyf yn ei ddweud, y caiff yr agweddau hynny i gyd eu hwynebu, eu trin a'u datrys unwaith ac am byth, i'w wneud yn lle gwell i staff weithio, ond yn hanfodol, yn lle gwell i ddarparu gwasanaethau iechyd a gofal ar gyfer ein pobl.