Part of the debate – Senedd Cymru am 3:49 pm ar 5 Mehefin 2018.
A gaf i ddiolch i Simon Thomas am ei gwestiynau? Rwy'n credu y bydd y defnydd o drenau hydrogen yn cael ei weld yn fwy eang yn y blynyddoedd i ddod. Maen nhw'n dal i fod dan brawf mewn rhai amgylchiadau ac ar rai rheilffyrdd, ond yn fy marn i byddwn yn gweld llawer mwy o enghreifftiau o drenau hydrogen ar rwydweithiau rheilffyrdd ledled y byd yn y degawd nesaf neu oddeutu hynny. Nid oedden nhw yn cynrychioli unrhyw ran o'r cynnig gan weithredwr y fasnachfraint. Er hynny, pe byddai elw dros ben yn y dyfodol yn cael ei ailfuddsoddi mewn cerbydau newydd, yna yn sicr gellid ystyried trenau hydrogen, yn arbennig wrth inni gyflwyno cysyniadau metro mewn mannau eraill yng Nghymru. Yn hytrach, mae trydaneiddio'r unfed ganrif ar hugain—os mynnwch chi, trydaneiddio'r genhedlaeth nesaf—wedi cael ei ddefnyddio, gyda phŵer batri. Mae rhai pobl yn dal i hiraethu am y dyddiau pan oedd peilonau a cheblau yn arwydd o'r dyfodol. Wel, mewn ffordd debyg i'r ffordd y mae'r iPhone a'r iPad yn dangos nad oes angen ichi fod â'ch cyfrifiadur Apple wedi'i blwgio i mewn, felly hefyd y mae'r trenau batri yn dangos nad oes angen ichi gael ceblau ym mhobman. Efallai mai'r cam naturiol nesaf fydd hydrogen—nid ydym yn gwybod beth fydd y farchnad yn galw amdano eto. Ond, yn sicr, wrth inni archwilio datblygu trenau hydrogen a pha mor ddibynadwy ydyn nhw, bydd yn ystyriaeth allweddol ar gyfer unrhyw ailfuddsoddi yn y rhwydwaith rheilffyrdd yn y dyfodol ac ailfuddsoddi mewn cerbydau yn y dyfodol.
O ran taliadau ar gyfer defnydd o'r cledrau, byddaf yn fwy na pharod i ysgrifennu at Aelodau gyda manylion y cytundeb y daethpwyd iddo gyda'r Ysgrifennydd Gwladol. Mae'n rhaid i mi ddweud bod yr Ysgrifennydd Gwladol a minnau wedi dod i gytundeb yn dilyn yr hyn sydd, yn fy marn i, wedi bod yn drafodaethau cadarnhaol iawn sydd wedi eu cynnal ers mis Medi 2017. Mae'r Aelod yn gwbl gywir fod y cytundeb gyda'r Ysgrifennydd Gwladol yn ymdrin â'r hyn yr adroddwyd yn eang amdano y llynedd, pan fyddai angen i Lywodraeth Cymru fod wedi talu dros £1 biliwn i Lywodraeth y DU dros y 15 mlynedd nesaf mewn taliadau i ddefnyddio cledrau. Yn y bôn rydym wedi rhwystro trethdalwyr Cymru rhag gorfod ysgwyddo baich y rhan fwyaf o £1 biliwn, a chyda terfyniad y taliad cymwysedig hwn rydym wedi cytuno ar drefniant newydd, yn debyg i'r trefniadau sydd ar waith rhwng y rhai sy'n gweithredu'r masnachfreintiau yn Lloegr â'r Adran Drafnidiaeth, sydd hefyd yn cymryd i ystyriaeth, wrth gwrs, y modd yr ariennir Llywodraeth Cymru. Mae hyn yn golygu, yn ei dro, mai'r costau tâl a ragolygir ar gyfer y defnydd yn y cais fydd yr hyn a delir am y 15 mlynedd nesaf. Yn sgil y cymhlethdodau o ran yr adolygiad presennol o wariant, gwneir dau daliad addasedig pellach hyd at 2020, fel y nododd yr Aelod.
Mae'n werth ailadrodd bod yr Ysgrifennydd Gwladol dros Drafnidiaeth wedi ailgadarnhau y bydd Llywodraeth y DU yn rhoi £125 miliwn o gyllid tuag at fetro de-ddwyrain Cymru ac y bydd yr Adran Drafnidiaeth yn ariannu Llywodraeth Cymru ar gyfer gwasanaethau Lloegr yn unig hefyd. Ond rwy'n fwy na pharod i roi mwy o fanylion ar y cytundeb.