5. Pa gynlluniau sydd gan y Prif Weinidog ar waith i gefnogi cyflwyno technoleg 5G? OAQ52283

Rydym ni wedi penodi Yr Arloesfa i gynghori, ysgogi a datblygu gweithgarwch o ran 5G yng Nghymru, gan gynnwys cyfleoedd i sicrhau cyllid o gronfa gwely prawf a threialon Llywodraeth y DU.

Diolch, Prif Weinidog. Bydd 5G, fel y gwyddoch, yn hanfodol i alluogi llawer o arloesedd a fydd yn dod yn sgil y pedwerydd chwyldro diwydiannol. Heb 5G, ni fydd pethau fel ceir hunan-yrru a rhyngrwyd pethau yn bosibl. Yn Tsieina, maen nhw eisoes wedi sefydlu gwelyau prawf mewn 16 o ddinasoedd ac maen nhw'n rhagweld y bydd 5G ar gael yn fasnachol yn 2020. Mae gennym ni gynlluniau ar gyfer un yn unig ar hyn o bryd, yn sir Fynwy. Ceir cyfle i ddefnyddio metro dinas-ranbarth bae Abertawe sy'n cael ei gynnig fel gwely prawf ar gyfer defnyddio 5G yng Nghymru i ddatblygu math newydd o fetro yn y gorllewin. Felly, beth mae'r Prif Weinidog yn mynd i'w wneud i wneud yn siŵr nad yw Cymru yn cael ei gadael ar ôl, ac a wnaiff ef ymrwymo i sicrhau y bydd 5G ar gael yn fasnachol yng Nghymru erbyn 2020, yn union fel yn Tsieina?

Wel, mae rhywfaint o hynny y tu hwnt i'n rheolaeth, ond fe ofynnodd y cwestiwn yn briodol: beth ydym ni'n ei wneud fel Llywodraeth? Yr hyn y gallaf ei ddweud wrtho yw bod yr Arloesfa wedi bod yn gweithio'n agos gydag awdurdodau lleol i ddatblygu cynigion credadwy ac maen nhw wedi gwneud hynny gyda dinas-ranbarthau Abertawe a Chaerdydd. Y deuddegfed o'r mis hwn yw'r dyddiad terfyn, ond mae'r gwaith hwnnw'n parhau, felly nid yw'n golygu sir Fynwy yn unig, ond rydym ni'n ystyried sut y gall hyn weithio i'n dinas-ranbarthau hefyd. Gallaf ddweud hefyd bod yr Arloesfa yn gweithio gyda Digital Catapult i gyflawni elfen Cymru o astudiaeth mapio 5G ehangach y DU. Mae hynny wedi darparu golwg gynhwysfawr a chyfredol ar y system 5G sy'n dod i'r amlwg yng Nghymru ar y lefelau rhanbarthol a lleol. Felly, o ran y gogledd, mae'r Arloesfa hefyd wedi bod yn darparu cymorth i Brifysgol Bangor yn ei hymdrechion i sefydlu canolfan ragoriaeth ar gyfer prosesu signalau digidol yng ngogledd ein gwlad. Felly, sir Fynwy, ie, yn gyntaf, ond yn edrych nawr, wrth gwrs, ar Abertawe a Chaerdydd a thu hwnt.

Prif Weinidog, a gaf i groesawu'r ffaith y bydd sir Fynwy yn cael ei dewis fel gwely prawf ar gyfer 5G? Rwy'n credu bod y goblygiadau ar gyfer cysylltedd gwledig yn rhagorol, ac mae'r cyhoeddiad hwn yn enghraifft eglur o Lywodraeth y DU yn cyflawni o ran strategaeth ddigidol i Gymru, ac rwy'n edrych ymlaen at weld sut yr ydych chi'n mynd i gydweithredu â hi.

Rydym ni wedi clywed am yr ystod o gymwysiadau a bydd y rhain, i ychwanegu atynt, yn mynd i ffermio clyfar gyda dronau a defnyddio'r rhyngrwyd i wella gofal iechyd yn y cartref a chynyddu cynhyrchiant gweithgynhyrchu, cyn belled â cheir hunan-yrru hyd yn oed. Felly, pa ystyriaeth ydych chi wedi ei rhoi i'r effaith y bydd technoleg 5G yn ei chael ar y sector iechyd a'r sector cyhoeddus yng Nghymru, gan arsylwi'r arfer yn sir Fynwy yn gyntaf?

Mae trafodaethau yn parhau rhwng Ysgrifennydd y Cabinet, Julie James, a'r rhai hynny yn y sector iechyd i weld sut y gall 5G fod o fudd i'r sector iechyd. Fel y dywedais yn gynharach, rydym ni'n aml yn gweld technoleg fel rhywbeth sydd yn bennaf o fudd i'r economi. Mae hynny'n wir, nid oes unrhyw amheuaeth am hynny, ond rydym ni'n gwybod bod cyfleoedd ym meysydd iechyd ac addysg a sectorau eraill i wneud yn siŵr bod technoleg yn hwyluso gweithio gwell yn y dyfodol.