Part of the debate – Senedd Cymru am 5:00 pm ar 9 Mai 2018.
Diolch, Ddirprwy Lywydd. Rwy'n gwneud y cynnig yn enw Paul Davies AC. Fe gyfeiriaf at y gwelliannau yn gyntaf.
Rydym yn hapus i gefnogi gwelliant 2 Plaid Cymru, sy'n adlewyrchu datganoli pwerau a gytunwyd rhwng y Cynulliad a'r Llywodraeth dan arweiniad y Ceidwadwyr yn San Steffan. Rydym hefyd yn cefnogi gwelliant 3 Plaid Cymru. Gyda'n pwerau treth newydd, mae angen inni graffu'n dda ar sut y'u defnyddir ac unrhyw effaith ar yr economi. Mae adolygiad o drethiant eiddo yn briodol, o ystyried nifer y trethi sydd gennym bellach sy'n effeithio ar eiddo. Dylid cyflymu hyn yn awr gan ein bod am roi ystyriaeth frys i uwch dreth 6 y cant y Blaid Lafur ar drafodiadau masnachol sylweddol. Byddwn yn gallu cymharu effaith eu huwch dreth 6 y cant—un rhan o bump yn uwch na'r 5 y cant o dan dreth dir y dreth stamp—a'r gyfradd 4.5 y cant is yn yr Alban. Yn ôl arweinwyr diwydiant, mae hyn wedi gwneud eiddo masnachol yr Alban yn fwy cystadleuol, sy'n amlwg o'r galw cynyddol a brofodd y farchnad. Mae datganoli yn caniatáu inni asesu tystiolaeth o bob rhan o'r DU ac i ailystyried polisi anghywir. Rhaid inni fanteisio ar y cyfle hwnnw.
Gan droi at welliant y Llywodraeth y byddwn yn ei wrthwynebu oherwydd ei gymal 'dileu popeth' diystyriol, fe gyfeiriaf at ei ddwy ran. Mae Llywodraeth Cymru yn gywir i ddweud nad oes unrhyw Aelod Cynulliad wedi pleidleisio yn erbyn gosod y bandiau treth hyn, ond fel y bydd y Gweinidog yn ymwybodol iawn ac yn cofio o'n dadleuon ar y Pwyllgor Cyllid, ac ymdrechion gennyf fi a Nick Ramsay i roi'r cyfraddau hynny ar wyneb y Bil, y rheswm am hynny yw bod y bandiau treth, yn groes i'n deisyfiadau, wedi'u cyflwyno drwy reoliadau, ac nid oes gennym bŵer i'w diwygio. Roedd yn benderfyniad i'w gymryd neu ei adael a'r hyn rydym yn pryderu yn ei gylch yw'r uwch dreth o 6 y cant ar drafodiadau masnachol sylweddol, nid cyfundrefn y dreth trafodiadau tir yn ei chyfanrwydd.
Mae ail hanner gwelliant y Llywodraeth yn ymwneud â phrynu safle gorsaf fysiau Caerdydd ychydig ddyddiau'n unig cyn y newid o dreth dir y dreth stamp i dreth trafodiadau tir. Rwy'n falch fod Llywodraeth Cymru bellach yn gliriach ynglŷn â'i sefyllfa, ond mae'n dal yn aneglur ynglŷn â pham na wnaeth unrhyw gyhoeddiad am brynu safle'r orsaf fysiau ddiwedd mis Mawrth tan 18 Ebrill, na pham y rhoddodd Ken Skates ateb mor niwlog i mi yn ysgrifenedig ar 11 Ebrill. Efallai na ddylwn roi amser rhy galed i Ken am ei atebion ysgrifenedig ar ddechrau mis Ebrill—wedi'r cyfan, roedd yn ein cynrychioli yng Ngemau'r Gymanwlad ar yr Arfordir Aur lle bu ein hathletwyr yn llwyddiannus iawn o dan ei anogaeth. Yr un peth sydd i'w weld yn gyson drwy ymateb y Llywodraeth i'n cwestiynau yw nad yw wedi ennill unrhyw fantais o ran trethiant. A all egluro felly beth oedd y cymhelliad i frysio cytundeb gorsaf fysiau Caerdydd drwodd cyn diwedd mis Mawrth? Ai er mwyn i'r gwariant cyfalaf gyfrif yn erbyn cyllideb 2017-18 yn hytrach na chyllideb y flwyddyn hon y gwnaed hynny?
Wrth gwrs, y gwir amdani yw bod Llywodraeth Cymru yn mwynhau mantais dreth wrth ymdrin ag eiddo. Mae'n elwa o esemptiad y Goron. Felly, nid yw'n talu treth dir y dreth stamp na threth trafodiadau tir, yn wahanol i'r sector preifat. Fel buddsoddwr mewn eiddo, ni chaiff ei heffeithio pa un a yw'r gyfradd yn 5 y cant neu'n 6 y cant—[Torri ar draws.] Ai ymyriad oedd hwnnw?