5. Datganiad gan Weinidog y Gymraeg a Dysgu Gydol Oes: Diweddariad ar Flaenoriaethau'r Iaith Gymraeg

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:23 pm ar 5 Mehefin 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Baroness Mair Eluned Morgan Baroness Mair Eluned Morgan Labour 5:23, 5 Mehefin 2018

(Cyfieithwyd)

Diolch yn fawr iawn, Neil. Rwy'n credu yr hoffwn i ei gwneud yn glir pa mor bwysig yw'r newid hwn o ran pwyslais os ydym ni am gyrraedd y nod hwnnw. Felly, yr hyn yr ydym ni wedi'i wneud hyd yn hyn yw tynnu sylw at hawliau siaradwyr Cymraeg, ac mae hynny'n hollol iawn—mae hynny'n dda, ac mae wedi dod yn ei flaen yn sylweddol. Rydym ni wedi newid yr amgylchedd yn wirioneddol, yn arbennig mewn Llywodraeth Leol ac mewn rhai prifysgolion. Rwy'n deall iddo fod yn llwyddiannus, ond mae'r newid pwyslais, os ydym yn dymuno cyrraedd 1 miliwn o siaradwyr, yn golygu ei bod yn rhaid inni ddechrau canolbwyntio ar yr 80 y cant hynny nad ydyn nhw'n siarad Cymraeg. Fel arall, ni chyrhaeddwn ni fyth—ni chyrhaeddwn ni fyth. Felly, mae'n rhaid inni newid y pwyslais hwnnw.

Ni allwn wneud popeth. Dim ond cyllideb gyfyngedig sydd gennym, a dyna pam mae hi'n bwysig, yn fy marn i, y ceir dealltwriaeth mai dyna pam yr ydym ni'n gwneud hyn. Nid oes unrhyw golli momentwm, mewn gwirionedd. Yr hyn yr ydym ni'n ei wneud yw ei wneud mewn ffyrdd gwahanol. Felly, er enghraifft, mae gennym y Cymraeg Byd Busnes newydd hwn. Rydym yn rhoi cefnogaeth, ac rydym wedi penodi 10 o bobl newydd i fynd o amgylch Cymru, i fynd i mewn i fusnesau bach a chanolig i ddweud, 'Pam na wnewch chi gynnig rhai gwasanaethau drwy gyfrwng y Gymraeg? Pam na wnewch chi'n siŵr fod eich cwsmeriaid yn ymwybodol bod gennych chi bobl sy'n siarad Cymraeg?' Y math o gymorth ymarferol, mewn gwirionedd, y mae pobl yn chwilio amdano—gwybodaeth am bwy sy'n gallu siarad Cymraeg.

Fyddech chi ddim yn credu'r peth. Roeddwn i gyda dau neu dri o bobl yn ddiweddar, ac roedden nhw wedi adnabod ei gilydd am bedair blynedd ac nid oedd ganddyn nhw syniad o gwbl eu bod i gyd yn siarad Cymraeg. Dim ond pan ddechreuais i siarad â nhw yn unigol y daethon nhw i wybod. Felly, dyna'r math o ddealltwriaeth ac amlygrwydd i'r iaith Gymraeg, nad yw'n ymwneud â gorfodi pobl. Mae'n ymwneud â gwneud yn siŵr ein bod yn newid yr awyrgylch a'r ffordd y mae pobl yn ymateb.

Mae Cymraeg Gwaith yn rhywbeth arall, a cheir llinell gymorth newydd, fel na fyddwn yn gweld y sefyllfa lle mae gennym ni'r cyfieithiadau ofnadwy hyn o'r Saesneg i'r Gymraeg. Nid oes unrhyw reswm pam y dylai hynny ddigwydd yn y dyfodol oherwydd bydd cefnogaeth ar gyfer hynny.

Bydd y cymhelliant hwn o £5,000 ar gyfer athrawon newydd, rwy'n gobeithio, ac nid i ddwyn pobl o'r sector Saesneg i'r sector Cymraeg. Y syniad yw annog athrawon newydd, ac yn sicr rydym ni angen hynny.

Ac, ar yr ochr ddigidol, rydym yn gobeithio bod y Coleg Cymraeg Cenedlaethol yn gwneud llawer o waith i wneud yn siŵr mewn addysg bellach, er enghraifft—. Am y tro cyntaf, mae'r system addysg bellach yn cael ei dwyn i mewn i'r system. Yr hyn yr oeddem yn ei weld oedd gostyngiad mawr. Byddai rhai yn dod o ysgolion Cymraeg ac yn colli eu Cymraeg yn syth wrth fynd i'r colegau addysg bellach. Felly, rydym ni'n newid y system honno nawr, gan roi llawer mwy o gymorth i'r system addysg bellach. Mae hyn wedi digwydd yn y prifysgolion eisoes, ac rydym yn symud nawr at addysg bellach. Felly, gobeithio bod hynny yn ogystal â'r fframweithiau digidol sy'n digwydd yn y colegau a'r prifysgolion yn rhan o hynny hefyd.