Part of the debate – Senedd Cymru am 5:33 pm ar 9 Mai 2018.
Hoffwn pe baech wedi aros am y dudalen nesaf. Hoffwn ddweud hyn: trethiant yw ein tâl aelodaeth am berthyn i gymdeithas wâr. Credaf efallai fod angen ichi gofio hynny.
I gorfforaethau amlwladol, mae'r dreth gorfforaeth yn daliad dewisol y gellir lleihau ei gwerth drwy bethau fel taliadau o fewn y cwmni, talu am hawliau eiddo deallusol, trosglwyddo taliadau am nwyddau a gwasanaethau, neu sicrhau bod y man gwerthu y tu allan i Brydain.
Yr hyn nad yw pobl yn ei hoffi am y dreth trafodiadau tir a'r hyn nad yw pobl yn ei hoffi ynglŷn â threthi ar eiddo yw bod yn rhaid i chi eu talu. Ni ellir eu hosgoi. Mae'r rhain yn drethi anodd i'w hosgoi. Y trethi anodd i'w hosgoi bob amser yw'r rhai a gaiff eu beirniadu am na allwch beidio â'u talu.
Gall trethi effeithio'n waeth ar y bobl gyfoethocaf neu ar y bobl dlotaf. Naill ai rydych chi'n cael y rhai sydd â'r mwyaf o arian i dalu swm uwch, neu rydych yn cael y rhai gyda'r lleiaf o arian i dalu'r gyfran fwyaf.
Gan droi at y dreth trafodiadau tir, mae sicrhau bod y dreth trafodiadau tir yn effeithio'n waeth ar y bobl gyfoethocaf yn rhywbeth rwy'n ei groesawu. A gaf fi roi enghraifft wedi'i weithio ar werth gwahanol? Os yw un parsel o dir yn werth £1 filiwn heb unrhyw dreth ac yna ar gyfradd dreth o 100 y cant, ni fydd ei gost yn £2 filiwn; bydd ei gost yn £1 filiwn o hyd, ond bydd 50 y cant yn dreth a bydd 50 y cant yn mynd i'r perchennog. Felly, perchennog y tir yw'r unig berson ar ei golled, nid y prynwr. Un o'r problemau sydd gennym yw'r gred fod yna werth absoliwt i dir.
Felly, bydd trethi'n dod ar ben y gwerth hwnnw—[Torri ar draws.] A gaf fi orffen y darn hwn, Andrew? Rwy'n mynd i'ch galw oherwydd rwyf newydd eich crybwyll. Felly, bydd trethi'n dod ar ben y gwerth, yn hytrach na'n rhan ohono. Edrychwch sut y mae pris tir amaethyddol yn codi pan geir caniatâd cynllunio ar gyfer tai. Nid oes unrhyw werth absoliwt. Faint ydych chi'n ei dalu ym Mro Morgannwg am dir amaethyddol? A yw'n £20,000 neu'n £30,000—